Τουρκία εναντίον Ισλαμικού Κράτους: το καθοριστικό τρίλημμα

Το νερό, το πετρέλαιο και οι τρεις επιλογές της Τουρκίας εναντίον της Συρίας και του ISIS.

Η πολιτική Νταβούτογλου για μηδενικά προβλήματα με τα γειτονικά κράτη απέθανε επισήμως στις 2 Οκτωβρίου, όταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση ψήφισε υπέρ της στρατιωτικής δράσης στη Συρία που ο ίδιος εισηγήθηκε.

Η δράση έχει δυο σκέλη:

• Επιτρέπει στον Τουρκικό Στρατό να διασχίσει τα σύνορα.
• Επιτρέπει σε ξένα στρατεύματα (ΗΠΑ;) να διέλθουν μέσω Τουρκίας και να σταθμεύσουν σε αυτήν.

Η αφορμή είναι γνωστή. Ο τάφος του Σουλεϊμάν Σαχ, παππού του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που βρίσκεται στη Βόρεια Συρία και θεωρείται τουρκικό εθνικό έδαφος, απειλείται από το Ισλαμικό Κράτος. Περίπου χίλιοι Τζιχαντιστές έχουν περικυκλώσει την φρουρά του τάφου που είναι μια διμοιρία Τούρκων στρατιωτών. Υπενθυμίζουμε ότι ο Ερντογάν είχε εξετάσει στο παρελθόν την δυνατότητα εισβολής στην Συρία, με προβοκάτσια, την δήθεν επίθεση κατά του ιερού αυτού συμβόλου και την “προστασία” του. Τώρα γιατί το ιερό σύμβολο χρειάζεται δυο Σώματα Στρατού για την προστασία του, αυτό είναι ένα άλλο ερώτημα.

Ο πραγματικός στόχος του Ερντογάν στη Συρία, πέραν του βαθύτατου μίσους που τρέφει για τον πρώην φίλο του, Ασσάντ, είναι διπλός:

Τα πετρέλαια του συριακού Κουρδιστάν και τα νερά του Ευφράτη ποταμού.

Το δέλεαρ του νερού

Το νερό έχει τόση σημασία στην περιοχή όση και το πετρέλαιο- αν όχι περισσότερη. Με την Συρία απειλούμενη και από τους αντιπάλους του Προέδρου Ασσάντ και από το Ισλαμικό Κράτος, είναι μοναδική ευκαιρία για την Τουρκία η εισβολή της σε συριακά εδάφη ώστε όταν γίνει εκεχειρία, η ίδια η Τουρκία να επιβάλει τους όρους της, και κυρίως πόσο νερό θα δίνει στην Συρία και ενδεχομένως και στο Ιράκ.

Το ίδιο το Ισλαμικό Κράτος αποπειράθηκε πόλεμο υδάτων όταν κατέλαβε το συριακό φράγμα Τζαμπάρ και τον ταμιευτήρα πίσω του, την λίμνη-φράγμα Ασσάντ. Το φράγμα πότιζε και ηλεκτροδοτούσε 5 εκατομμύρια Σύρους έως το Χαλέπι. Με την κακοδιαχείριση του Ισλαμικού Κράτους και την διακοπή παροχής υδάτων από την Τουρκία ο πληθυσμός αυτός έχει πρόβλημα ύπαρξης και ιδού ο λόγος:

Η ευημερία, αλλά και αυτή η ύπαρξη Συρίας και Ιράκ στηρίζεται στην ροη των δύο μεγάλων ποταμών, του Τίγρη και του Ευφράτη, που οι πηγές τους είναι στα όρη Ταύρος της Τουρκίας. Οι δύο ποταμοί διασχίζουν αυτές τις χώρες και στις όχθες τους είναι χτισμένες οι πόλεις από την εποχή που η περιοχή λεγόταν Μεσοποταμία και στηρίχθηκε στην ύπαρξη αυτών των δυο ποταμών για την ζωή της, την ευημερία της και τον σπουδαίο πολιτισμό της. Αυτή την ζωή και την ευημερία απειλεί τώρα η Τουρκία.

Η Τουρκία έχει χτίσει 22 φράγματα στον Ευφράτη και χρησιμοποιεί τα νερά του για δική της ηλεκτροπαραγωγή και άρδευση.

Το σχέδιο του Ερντογάν για απάλειψη της φτώχειας που μαστίζει την νότιο-ανατολική Τουρκία είναι απλό. Χρησιμοποιεί τα νερά του Ευφράτη και του Τίγρη για να καταστήσει εύφορες τις περιοχές αυτές δημιουργώντας μεγάλα ποτιστικά αγροκτήματα και για να παράγει ηλεκτρισμό για τις βαριές βιομηχανίες που εγκαθίστανται στην περιοχή. Για το σκοπό αυτό η Τουρκία με πρόγραμμα που άρχισε το 1975 (GAP) εκτός από τα φράγματα που έχει ήδη κατασκευάσει, κατασκευάζει τώρα το φράγμα Ilisu που θα παράγει το 2% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας και θα αποθηκεύει 11δις κυβικά μέτρα νερού.

