«Όσο Μπορείς»

«Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μές στές πολλές κινήσεις κι ομιλίες. Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την, γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία, ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική».

Γράφει ο Καβάφης στο ποίημα του «Όσο Μπορείς». Ακριβώς 100 χρόνια μετά από τότε που δημοσιεύτηκε, το διαβάζω και το ξαναδιαβάζω και κάθε φορά νιώθω να με τραβά όλο και πιο βαθειά μέσα του, σε μια αιώνια σοφία, μαγνητική στο κάθε ανθρώπινο πνεύμα. Νομίζω, ότι σε άλλα 100 χρονιά από τώρα, ο μελλοντικός αναγνώστης του, θα σκέπτεται το ίδιο. Είναι από τα χαρακτηριστικά ποιήματα που εξηγούν την ανωτερότητα και λεπτότητα της συγκεκριμένης τέχνης. Όπως και στην κλασική μουσική που καμία φορά δεν καταλαβαίνουμε και ξαφνικά ακούμε Μότσαρτ και όλα εξηγούνται.

Σήμερα άραγε, πόσο «ξένη» και «φορτική» έχουμε καταφέρει να κάνουμε την ζωή μας; Η οικονομική κρίση περά από τις τόσες πολλές αρνητικές της συνέπειες μας έκανε ένα μικρό ξεκαθάρισμα στις αξίες μας. Χώρισε τις πλασματικές από τις αληθινές ως ένα σημείο. Μας βοήθησε να αφαιρέσουμε λίγη από την σκόνη ενός υλιστικού κόσμου και βαθιά βυθισμένου στην «εικόνα». Αν και αδικημένοι, πληγωμένοι και κουρασμένοι, θεωρώ ότι βαδίζουμε προς την έξοδο μιας οικονομικής κρίσης σοφότεροι. Ίσως χρόνια ακόμα έως την πραγματική λύτρωση άλλα αδιαμφισβήτητα οι περισσότεροι είμαστε ήδη διαφορετικοί. Πιο ώριμοι, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και περισσότερη αυτοκυριαρχία.

Η «συνάφεια του κόσμου» στο ποίημα, δεν είναι αποκλειστικά μια αναφορά στον ίδιο τον κόσμο αλλά πολύ περισσότερο στην επιρροή του πάνω μας.  Πόσο πολύ δηλαδή το κοινωνικό μας περιβάλλον επηρεάζει και αλλοιώνει τα προσωπικά μας χαρακτηριστικά και μας ομαδοποιεί μέσα από μια προσπάθεια αποδοχής μας από το υπόλοιπο σύνολο. Αυτή η συνάφεια λοιπόν, μέσα από την κακουχία μιας κρίσης, πλέον είναι πιο ανθρωπινή και συγκαταβατική στην αδυναμία και ιδιαιτερότητα του συνανθρώπου μας. Είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Διένυσε την πορεία της και μέσα από την κατάχρηση στο χτες. Ξέρει πλέον την διαφορά και διαβάζει τον κόσμο με ειλικρίνεια.

«Μην την εξευτελίζεις» με δυνατή φωνή αναφέρει το ποίημα. Διέκρινε την «καθημερινή ανοησία». Σκεφτείτε την εικόνα ενός ψευτονεόπλουτου το 2007 και συγκρίνετέ την με την έννοια του εξευτελισμού. Είναι σχεδόν ταυτόσημα. Σκεφτείτε τον καθημερινό αγώνα αυτού του ψευτονεόπλουτου να πείσει τον όποιο κύκλο του και κοιτάξετε αυτή την σκηνή από μακριά σαν από ταινία. Δεν είναι ανόητο; Όταν ξυπνήσει αυτός ο άνθρωπος, θα ανακαλύψει κάτι ξένο πάνω του που το βάρος αυτού του προσωπείου θα είναι πλέον αβάσταχτο, θα έχει γίνει η ζωή του «μια ξένη φορτική».

Πολλά μπορεί κανείς να αντλήσει από το ποίημα αυτό. Εδώ τραβάμε τις άκρες από τα νήματα που αφορούν την κοινωνία μας πριν την κρίση. Το κάνουμε αυτό γιατί δεν θέλουμε να τα ξαναδούμε. Πάνω από όλα όμως είναι μια «συμβουλή» που μας δίνει ο ποιητής για μια πιο ουσιαστική ζωή, γεμισμένη με πραγματικά στοιχεία. Αναγνωρίζει την δυσκολία και γι’ αυτό μας παροτρύνει να το κάνουμε όσο μπορούμε.

Όσο μπορούμε λοιπόν, ας εκμεταλλευτούμε αυτή την νέα οπτική, που μια αρνητική κατάσταση μας κληρονόμησε, για να διαμορφώσουμε μια πιο ειλικρινή προέκτασή μας στην κοινωνία. Πιο ανθρώπινη, ιδιαίτερη και ώριμη. Η Ελλάδα δεν θα είναι ίδια ξανά. Ας γίνει λοιπόν καλύτερη.