Ουκρανία – Ρωσία – ΗΠΑ: Η οικονομική διάσταση

“Ο πρώτος μας αντικειμενικός σκοπός είναι να αποτρέψουμε την επανεμφάνιση νέου αντιπάλου, είτε στην περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης η αλλού, που θα συνιστά απειλή της ίδιας τάξεως μεγέθους με αυτήν που προέκυπτε από την Σοβιετική Ένωση. Αυτό […] απαιτεί προσπάθεια ώστε να αποτρέψουμε κάθε εχθρική δύναμη από την κυριαρχία της σε μια περιοχή, της οποίας οι πόροι, υπό κεντρικό έλεγχο, θα ήταν αρκετοί για να δημιουργήσουν παγκόσμια δύναμη. Αυτές οι περιοχές περιλαμβάνουν την Δυτική Ευρώπη, την Ανατολική Ασία, την περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και την Νοτιοανατολική Ασία”.

Αυτά γράφονταν επισήμως στο κείμενο της κυβέρνησης των ΗΠΑ “Κατευθυντήριες οδηγίες για τον Αμυντικό Σχεδιασμό” το 1992, δυο μόλις μήνες μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Το δόγμα αυτό παγιώθηκε με την έκδοση του μείζονος έργου, του βιβλίου “Η Μεγάλη Σκακιέρα ” του πνευματικού ηγέτη της διπλωματίας των Δημοκρατικών, Ζ. Μπρεζίνσκι. Εν αντιθέσει με τον πνευματικό ηγέτη της Διπλωματίας των Ρεπουμπλικάνων Χ. Κίσινγκερ, ο Μπρεζίνσκι είναι οπαδός του μοναδικού παγκόσμιου κυρίαρχου, των ΗΠΑ.

Ο Κίσινγκερ, βαθύς μελετητής της παγκόσμιας ισορροπίας που προέκυψε από το συνέδριο της Βιέννης το 1815, η οποία επέτρεψε στις τότε Αυτοκρατορίες να συνυπάρχουν ειρηνικά, ήταν οπαδός των ισορροπιών οι οποίες επέτρεπαν κινήσεις στην περιφέρεια αλλά απέφυγαν μετωπικές συγκρούσεις. Ο Μπρεζίνσκι, Πολωνός καθολικός, διέπεται από το άσβεστο μίσος των Πολωνών για οτιδήποτε Ρωσικό και μια αντιπάθεια προς τους Γερμανούς.

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ΗΠΑ ασχολήθηκαν κυρίως με την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και τους τοπικούς πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Την περασμένη δεκαετία συνέβησαν όμως δυο κυρίαρχα γεγονότα που άλλαξαν την πορεία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η αναστροφή της κατάρρευσης της Ρωσίας, η ανόρθωση του περιφερειακού της κύρους, κυρίως στην Κεντρική Ασία και τον Καύκασο, και η βίαιη επίλυση της απόπειρας εσωτερικής αμφισβήτησης στην Τσετσενία και την Οσσετία. Μια νέα Ρωσία, οικονομικά ανερχόμενη ταχέως, πολιτικά σταθερή και με ισχυρή διεθνή παρουσία αναδυόταν.

Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ, επεκτάθηκε σε όλη την Δύση και είχε σαν απρόσμενο αποτέλεσμα την επικυριαρχία της Γερμανίας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γερμανία ταυτόχρονα, ως η μόνη υγιής ευρωπαϊκή οικονομία, ενεργοποίησε το διαχρονικό της σχέδιο της Ostpolitik με την οικονομική της διείσδυση στην Πολωνία, εφαλτήριο για την οικονομική κατάκτηση της Ουκρανίας και την εδραίωσή της ως κυρίαρχου εταίρου στις οικονομικές σχέσεις Ρωσίας-Δύσης. Ήταν τόση η έπαρση των Γερμανών για την οικονομική τους ισχύ, ώστε ο Σόϊμπλε είπε στον Υπουργό Οικονομίας των ΗΠΑ στο επίσημο G-20 το γνωστό: “Δεν δικαιούστε δια να δίνετε οικονομικές συμβουλές, εσείς που είσαστε η αιτία της οικονομικής κρίσης”.

Η διακυβέρνηση Ομπάμα έχει ένα χαρακτηριστικό: την αποφυγή της κατ’ ευθείαν στρατιωτικής αντιπαράθεσης και την άσκηση εξωτερικής πολιτικής δια βίαιων πληρεξουσίων. Έτσι ,αναίμακτα για την Αμερική, ανετράπησαν τα καθεστώτα της Λιβύης και της Αιγύπτου και εξεδιώχθη η Ρωσία από την Μεσόγειο με τον εξαναγκασμό της για κλείσιμο της βάσης στη Συρία.

Τότε στην Ευρώπη η Γερμανία διέπραξε το μέγα λάθος. Χωρίς να προσμετρήσει τις πολιτικές συνέπειες και εκμεταλλευόμενη την δεσπόζουσα οικονομική της θέση, προχώρησε στο επόμενο βήμα, την οικονομική κατάκτηση του τελικού επάθλου, της Ουκρανίας.