Η Τουρκία έχει δεσμευθεί με συνθήκη με την Συρία ότι θα παρέχει 500 κυβικά μέτρα νερό το δευτερόλεπτο στα Συριακά σύνορα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν η Τουρκία θέλει να αρδεύσει με τα νερά αυτά το 10% των εδαφών της και να θρέψει 7 εκατομμύρια υπηκόους της, που είναι κυρίως Κούρδοι. Διότι έτσι επιτυγχάνεται η ειρήνευσή τους δια της ευημερίας των, και ταυτόχρονα ο Ερντογάν θα βασισθεί στην ψήφο τους όταν το 2015 θα αποπειραθεί να αλλάξει το Σύνταγμα ώστε να γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος της Τουρκίας.

Η Τουρκία διέκοψε την παροχή νερού από τον Ευφράτη στην Συρία στο τελευταίο φράγμα, το φράγμα Αττατούρκ, και ο τεράστιος αυτός ποταμός μοιάζει τώρα με ρυάκι, γιατί το φράγμα αυτό μπορεί να αποθηκεύσει όλη την ετήσια ροη του Ευφράτη!

Οι προηγούμενες διακοπές νερού είχαν δημιουργήσει τέτοιες τεράστιες συνθήκες ξηρασίας στην συριακή αυτή περιοχή, που μαζικά οι χωρικοί εγκατέλειψαν τα άνυδρα πλέον χωράφια τους και συνέρρευσαν στις πόλεις. Τώρα απειλούνται και οι πόλεις.

Πολλές περίοδοι ξηρασίας, κακή διαχείριση των υδάτων και η άγνοια περί υδατικής διαχείρισης του Ισλαμικού Κράτους μαζί με την πρόσφατη τουρκική διακράτηση των υδάτων, ερημώνουν την συριακή ύπαιθρο και σύντομα και τις πόλεις που η ζωή τους στηρίζεται στον ποταμό.

Οι Τούρκοι δεν μπορούν και να αναπτύξουν την νότιο-ανατολική κουρδική Τουρκία και να δίνουν το νερό που δεσμεύθηκαν στην Συρία. Ένας πόλεμος τους απαλλάσσει από αυτή την υποχρέωση.

Το δέλεαρ του πετρελαίου

Το άλλο δέλεαρ είναι το πετρέλαιο. Η Συρία έχει 2,5 δις βαρέλια αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου. Στα τούρκο-συριακά σύνορα, στο συριακό Κουρδιστάν υπάρχουν σημαντικές πετρελαιοπηγές. Το σχέδιο της Τουρκίας για ζώνη ασφαλείας 30 χλμ. εντός του συριακού εδάφους βάζει τις πετρελαιοπηγές αυτές στην κατοχή της Τουρκίας, η οποία θα αποφασίζει πόσο μέρος των εσόδων θα αποδίδει στους Σύρους Κούρδους.

Η κουρδική περιοχή της Συρίας επεκτείνεται σε πάνω από τα μισά σύνορα της Συρίας με την Τουρκία και πλησιάζει σχεδόν το Χαλέπι έχοντας μήκος άνω των 400 χλμ. Στην περιοχή του Χαλεπιού στα σύνορα με την Τουρκία βρίσκεται η Κουρδική πόλη Άιν Αλ Αράμπ ή Κομπανί στα κουρδικά, όπου έγιναν αιματηρές μάχες εναντίον των Τζιχαντιστών που την πολιορκούν εδώ και εβδομάδες από τους υπερασπιστές της, της σύρο-κουρδικής οργάνωσης YPG, στενού φίλου και συναγωνιστή του τούρκο-κουρδικού ΡΚΚ. Μέχρι στιγμής 150.000 Σύριοι Κούρδοι από τα εκατοντάδες γύρω χωριά που κατέλαβε το Ισλαμικό Κράτος πέρασαν πρόσφυγες στην Τουρκία για να προστεθούν στο 1,5 εκατομμύριο Συρίους που έχουν ήδη συρρεύσει ως πρόσφυγες εκεί.

Η Τουρκία απειλείται από το ΡΚΚ με αναζωπύρωση του εμφυλίου πολέμου αν η ίδια δεν παρέμβει στρατιωτικά προς σωτηρία της πόλης και των Κούρδων κατοίκων της. Όμως η Τουρκία ενώ διακηρύττει την πρόθεση της να βοηθήσει την πόλη, θεωρεί ότι, εν προκειμένω, η στρατιωτική της δράση θα καταλήξει υπέρ του Ασσάντ και ταυτόχρονα θα ενισχύσει τους Κούρδους που είναι σύμμαχοι του εχθρικού της ΡΚΚ. Η πόλη είναι χαμένη.

Και εδώ ερχόμαστε στην ουσία του τουρκικού προβληματισμού.

