Οι πενήντα και μία αποχρώσεις μας

Σε κάθε περίπτερο που επισκεπτόμουν όταν ήμουν μικρός, θυμάμαι να κοιτώ γεμάτος απορία ένα σκονισμένο και σκουριασμένο μεταλλικό σκελετό να στέκεται κουρασμένα κάπου στην περίμετρο και να είναι οριακά φορτωμένος με πολύχρωμα ηλιοκαμένα βιβλιαράκια. Στα εξώφυλλα τους είχαν συνήθως ζωγραφισμένα όμορφα ζευγάρια σε προφίλ μπροστά από κάποιο ηλιοβασίλεμα, κάποια παράλια ή κάποια πανσέληνο. Αργότερα έμαθα ότι τα βιβλία αυτά τα ονόμαζαν Άρλεκιν.

Το όνομά τους το απέκτησαν από τις Εκδόσεις Άρλεκιν, που προέρχονται από την καναδική εταιρεία Harlequin Enterprises Limited. Εκδίδονται σε 115 χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησαν τον Ιούνιο του 1979. Το πρώτο είχε τον τίτλο «Απαγορευμένος Παράδεισος» και ήταν γραμμένο από την Αγγλίδα συγγραφέα Άνν Μάθερ. Ήταν τέτοια η επιτυχία που το όνομά των εκδόσεων γρήγορα έγινε ταυτόσημο στο ελληνικό λεξιλόγιο με την έννοια του αισθησιακού, κυρίως γυναικείου, μυθιστορήματος. Η  λέξη «Άρλεκιν» (Harlequin) καθ’ αυτή προέρχεται από τον «Αρλεκίνο». Είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της ιταλικής Κομέντια ντελ άρτε- και αν αυτό δεν σας λέει κάτι θυμηθείτε τον γελωτοποιό με το ολόσωμο κολάν με τους πολύχρωμους ρόμβους και την μάσκα με τα κουδουνάκια. Μια από τις δημοφιλέστερες στολές στις απόκριες είναι αυτή του γυναικείου ανάλογου του Αρλεκίνου, η Κολομπίνα. Το όνομα του χαρακτήρα του Αρλεκίνου σημαίνει «μικρός διάβολος» και δημιουργήθηκε τον 16ο αιώνα στη Γαλλία.

Αν συνδέσουμε τον «πειρασμό» και το «απαγορευμένο» με τον συμβολισμό του «διαβόλου» και το «παιχνιδιάρικο» να αντιπροσωπεύεται από το συμβολισμό του «μικρού», τότε έχουμε τον τέλειο και πιο αντιπροσωπευτικό τίτλο για αυτό που περιέχει μια ιστορία Άρλεκιν. Αισθησιακές ιστορίες που απευθύνονται στην γυναίκα αναγνώστη και επιχειρούν να εξάψουν την φαντασία της και να της προσφέρουν ίσως και μια γραπτή εμπειρία των δικών της επιθυμιών και προσδοκιών. Η πλειοψηφία των ιστοριών εμπεριέχουν στον πυρήνα τους τον χαρακτήρα του αθώου θηλυκού και του ισχυρού αρσενικού. Η γνωριμία τους δημιουργεί τους πειρασμούς, τα απαγορευμένα, τις επιπλοκές, την άνευ όρων παράδοση στον έρωτα.

Είναι η συνταγή της απόλυτης επιτυχίας, διότι οι εκδόσεις Άρλεκιν, πολύ παλιότερα από την συμπαθέστατη βρετανίδα συγγραφέα του best seller βιβλίου «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι» E. L. James, κατάλαβαν την ύπαρξη ενός συμπιεσμένου και ανέκφραστου ερωτικού απωθημένου σε κάθε άνθρωπο και ειδικά στις γυναίκες, όπου ο κοινωνικός συντηρητισμός έπεφτε βαρύτερα. Έπρεπε να βοηθηθούν κάπως ώστε να μπορέσουν να εκφραστούν πιο ελεύθερα. Έτσι έβρισκαν διέξοδο οι φαντασιώσεις.

