Ανήκει το μέλλον στους μερακλήδες καπνιστές;

Το τσιγάρο είναι μια ιστορία, από αυτές που ο άνθρωπος θα αρέσκεται να την μνημονεύει για πολλούς αιώνες στο μέλλον, όταν θα θέλει να υπογραμμίσει την απόσταση που έχει διανύσει στην ανάπτυξη του. Πώς μιλάμε σήμερα, για παράδειγμα, για τις ανθρωποθυσίες του αρχαίου κόσμου και αναρωτιόμαστε για την νοημοσύνη των προγόνων μας; Κάπως έτσι στο μέλλον θα σκέφτονται και θα λένε ότι υπήρχε μια εποχή που οι άνθρωποι κάπνιζαν!

Κατά ένα τρόπο λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι το τσιγάρο και όλα όσα το συνοδεύουν ανήκει στο μέλλον με τον ίδιο τρόπο που θα άνηκε ένα απολίθωμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε ένα σύγχρονο μουσείο: όταν θα έχουμε διάθεση για μια ενδοσκοπική μελέτη της φύσης μας θα ανασύρεται σαν ένα από τα πιο αποκρουστικά εκθέματα μας, όπως το Ολοκαύτωμα, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ιερά Εξέταση κτλ. Ίσως στην ελληνική κοινωνία του σήμερα αυτή η οπτική να μην είναι ακόμα ευδιάκριτη, αλλά στις πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες που μας περιβάλλουν είναι οφθαλμοφανές.

Βλέπετε, εκεί έξω, έξω από την Ελλάδα μας όπου ο χρόνος κυλά αργά, συμβαίνει τώρα που μιλάμε ένας πόλεμος. Τα πολιτισμένα κράτη, όπως έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε πιο αναπτυγμένες χώρες από εμάς, πολεμούν αυτή την ανθυγιεινή, το λιγότερο, κακή συνήθεια. Το πολεμούν με νόμους και μέτρα, αλλά πάνω από όλα εκπαιδεύουν τις νέες γενιές να το απωθήσουν από την κοινωνία του μέλλοντος. Δεν έχουν ακόμα νικήσει αλλά βρίσκονται σε πολύ καλό δρόμο. Η εποχή όπου το τσιγάρο θα αντιμετωπίζεται σαν ένα ναρκωτικό και θα απαγορεύεται καθολικά δεν είναι μακριά. Αν κάποιοι διαβάζουν αυτή την προδιαγεγραμμένη φυσική κοινωνική εξέλιξη και νιώθουν έτοιμοι να επαναστατήσουν και να πουν ότι είναι προσωπική τους επιλογή αν θα καπνίσουν ή όχι, τότε απομένει μια ερώτηση να απαντήσουν ώστε να έρθουν πιο κοντά οι μεν με τους δε. Η ερώτηση είναι απλή: αν είχαν την επιλογή τα παιδιά τους να μην «γνωρίσουν» το κάπνισμα θα το επέλεγαν; Η ειλικρινής απάντηση είναι ναι, θα το επέλεγαν. Γιατί βαθιά μέσα τους γνωρίζουν, ειδικά αν είναι καπνιστές πολλά χρόνια, ότι αν βρισκόντουσαν ξανά σε εκείνη την μέρα που άναψαν το πρώτο τους τσιγάρο, τώρα μετά από όσα γνωρίζουν, δεν θα το έκαναν ποτέ.

Γι‘ αυτό και ο πόλεμος αυτός διεξάγεται για την υγεία του μελλοντικού ανθρώπου και για τις γενιές που έρχονται. Αφορά την «υγεία» των  ασφαλιστικών ταμείων, αφορά την σωματική υγεία του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά αλλά αφορά και την νοητική και ψυχική του υγεία. Η εξάρτηση, οποιαδήποτε μορφής, είναι βαρύ φορτίο για κάθε άνθρωπο και η απελευθέρωση από το βάρος αυτό δεν μπορεί παρά να λειτουργήσει ευεργετικά σε πολλούς τομείς της ζωής του.

Στην Ελλάδα του σήμερα το τσιγάρο έχει νικήσει τον άνθρωπο πανηγυρικά. Η κουλτούρα μας το υιοθετεί ακόμα, ο κρατικός μηχανισμός είναι ανίκανος και το χειρότερο από όλα, η νέα γενιά μεγαλώνει μέσα σε αυτό. Η απόσταση μας από αλλά κράτη και σε αυτό το θέμα είναι τεράστια. Αναπτυσσόμαστε με αξιοθαύμαστα αργούς ρυθμούς που είναι πραγματικά δυσνόητο να τους συλλάβει κανείς. Μου φαίνεται αδιανόητο όταν βλέπω στην χώρα μου σήμερα παιδιά δεκατεσσάρων και δεκαπέντε χρονών να έχουν ένα τσιγάρο και ένα καφέ στο χέρι. Μου φαίνεται αδιανόητο διότι έκανα ακριβώς το ίδιο πράγμα πριν δυο δεκαετίες και άλλες δυο πριν από εμένα το έκαναν κάποιοι άλλοι- και αυτή η στασιμότητα είναι που με κάνει να μένω άναυδος με το πόσο αργά αναπτύσσεται η κοινωνία μας. Το ίδιο συνέβαινε και σε άλλες χώρες αλλά εκείνες προχώρησαν. Τώρα τα παιδιά αυτών των ηλικιών έχουν άλλα ενδιαφέροντα. Το τσιγάρο αποτελεί μια ακραία μορφή έκφρασης. Έτσι θα συνεχίσουν αυτές οι κοινωνίες. Σε δέκα χρόνια από σήμερα θα θεωρείται ακόμα πιο ακραίο το κάπνισμα. Σε είκοσι ίσως να απαγορεύεται εντελώς.

Καμιά φορά σκέφτομαι τι θα γινόταν αν αύριο το πρωί εξαφανιζόντουσαν όλα τα τσιγάρα; Φαντάζομαι τις πρώτες δέκα μέρες να υπήρχαν πολλά πολλά νεύρα. Όλοι θα ήταν τσαντισμένοι. Θα μασούσαν τσίχλες, θα είχαν γλειφιτζούρια στο στόμα και αυτοκολλητάκια με νικοτίνη κολλημένα πάνω τους. Στις επόμενες δέκα μέρες τα νεύρα θα συνεχίζονταν αλλά σε ηπιότερο βαθμό. Οι περισσότεροι θα είχαν πάρει μερικά κιλά και θα υπήρχε μια μελαγχολία διάσπαρτη. Στις τριάντα μέρες οι περισσότεροι θα ήταν καλά. Θα κοιμόντουσαν καλύτερα, θα κινούνταν καλύτερα, θα γεύονταν καλύτερα και θα είχαν περισσότερη όρεξη για την ζωή. Κάποιες στιγμές θα τους έλειπε αλλά θα το ξεπερνούσαν πιο εύκολα. Στους δυο μήνες ακόμα και οι πιο μερακλήδες θα το είχαν αφήσει πίσω τους. Στον ένα χρόνο θα αναρωτιόντουσαν όλοι για ποιο λόγο κάπνιζαν.

Οπότε, ανήκει το μέλλον στους μερακλήδες καπνιστές; Όχι. Ξεκάθαρα όχι. Αργά ή γρήγορα θα γίνει φανερό σε όλους. Σε κάθε περίπτωση όμως είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε πού ανήκει ο εαυτός μας- αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, ότι είτε το θέλουμε είτε όχι, εμείς επιλέγουμε και για τα παιδιά μας.