«Γιατί μαμά;»: μια ζωή στην αβάσταχτη σκιά της μητρότητας

Είναι συνηθισμένο πια οι Κυριακές να είναι μελαγχολικές. Από την Κυριακή 9 Οκτωβρίου όμως, ήρθε μια παράσταση που δεν έχει σκοπό ούτε να “κουμπώσει” σε αυτή τη μελαγχολία, ούτε να μας αποτραβήξει από αυτή, αντιθέτως ήρθε να μας σπρώξει στα όριά μας – σε τόσο λεπτά όρια, όπως αυτά που συχνά ακροβατεί ένα παιδί στη σχέση του με τη μορφή και το πρόσωπο της μητέρας του.

Η παράσταση της Τζωρτζίνας Τζήλιου, ένας θεατρικός μονόλογος σε σκηνοθεσία Αριστοτέλη Μαγουλά και μουσική Νίκου Καριμάλη (Razastarr), φιλοξενείται κάθε Κυριακή, από 9 Οκτωβρίου έως 11 Δεκεμβρίου, στο Studio Μαυρομιχάλη (ομώνυμη οδός, αριθμός 134). Στη σκηνή ακροβατεί μεταξύ κωμωδίας και δράματος η Λίζυ Ξανθοπούλου, με την οποία ξέκλεψε λίγο χρόνο ο Βάτραχος με αφορμή την παρακολούθηση της παράστασης την Κυριακή που μας πέρασε.

Η Λίζυ Ξανθοπούλου ενσαρκώνει την Αλίκη, μια νέα δασκάλα που βρίσκεται τυλιγμένη ανάμεσα σε καλώδια τηλεφώνου, μαύρα σεντόνια και δαιδαλώδεις σκέψεις για τη ζωή, το χρόνο, τη μητρότητα ως ρόλο και ως σκιά, τη συντροφικότητα, τα πρότυπα και τις προκαταλήψεις.

«Να σας συστήσω την Αλίκη» προτάσσεται η ίδια, «μια σαραντάχρονη, καλλιεργημένη εκπαιδευτικό που διατηρεί ισχυρούς δεσμούς, σε βαθμό εξάρτησης με τη μητέρα της, και τη συναντάμε στο κρίσιμο σημείο της ζωής της που πρέπει τελικά να επιλέξει αν θα κάνει το επόμενο βήμα ή όχι».

Γνωρίζουμε την Αλίκη ατσαλάκωτη και για σχεδόν μιάμιση ώρα παρακολουθούμε την πορεία μιας οριακής συναισθηματικής κατάστασης, η οποία ωστόσο εξελίσσεται τόσο αργά, ώστε το τέλος μάς βρίσκει απλά καθηλωμένους, με βουρκωμένα, αν όχι πλημμυρισμένα, μάτια ως θεατές μιας έκρηξης δύσκολα διαχειρίσιμης ακόμα και για εμάς.

Μιλώντας για την εμπειρία της να ενσαρκώνει την Αλίκη, η Λίζυ είπε στη Βάτραχο: «Η εμπειρία ενσάρκωσης της Αλίκης ήταν και συνεχίζει να είναι συναρπαστική όπως για κάθε χαρακτήρα. Η Αλίκη όμως είναι ακόμα “πιο” γιατί πρόκειται για έναν ρόλο που γνώρισα από τη σύλληψη του, πριν γίνει ολοκληρωμένο κείμενο. Είχα την τύχη να είμαι παιδική φίλη με τη συγγραφέα Τζωρτζίνα Τζήλιου, η οποία μου εκμυστηρεύτηκε την ιδέα της και μια μικρή παράγραφο πριν ολοκληρώσει το έργο. Μίλησε κατευθείαν μέσα μου».

«Μετά ήρθε ο σκηνοθέτης, Αριστοτέλης Μαγουλάς» προσθέτει, «του οποίου είχαμε δει δουλειά και είχα παρακολουθήσει σεμινάριο. Ο Αριστοτέλης, ανατρεπτικός, οραματιστής και δάσκαλος συγχρόνως, μετέφερε το έργο σε άλλη διάσταση. Μετά ήρθε και ο Νικόλας Καρίμαλης, ο οποίος δημιουργώντας το μουσικό και ηχητικό περιβάλλον της ηρωίδας, πήγε παραπέρα και παραπάνω τη γέννηση της  παράστασης. Τότε εμφανίστηκαν και τα παιδιά με το video art, ο Γιώργος Συμεωνίδης και η Άρτεμης Σταθάκου, που με την ιδιαίτερη προσωπική τους πινελιά εμπνεύστηκαν, δημιούργησαν και κατέθεσαν πάνω στο έργο. Και όλα αυτά τα αναφέρω, όχι για να ονοματίσω τους συνεργάτες μου, αλλά γιατί η ενσάρκωση του ρόλου είναι τελικά συλλογική δουλειά, αφού προϋποθέτει την αφομοίωση των δεδομένων που έθεσαν όλοι οι δημιουργοί αυτής της παράστασης».