Η ουσία του τουρκικού προβλήματος

Το πραγματικό πρόβλημα της Τουρκίας είναι ότι ουσιαστικά πρόκειται για τον αφανή εταίρο του Ισλαμικού Κράτους.

Η Τουρκία εισέπραττε οικονομικά οφέλη όταν οι Τζιχαντιστές εκπαιδεύονταν στο έδαφος της, νοσηλεύονταν στα νοσοκομεία της, διέρχονταν από το έδαφος της και στρατολογούνταν εκεί για να ενταχθούν στο Ισλαμικό Κράτος. Όλος ο οπλισμός και τα εφόδια τους πέρασαν -και μάλλον περνούν ακόμη- μέσω Τουρκίας με χρήματα των Σαουδαράβων και τις ευλογίες των ΗΠΑ .

Η σουνιτική Τουρκία, ευλαβώς ισλαμική με Πρόεδρο, υποψήφιο Χαλίφη των σουνιτών, βρίσκει το Ισλαμικό Κράτος χρήσιμο εναντίον των Σιϊτών της Τεχεράνης και της Βαγδάτης, της Συρίας και ιδιαίτερα εναντίον των Κούρδων κάτι που της επιτρέπει έτσι να κάνει το παιχνίδι ισορροπίας που γνωρίζει άριστα.

Πως να επιτεθεί ολομέτωπα στον εταίρο της;

Αντ’ αυτού η επίθεση στη Συρία της φαίνεται και φτηνότερη, αν συναινέσουν οι Αμερικανοί στην no fly zone των 30 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα, και υλικά πολύ ωφέλιμη, ενώ η επίθεση στο Ισλαμικό Κράτος μόνο ζημιές θα αποφέρει.

Ο δεσπόζων όμως φόβος της Τουρκίας είναι το αναδυόμενο Μεγάλο Κουρδιστάν. Τόσο η Κυβέρνηση, όσο και οι διπλωμάτες και στρατιωτικοί της Τουρκίας, θεωρούν ότι ο στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ είναι η ίδρυση μεγάλου κουρδικού κράτους στις περιοχές του Ιράκ, της Συρίας και της Τουρκίας, και του Ιράν αργότερα. Όλες αυτές οι περιοχές έχουν πολύ πετρέλαιο σε παραγωγή και εν δυνάμει.

Οι μόνοι που εμποδίζουν την δημιουργία Μεγάλου Κουρδιστάν είναι οι μαχόμενοι εναντίον του επιτυχώς, Τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Η απώλεια εθνικού εδάφους είναι ο τουρκικός εφιάλτης. Συνεπώς η Τουρκία έχει τρεις επιλογές:

Πρώτη επιλογή: Η Τουρκία εισβάλλει στην Συρία χωρίς να πολεμήσει πραγματικά τους Τζιχαντιστές. Αυτό δημιουργεί εμπόλεμη κατάσταση με την Συρία, η οποία θα διαρκέσει χρόνια, δυσαρεστεί επικίνδυνα το Ιράν και την Ρωσία οι οποίοι είναι επικίνδυνοι εχθροί και δυσαρεστεί επίσης Αμερικανούς και Ευρωπαίους με τις σοβαρές συνέπειες της δυσαρέσκειας τους.

Δεύτερη επιλογή: Η Τουρκία επιτίθεται στο Ισλαμικό Κράτος. Πρώτον ο φόρος του αίματος θα είναι βαρύς, η Συρία ούτως ή άλλως θα το θεωρήσει εισβολή παρ’ όλο που θα ωφεληθεί, και υποβοηθείται έτσι η δημιουργία του Μεγάλου Κουρδιστάν. Δημιουργείται επίσης εσωτερική δυσαρέσκεια και αρχίζουν τζιχαντιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις εντός της επικράτειας της.

Τρίτη επιλογή: η Τουρκία δεν κάνει τίποτε. Τότε δυσαρεστεί τους συμμάχους της έντονα και με συνέπειες, οι Κούρδοι αναζωπυρώνουν τον εμφύλιο πόλεμο, ο Ερντογάν χάνει το κύρος του και τις ελπίδες του ως Χαλίφης των Σουνιτών, και χάνονται τα πετρελαϊκά οφέλη στα οποία ήλπιζε. Δυο εκατομμύρια Σύροι και ένα εκατομμύριο Ιρακινοί μένουν πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Τουρκία περιθωριοποιείται.

Όπως έχει η κατάσταση σήμερα στην περιοχή, η Τουρκία δεν είναι αρκετά ισχυρός παίκτης για να καθορίσει το παιχνίδι, είναι όμως αρκετά δυνατή για να το χαλάσει.

Οι διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς θα αποδείξουν τι σημαίνει τουρκικό διπλωματικό παζάρι. Όποια λύση και αν βρεθεί θα έχει τόσες κακές συνέπειες, ώστε δεν θα είναι βέβαιο ποια θα είναι τα τελικά οφέλη και για ποιον.

Ένα είναι βέβαιο. Η αναταραχή θα είναι μακρά και θα αγγίξει και εμάς.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr