Η σταγόνα και το κύμα

Λένε, ότι το κούνημα των φτερών μιας πεταλούδας στην μια άκρη του κόσμου μπορεί να προκαλέσει έως και ένα καταστροφικό σεισμό στην άλλη. Τέτοιο είναι το μεγαλείο της πολυπλοκότητας της λειτουργίας του κόσμου μας, που μέσα από τον φυσικό νόμο της δράσης και αντίδρασης, τυχαία και ασήμαντα αλυσιδωτά γεγονότα, μπορούν να διαγράψουν ένα ιστορικό μονοπάτι που μπορεί να φτάσει οπουδήποτε.  Είναι σαν μια σταγόνα που πέφτει σε έναν ωκεανό και τελικά καταφέρνει να τον διαταράξει και να προκαλέσει ένα πελώριο κύμα.

Στο μέλλον, στο όποιο βρισκόμαστε εμείς τώρα, είναι εύκολο να διακρίνουμε τα γεγονότα και τις συνδέσεις τους. Ξεχωρίζουν από μακριά σαν σημαδούρες στον «ωκεανό» της ιστορίας. Τότε όμως, πριν ακριβώς 100 χρόνια, μια «σταγόνα» έπεσε και κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί τι μπορεί να επακολουθούσε. Η Ευρώπη διένυε μια εποχή πρωτόγνωρης και μακράς περιόδου ειρήνης. Μια εποχή που την χαρακτήριζε η αισιοδοξία, η τεχνολογική και πολιτιστική πρόοδος. Κανένας στην γηραιά ήπειρο δεν σκεπτόταν τον πόλεμο. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε «Μπελ Επόκ» (Belle Époque 1871- 1914), η «Ωραία Εποχή».

Στις 28 Ιουνίου του 1914 όμως, αυτή η ωραία εποχή θα έληγε. Κατά την διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης στο Σεράγεβο, ο διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, Φραγκίσκος Φερδινάνδος, δολοφονείται μαζί με την γυναίκα του Σοφία από τον δεκαεννίαχρονο Σέρβο φοιτητή Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Τα αποτελέσματα αυτής της δολοφονίας θα σημάδευαν ασύμμετρα την παγκόσμια ιστορία για πάντα.

Αυτή η δολοφονία ήταν η αιτία ώστε να ξεκινήσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914 – 1918). Ο «Μεγάλος Πόλεμος», όπως ονομαζόταν πριν την πραγματοποίηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα διαρκούσε τέσσερα χρόνια και θα στοίχιζε την ζωή σχεδόν σε 19 εκατομμύρια ανθρώπους, με τους μισούς από αυτούς να είναι απλοί πολίτες. Στην «κοιλία» αυτού του τερατόμορφου πολέμου βρισκόταν και ένας απαρατήρητος τότε δεκανέας, ο Αδόλφος Χίτλερ, του οποίου το μέλλον θα στιγματιζόταν από αυτό τον πόλεμο.

Υπάρχει αμφιταλάντευση ανάμεσα στους ιστορικούς για το μέγεθος της σημασίας που είχε η δολοφονία στο Σαράγεβο ως προς την διεξαγωγή του πρώτου πολέμου. Αρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ήταν μια απλή αφορμή και ότι ο πόλεμος θα συνέβαινε αργά η γρήγορα. Αυτό που σίγουρα ακολούθησε λόγω του Μεγάλου Πολέμου ήταν μια ηττημένη Γερμάνια που οδηγήθηκε στην εξαθλίωση και ταπείνωση μετά την «άνευ όρων» συνθηκολόγηση της, η οποία έλαβε μέρος σε ένα βαγόνι τρένου.

Στο ίδιο βαγόνι, το «βαγόνι της Ρετόντ», 22 χρόνια μετά και κατ’ απαίτηση του Χίτλερ, υπεγράφη η συνθήκη παράδοσης της Γαλλίας στα ναζιστικά στρατεύματα. Ένα μικρός «συνδετήρας» μίσους που στην πιο ήπια μορφή του θα έβρισκε την έκφρασή του σε τέτοιους συμβολισμούς.

Όλα όσα συντέλεσαν στην κατάσταση της Γερμανίας μετά τον «Μεγάλο Πόλεμο», συντέλεσαν καθοριστικά στην δημιουργία ενός γόνιμου εδάφους που έδωσε την ευκαιρία στην άνοδο ενός αρρωστημένου καθεστώτος, του ναζισμού, που με την σειρά του προκάλεσε την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1939 – 1945), που υπολογίζεται ότι στοίχισε την ζωή σε πάνω από 50 με 85 εκατομμύρια ανθρώπους. Ο μεγαλύτερος πόλεμος που διεξήχθη ποτέ με περισσότερα από 30 εμπλεκόμενα κράτη, παγκόσμιες γεωγραφικές διαστάσεις και πρωτόγνωρα, φρικαλέα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας.

Αυτό το ντόμινο των εξελίξεων λοιπόν θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ξεκίνησε από ένα δεκαεννιάχρονο φοιτητή και την δολοφονία που διέπραξε. Σκύβοντας πάνω από τις λεπτομέρειες της ιστορίας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ήταν ακόμα πιο ασήμαντο το εναρκτήριο υπαίτιο γεγονός. Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι το γεγονός ότι ο οδηγός του διαδόχου μπέρδεψε τον δρόμο, είχε ως αποτέλεσμα  να πέσει πάνω στον δολοφόνο, ο οποίος έτρεχε να κρυφτεί, αφού είχε μόλις αποτύχει στην πρώτη του προσπάθεια. Δεν υπάρχει τέλος σε αυτές τις υποθέσεις. Αδιαμφισβήτητα τα γεγονότα και οι αιτίες που συνδέθηκαν για να ακολουθήσει η ιστορία την συγκεκριμένη πορεία είναι αναρίθμητα και κανείς δεν μπορεί να εστιάσει σε ένα και μόνο γεγονός.

Μπορούμε όμως να κοιτάξουμε το γεγονός όχι ως την «αιτία» αλλά ως το «κούνημα των φτερών της πεταλούδας». Δηλαδή ως ένα ασήμαντο σε σχέση με τις συνέπειες, αλλά εν τέλει καθοριστικό σημείο ενός πολύ μεγαλύτερου «σχεδίου». Η ιστορία, είναι γεμάτη από τέτοιες «σταγόνες». Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε την δική μας προσωπική πορεία. Θα την βρούμε γεμάτη με «δάκρυα» πράξεων που κατέληξαν να καθορίσουν μια ολόκληρη ζωή.