Φυσικά υπάρχουν και πολύ παλιότερα παραδείγματα από τα Άρλεκιν αλλά ας μην επεκταθούμε στα βάθη της ιστορίας και της αγαπημένης σχέσης μεταξύ του «ανθρώπου» και των ανέκφραστων ερωτικών του φαντασιώσεων. Μένοντας σε αυτά τα τελευταία σαράντα χρόνια θα βρούμε μερικά παραδείγματα που ξεχώρισαν, όπως αυτό της ταινίας του 1976 «Η Αυτοκρατορία των Αισθήσεων». Στην ταινία αυτή το σινεμά του Ναγκίσα Οσίμα ερευνά τις κρυμμένες περιοχές της ερωτικής επιθυμίας. Σας θυμίζει κάτι;  Ήταν μια ταινία που προκάλεσε τα χρηστά ήθη της τότε εποχής και απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες. Το ίδιο μοτίβο εξερεύνησης και κυριαρχίας μεταξύ των δυο φύλων συνεχίζεται στην ταινία «9 ½ εβδομάδες» του 1986, στο «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» του 1988, στην «Άγρια Ορχιδέα» του 1989, στην ταινία «Ο εραστής» του 1992, αντίστοιχα στην ταινία «Κάμα Σούτρα» του 1996, στα «Μάτια ερμητικά κλειστά» του 1999, στην «Γραμματέα» του 2002 και άλλες πολλές.

Σήμερα φτάνουμε αίσιος στις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι». Το μοτίβο παραμένει ακριβώς το ίδιο. Ο άντρας είναι ισχυρός και μυστήριος. Η γυναίκα είναι περίεργη. Αποπλανιέται. Η ερωτική απόκρυφη επιθυμία αποκαλύπτεται και απενεχοποιείται. Όλοι μαζί με μια φωνή μπορούν τώρα να φωνάξουν «Ναι, και εμένα μ’ αρέσει αυτό!». Μου θυμίζει group therapy σε πλανητικό επίπεδο. Από τα Άρλεκιν όπου περιέγραφαν το παιχνίδι της ερωτικής κυριαρχίας με τα «…στιβαρά μπράτσα» φτάνουμε στα δεμένα μάτια και χέρια.

Είναι μια μορφή εξέλιξης και αυτό. Οτιδήποτε σπάει την υποκρισία και τον συντηρητισμό είναι ευπρόσδεκτο από το όποιο νέο και ανοιχτό μυαλό. Είναι ακόμα καλύτερο για τους ανθρώπους να εκφράζουν τις ερωτικές τους φαντασιώσεις χωρίς να χρειάζονται να προηγηθεί μια ταινία ή ένα βιβλίο, που θα τους προσφέρει την βάση της επιχειρηματολογίας τους όταν προσπαθούν να πείσουν τον σύντροφο τους για νέες εμπειρίες. Αναζητήστε την ειλικρίνεια και αποδεχτείτε την ανθρώπινη διάσταση του θέματος. Βρείτε λοιπόν τις δικές σας αποχρώσεις με τον σύντροφο σας, γράψτε το δικό σας βιβλίο και γυρίστε την δική σας ταινία…

ΥΓ. Να και μία λίστα με 16 ταινίες… πριν τις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι» (από εδώ): 

1. Belle de Jour (1967) (Η Ωραία της Ημέρας)
2. The Devils (1971) (Οι διάβολοι)
3. Last Tango in Paris (1972) (Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι)
4. The Night Porter (1974) (Ο Θυρωρός της Νύχτας)
5. The Story of O (1975) (Η Ιστορία της Ο)
6. Salò, or the 120 Days of Sodom (1975) (120 Μέρες στα Σόδομα)
7. In the Realm of the Senses (1976) (Η αυτοκρατορία των αισθήσεων)
8. 9 ½ Weeks (1986) (9 1/2 εβδομάδες)
9. Sex, Lies, and Videotape (1989) (Σεξ, Ψέματα και Βιντεοταινίες)
10. Boxing Helena (1993)
11. Spanking the Monkey (1994)
12. Crash (1996)
13. Conspirators of Pleasure (1996)
14. Eyes Wide Shut (1999) (Μάτια Ερμητικά Κλειστά)
15. The Piano Teacher (2001) (Η δασκάλα του πιάνου)
16. Secretary (2002) (Η γραμματέας)