Βασικοί θεματικοί άξονες στους οποίους κινείται η Τζωρτζίνα Τζήλιου είναι η μητρότητα ως ρόλος, η παιδική αθωότητα, η σύγκρουσή της με το χρόνο και τη σκληρότητα της πραγματικότητας, η διαχείριση της σύγκρουσης αυτής, η ανταπόκριση (η δική μας ή των άλλων) και οι αποδοχές ή οι αρνήσεις μας. Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνει κάποιος οικογένεια; Ποια είναι τα κίνητρα; Θα έπρεπε να απαγορεύεται σε κάποιον να γίνει γονιός; Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να ξεχνά να πει κανείς στους  γονείς του;

Ως γονείς, έχουμε δικαίωμα να επεκτείνουμε την κενότητα της ψυχής μας σε νέες ζωές; Ως παιδιά, επαναστατούμε ενάντια στο μοναδικό μας σύμμαχο, γιατί ξέρουμε ότι δεν πρόκειται να σηκώσει όπλο;

Πώς αποβάλλουμε ή διαιωνίζουμε σήμερα όλα αυτά τα στερεότυπα; «Ένα σύγχρονο έργο μιας ελληνίδας συγγραφέως που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας, θα ήταν αδύνατο να κρύψει αυτά τα στοιχεία ή να τα παραλείψει» αναφέρει η Λίζυ Ξανθοπούλου. «Πιστεύω ότι είναι φυσιολογική και απαραίτητη για τη διαδικασία ανάπτυξης και εξέλιξης του ανθρώπου η αποδόμηση των προτύπων αυτών . Από κει και πέρα, το αν θα διαιωνιστούν ή θα απορριφθούν, είναι θέμα προσωπικής επιλογής για τον καθένα».

Επίσης, κατά πόσο είμαστε οι γονείς μας; «Δεν είμαστε οι γονείς μας. Μπορεί να τους φέρουμε, αλλά η ταύτιση είναι λανθασμένη αντίληψη, αν και εφόσον υποστηρίζουμε τη μοναδικότητα του ατόμου. Είμαστε σίγουρα αποτέλεσμα επιρροής αλλά δεν ταυτιζόμαστε».

Η Αλίκη είναι μοναδική και ταυτόχρονα ίδια με όλους εμάς. Ζει μέσα στις αντιφάσεις της, συγκρούεται με τον εαυτό της μέσα από τη σύγκρουση με τη μητέρα της, πέφτει, ξανασηκώνεται, σατιρίζει, αυτοσαρκάζεται. Ψάχνει τον εαυτό της, ψάχνει ένα σύντροφο, ψάχνει ένα ζευγάρι μάτια να μοιραστεί μαζί τους τις ανατολές και τις δύσεις (της).

«Όλοι αυτό δεν κάνουμε;» αναρωτιέται η Λίζυ Ξανθοπούλου. «Ψάχνουμε τον εαυτό μας μέσα στο χάος. Η Αλίκη θεωρεί αδίστακτο το χρόνο, τον σιχαίνεται, αισθάνεται να την απειλεί. “Κι ίσως θα πρέπει να χαθείς ολότελα για να μάθεις κάποτε ποιός είσαι…” λέει ο Λειβαδίτης. Σε αυτό ακριβώς το στάδιο βρίσκεται και η Αλίκη, χάνεται επί σκηνής, για να καταφέρει ίσως να βρει τον εαυτό της».

«Γιατί μαμά;» έκλαιγε η Αλίκη την Κυριακή και μαζί της όλοι εμείς, που για μιάμιση ώρα ξαναγίναμε παιδιά και φύγαμε θέλοντας να κουρνιάσουμε ξανά για λίγο στα φουστάνια της μαμάς μας…

* Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Αριστοτέλης Μαγουλάς
Κείμενο: Τζωρτζίνα Τζήλιου
Ερμηνεία: Λίζυ Ξανθοπούλου
Video art: Γιώργος Συμεωνίδης & Άρτεμις Σταθάκου
Μουσική σύνθεση – sound design: Νικόλας Καρίμαλης (Razastarr)
Φωτογραφίες: Γεωργία Σιέττου, Στέλιος Δανιήλ