Οι χίλιες λέξεις και η σημασία του «φαίνεσθαι»

Πόσο επηρεάζουν τις σχέσεις οι ενδυματολογικές επιλογές ενός άνθρωπου και η εμφάνιση που επιλέγει να έχει, είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα θέματα της καθημερινότητας μας. Έχει μεγάλη σημασία η επίδραση τους, μεγαλύτερη από όσο μας επιτρέπει η συνειδητή μας σκέψη να αντιληφτούμε. Επίσης, αποτελεί σταθερά και ένα θέμα διχογνωμίας που επισκιάζει καθοριστικά τις ανθρώπινες σχέσεις. Καλώς ήρθατε λοιπόν στον κόσμο του «φαίνεσθαι», σε έναν κόσμο συνήχησης και παρεξήγησης.

Υπήρχε μια εποχή που η εξωτερική-ενδυματολογικη εμφάνιση, καθόριζε τα πάντα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Μαρτυρούσε την προέλευση του ανθρώπου, την εργασία του, το κοινωνικό του επίπεδο, τον πλούτο του ή την φτώχεια του. Μπορούσε να δηλώσει την διάθεση του, χαρά ή πένθος, την οικογενειακή του κατάσταση, όπως αν ήταν παντρεμένη/ος ή όχι. Ήταν περισσότερο μια ταυτότητα πάρα οτιδήποτε άλλο. Αυτή η εποχή λέμε ότι έχει περάσει. Αυτή η εντύπωση, είναι και η πρώτη παρεξήγηση σε αυτό το πολυδιάστατο θέμα. Μπορεί πλέον η εμφάνιση μας να μην μπορεί να μαρτυρήσει αν δουλεύουμε στα χωράφια ή αν είμαστε μέλος της αυλής του βασιλιά, αλλά εξακολουθεί να προδίδει στοιχεία για μας σε αυτόν που έχουμε απέναντι μας, στο συνειδητό αλλά και στο υποσυνείδητο του.

Έχει σημασία να διαχωρίσουμε τις δύο διαφορετικές διαστάσεις του θέματος αυτού. Είναι διαφορετικό θέμα το αν η επίδραση της εξωτερικής εμφάνισης είναι σωστό να επηρεάζει σημαντικά τις σχέσεις μας και καλώς λαμβάνει χώρα, από το αν συμβαίνει και αποτελεί μια καθημερινή πραγματικότητα. Σε καμιά περίπτωση δεν είναι σωστό να κρίνουμε τους ανθρώπους από αυτό το στοιχείο αλλά ως ένα βαθμό συμβαίνει, για άλλους περισσότερο και για άλλους λιγότερο. Αυτή η πραγματικότητα είναι και ένα θέμα που αποφεύγουμε να παραδεχτούμε. Το αποφεύγουμε διότι συγχέουμε την κοινωνική διάκριση με τα προσωπικά μας γούστα. Μια δημόσια αποδοχή της επίδρασης που έχει πάνω μας η εξωτερική εμφάνιση, μπορεί εύκολα να συνδεθεί με αυτά τα στοιχεία της κοινωνικής διάκρισης ή με άλλα στοιχεία ρατσιστικού περιεχομένου και άδικης κριτικής προς τρίτους. Έτσι διαμορφώνεται μια λεπτή κόκκινη γραμμή και καταλήγουμε να μην αγγίζουμε το θέμα αυτό.

Κακώς: πρέπει να αποδεχτούμε την πραγματικότητα και να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι «ναι, η εξωτερική εμφάνιση που επιλέγει κάποιος έχει σημασία και μας επηρεάζει». Μια τυχαία στιγμή, καθίστε για μερικά λεπτά μπροστά σε ένα ολόσωμο καθρέπτη και κοιταχτείτε. Παρατηρήστε τον εαυτό σας. Τα παπούτσια του, όλα τα ρούχα του, το πρόσωπο του, το χτένισμα του. Τα πάντα. Θα βρείτε μια πρωτοφανή σύμπτωση της εμφάνισης σας με μια από τις δυο παρακάτω περιπτώσεις: στην μια περίπτωση το σύνολο της εμφάνισης σας προδίδει με ακρίβεια πολλαπλά στοιχεία για εσάς και την συμπεριφορά σας, την διάθεση σας, τα γούστα σας, την συμπεριφορά σας. Στην δεύτερη περίπτωση προδίδει συγκεκριμένα στοιχεία για εσάς, που μπορεί να μην είναι πραγματικά, τα οποία όμως έχετε επιλέξει εσείς να προβάλετε για διάφορους λόγους. Όποιος και αν είστε, σε οποιαδήποτε στιγμή, βρίσκεστε στην μια ή την άλλη περίπτωση.

Αν γνωρίζαμε πόσα στοιχεία προδίδουμε με την εμφάνιση μας σε ένα εκπαιδευμένο μάτι που έχει την διάθεση να μας παρατηρήσει, τότε ό,τι και να φοράγαμε θα νιώθαμε γυμνοί μπροστά του. Πέρα από την συνειδητή όμως επίδραση υπάρχει και αυτή η σκοτεινή πλευρά του ασυνείδητου. Άθελα μας, η εικόνα μας επιδρά στο διπλανό μας. Μπορεί να δημιουργεί συναισθήματα που ούτε καν έχουμε φανταστεί. Μπορεί να προκαλεί σεβασμό, απέχθεια, πρόσκληση, φόβο, περιέργεια, ζήλεια, ερώτα. Είναι μια δήλωση για εμάς η αμφίεση μας. Λέμε πράγματα που θέλουμε να πούμε αλλά και πολλά άλλα που δεν αποκαλύπτουμε συνειδητά.

Ακόμα και το στοιχείο της σκόπιμης διάθεσης μας να δηλώσουμε κάτι μέσα από την εμφάνιση μας, είναι από μόνο του ένα στοιχείο του χαρακτήρα μας. Για παράδειγμα, στις λεγόμενες εκκεντρικές εμφανίσεις, ο πρώτος που επιθυμεί να επηρεάσει τους άλλους με την εμφάνιση του είναι αυτός που την επέλεξε. Στο άλλο άκρο, αυτός που βγαίνει από το σπίτι χωρίς να δίνει καμιά σημασία στο τι έχει φορέσει, δηλώνει και αυτός πολλά για τον χαρακτήρα του και την ψυχολογική του διάθεση εκείνη την στιγμή. Αν αυτή την άποψη περί εμφάνισης την εφαρμόσουμε για την εύρεση χαρακτηριστικών μια ολόκληρης κοινωνίας, τότε θα βρούμε και εκεί έναν θησαυρό συμπερασμάτων για το σύνολο αυτό.

Παρατηρείστε τους ανθρώπους δίπλα σας και αντιστοιχίστε τα ρούχα τους με τα στοιχεία του χαρακτήρα τους που γνωρίζετε. Θα εκπλαγείτε με την ακρίβεια της αντιστοιχίας. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να παραμείνει ξεκάθαρο μέσα μας ότι είναι ένα πράγμα το τι μας προκαλεί η εξωτερική εμφάνιση και άλλο το τι είναι αποδεκτό ή όχι. Όλα είναι αποδεκτά μέχρι το σημείο που το κοινωνικό σύνολο μπορεί να τα απορροφήσει. Ο καθένας είναι ελεύθερος μέσα σε αυτό το πλαίσιο να κάνει τις επιλογές του. Αλλά, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι επιλογές μας είναι μια δήλωση για εμάς και η πιο σωστή προσέγγιση είναι αυτή της ιδιαιτερότητας μας. Κάθε ένας από μας είναι καλό να ξοδέψει πέντε λεπτά παραπάνω μπροστά από την ντουλάπα του και να επιλέξει εκείνα τα ρούχα που θα προβάλουν αυτό που αισθάνεται ότι είναι. Η εικόνα ξέρουμε όλοι ότι είναι χίλιες λέξεις. Σε αυτήν την περίπτωση αυτές οι χίλιες λέξεις είναι αποκλειστικά για εμάς.

«Μόνο οι ρηχοί άνθρωποι δεν κρίνουν από την εξωτερική εμφάνιση. Το πραγματικό μυστήριο του κόσμου είναι το ορατό, όχι το μη ορατό.»

Oscar Wilde (1854-1900, Ιρλανδός συγγραφέας)