Αυτό ήταν το δώρο στην στρατηγική των ΗΠΑ. Υπήρξε η γνωστή ρωσική αντίδραση διότι αυτό εναντιωνόταν στα σχέδια του Πούτιν για τη δημιουργία ρωσοκεντρικής ευρασιατικής οικονομικής ζώνης και άρχισε η σύγκρουση εντός Ουκρανίας με τους Γερμανούς και τους Αμερικανούς συμπλέοντες εναντίον των ρωσόφιλων Ουκρανών μέχρις ότου, σε ένα μόνο βράδυ, η συμπλέουσα Γερμανία βγήκε εκτός παιχνιδιού με ακαριαίες ενέργειες των Αμερικανών και των συνεργαζόμενων Πολωνών.

Ακολούθησαν τα γνωστά γεγονότα της Κριμαίας και της αυτονόμησης των ανατολικών ουκρανικών περιοχών. Εδώ είναι το κομβικό σημείο. Ενώ για τους Ρώσους η σύγκρουση είναι πολιτική, για τους Αμερικανούς είναι κυρίως οικονομική γιατί αυτό είναι για αυτούς το ευνοϊκό γήπεδο.

Ο οικονομικός πόλεμος δεν είναι οι αστείες κυρώσεις αλλά προσεκτικά σχεδιασμένες κινήσεις από ομάδα “ελίτ” εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Οικονομίας των ΗΠΑ. Η εναρκτήρια οικονομική βολή ήταν ο υποβιβασμός της ρωσικής οικονομίας μια βαθμίδα πριν από την χρεοκοπία με αρνητική πρόβλεψη από την Standard & Poor’s.

Αυτό έχει βαρειές συνέπειες για τη Ρωσία. Η οικονομική ύφεση που προήλθε από την συρρίκνωση (tapering) της κυκλοφορίας νέων δολαρίων από την FED επηρέασε όλα το BRIC συνεπώς και την Ρωσία. Αυτό συνδυαζόμενο με την πιστοληπτική υποβάθμιση της χώρας έχει σαν συνέπεια μεγάλη εκροή κεφαλαίων που αυξήθηκε και από τα γεγονότα της Ουκρανίας. Ήδη 65 δισεκατομμύρια δολάρια έφυγαν από τη Ρωσία το πρώτο τρίμηνο του 2014 και αλλά ακολουθούν. Οι αγορές είναι πλέον κλειστές για ρωσικά κρατικά ομόλογα των οποίων το επιτόκιο ξεπέρασε το 9%. Το ρούβλι έχασε 8,8% της αξίας του σε ένα τρίμηνο. Εταιρίες που “ενοχλούν” όπως η Gazprom και η Sberbank είδαν τις μετοχές τους να πέφτουν. Οι ρωσικές εταιρίες πρέπει να ανανεώσουν εξωτερικό χρέος 54 δις δολαρίων το επόμενο εξάμηνο και η Ρωσία πρέπει να εξοφλήσει συνολικό χρέος 84 δις δολαρίων το 2014 και αλλά τόσα το 2015. Τα αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας έχουν πέσει στα 470 δις και θα χάσουν το 1/3 σε δυο χρόνια.

Η Αμερική έχει ακόμη πολλά και πολύ ισχυρά οικονομικά εργαλεία. Αντίστοιχα ο Πούτιν χρησιμοποιεί τα δικά του οικονομικά εργαλεία εναντίον της Ουκρανίας με τους δυο τρόπους που την πονούν περισσότερο. Το αέριο και τις εξαγωγές όπλων. Η Ουκρανία έχει κάνει τις πλέον βρώμικες αλλά επικερδέστατες εξαγωγές οπλικών συστημάτων χρησιμοποιώντας ρωσική τεχνολογία και ρωσικά υποσυστήματα. Αυτά τα σταματά τώρα ο Πούτιν, ο οποίος ταυτόχρονα απειλεί και τις δυτικές πετρελαϊκές εταιρίες.

Η Γερμανία θα κάνει ό,τι μπορεί για να περισώσει στο μέτρο του δυνατού τις επενδύσεις της και τις εξαγωγές της προς την Ρωσία. Θα υποστεί όμως και αυτή ζημιές όσο είναι κατ’ ανάγκη εγκλωβισμένη στη Δύση, αφού ουδέποτε ασχολήθηκε με την άμυνά της, την οποία παρείχαν οι Αμερικάνοι και πολιτικά είναι απομονωμένη αφού τοποθετήθηκε μόνη απέναντι στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Ο Πούτιν δεν μπορεί για οικονομικούς λόγους να κάνει εθνικές υποχωρήσεις διότι διακυβεύει έτσι την ύπαρξη του. Στην οικονομική σύγκρουση που θα ακολουθήσει η Ουκρανία θα συντριβεί, η Ρωσία θα υποφέρει πολύ, η Γερμανία και η Βόρεια Ευρώπη αρκετά και η εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης θα υποστεί πλήγμα. Οι μόνες αλώβητες θα είναι οι ΗΠΑ.

Κάσσανδρος

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr