Εξαπατώντας μέσα από το φακό

Μια εικόνα έχει την δύναμη χιλίων λέξεων, λέει ένα αρχαίο ρητό. Και πράγματι, η εικόνα μπορεί να συγκινήσει, να προκαλέσει, να προβληματίσει – αλλά και να εξαπατήσει.

Υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα φωτογραφιών που προκάλεσαν σχόλια και αντιδράσεις, πείθοντας πλήθος κόσμου, ενώ στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτε άλλο παρά καλά σκηνοθετημένες στιγμές. Στην καλύτερη περίπτωση, η παραποίηση γίνεται με σκοπό την αναγνώριση του φωτογράφου. Στη χειρότερη, είναι ένα εργαλείο προπαγάνδας ή και πλουτισμού.

Στην εποχή των social media, ο φακός μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνος στα χέρια ενός επαγγελματία φωτογράφου και ενός οποιουδήποτε χρήστη, όπως αποδείχθηκε πριν λίγες μέρες, όταν ο Αμπντούλ Αζίζ αλ Οταίμπι ανέβασε μια φωτογραφία με ένα αγόρι που υποτίθεται ότι κοιμόταν δίπλα στους τάφους των γονιών του. Η φωτογραφία σε λίγες ώρες είχε κάνει το γύρω του κόσμου, προκαλώντας συγκίνηση και χιλιάδες σχόλια για τον πόλεμο στην Συρία. Τελικά η φωτογραφία αποδείχθηκε απάτη.

Ο Βάτραχος θυμάται τρανταχτά παραδείγματα φωτογραφιών που συντάραξαν το παγκόσμιο κοινό πριν αποδειχτούν “στημένες”.

Το φιλί του ναύτη

Τον Αύγουστο του 1945 o φωτογράφος Alfred Eisenstaedt απαθανατίζει έναν ναύτη και μια νοσοκόμα να φιλιούνται με πάθος στην μέση της Times Square γιορτάζοντας το τέλος του πολέμου. Η φωτογραφία συνδέθηκε με τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το τέλος της φρίκης και την επιστροφή στην ειρήνη, μέσα από την αρχή της κοινής ζωής του ζευγαριού. Τελικά, αποδείχθηκε, μόλις το 2012, ότι όχι μόνο οι δυο νέοι δεν ήταν ζευγάρι, αλλά ούτε καν γνωρίζονταν.

Μάλιστα, ο ναύτης George Mendonsa είχε ραντεβού με την αγαπημένη του Rita Petry, έξω από το Radio City Music Hall και πάνω στη χαρά και τον ενθουσιασμό του που κάποιος φώναξε ”ο πόλεμος τελείωσε”, ο άνδρας αγκάλιασε και φίλησε την πρώτη νοσοκόμα που βρέθηκε μπροστά του, την Greta Zimmer Friedman. Εκείνη μάλιστα φαίνεται να ενοχλήθηκε, αλλά ο φωτογράφος δεν μετέδωσε το παρασκήνιο της ιστορίας.

Το τέρας του Λοχ Νες

Η φωτογραφία του Robert Wilson οδήγησε στην αναβίωση ενός ολόκληρου μύθου. Ο γιατρός υποστήριξε το 1934 ότι είχε τραβήξει το τέρας της λίμνης του Λοχ Νες στην Σκωτία -μύθος που υπήρχε από τον 6^ο αιώνα- δίνοντας πάτημα σε νέες θεωρίες, μαρτυρίες, ακόμα και επιστημονικές μελέτες. Μόλις το 1994, εν τέλει, αποδείχθηκε επίσημα αυτό που πολλοί φαντάζονταν – ότι η φωτογραφία ήταν πλαστή.

Ο τυφώνας Σάντι

Τον Οκτώβριο του 2012 ο τυφώνας Σάντι χτυπά τις ανατολικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών. 650.000 σπίτια καταστρέφονται και 159 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους. Οι ζημιές υπολογίζονται σε 71 δις δολάρια. Την ώρα που ο τυφώνας -ένας από τους μεγαλύτερους που έχουν πλήξει τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια- ήταν σε εξέλιξη, τα social media είχαν πάρει φωτιά. Πολίτες ανέβαζαν φωτογραφίες από τις περιοχές τις οποίες είχε πλήξει ο τυφώνας, συγκλονίζοντας τον υπόλοιπο κόσμο με το μέγεθος της καταστροφής που απαθανάτιζαν. Τελικά, δεκάδες φωτογραφίες αποδείχθηκαν αργότερα δημιουργήματα του Photoshop.

Το ορφανό αγόρι

Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα η φωτογραφία του αγοριού από την Συρία που κοιμάται ανάμεσα στους τάφους των γονιών του έκανε το γύρο του διαδικτύου και του κόσμου προκαλώντας συγκίνηση. Λίγες μέρες μετά αποκαλύφθηκε ότι όχι μόνο η φωτογραφία ήταν ψεύτικη, αλλά και ότι το αγόρι δεν ήταν από την Συρία. Ήταν ανιψιός του φωτογράφου, ενώ οι τάφοι ήταν απλές στοίβες με πέτρες και η εικόνα τραβήχτηκε στην Σαουδική Αραβία!

Ο ίδιος ο φωτογράφος μίλησε για λάθος αυτών που κοινοποίησαν την φωτογραφία από το προφίλ του στο Facebook και δήλωσε έκπληκτος από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε, με στόχο δηλαδή να δημιουργήσει εντυπώσεις για τον πόλεμο στην Συρία.