Mythbustin’ Frog: Το Million Dollar Quartet ήταν (μάλλον) τρίο

Στις 4 Δεκεμβρίου 1956 μία τεράστια σύμπτωση οδηγεί σε ένα θρυλικό jam: Elvis Presley, Carl Perkins, Jerry Lee Lewis και Johnny Cash βρίσκονται στο ίδιο στούντιο και τραγουδούν μαζί για πάνω από μία ώρα. Ή τουλάχιστον, έτσι λέει ο μύθος.

Σε μία από τις πιο διάσημες φωτογραφίες στην ιστορία του rock ‘n’ roll, ο Elvis Presley παίζει πιάνο στο στούντιο της Sun Records, στο Memphis. Γύρω του, ο Carl Perkins, ο Jerry Lee Lewis και ο Johnny Cash. Είναι το περίφημο Million Dollar Quartet, σε ένα μυθικό jam session που ηχογραφήθηκε τυχαία. Το υλικό διασώθηκε και χρόνια αργότερα θα εκδιδόταν σε διάφορα albums, ενώ πιο πρόσφατα θα ενέπνεε το ομώνυμο μιούζικαλ, που “έσπασε τα ταμεία” στο Broadway.

Τί συνέβη όμως πραγματικά στις 4 Δεκεμβρίου του 1956;

Στις αρχές της χρονιάς ο Carl Perkins είχε γνωρίσει μεγάλη επιτυχία με το “Blue Suede Shoes”. Εκείνη τη μέρα, επέστρεψε στα στούντιο της Sun Records για να ηχογραφήσει νέα τραγούδια. Ο παραγωγός Sam Phillips ήθελε να εμπλουτίσει τον ήχο του Perkins και γι’ αυτό το λόγο είχε φέρει έναν ταλαντούχο νεαρό πιανίστα, άγνωστο έξω από το Memphis – τον Jerry Lee Lewis. Μεταξύ άλλων, ηχογραφήθηκε το “Matchbox”, που θα γινόταν το επόμενο hit του Perkins.

Προς το απόγευμα μπήκε στα στούντιο o Elvis για να πει ένα “γεια” στον παλιό του παραγωγό (είχε ήδη μεταπηδήσει από τη Sun στην πολύ μεγαλύτερη εταιρία RCA). Αφού άκουσε τις ταινίες με τα νέα τραγούδια του Perkins, ο “βασιλιάς” κάθισε στο πιάνο και το jam ξεκίνησε. Ο ηχολήπτης Jack Clement πάτησε το “record” και τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία: πάνω από μία ώρα υλικού όπου τέσσερις από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες του rock ‘n’ roll αυτοσχεδιάζουν χαλαρά, κυρίως σε παλιά gospel και country τραγούδια που αγαπούσαν.

Τέσσερις; Ναι -λέει ο μύθος- γιατί οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι “κάποια στιγμή μπήκε στο στούντιο και ο Johnny Cash”. Είναι όμως αντικρουόμενες ως προς την ώρα που έφτασε και το ρόλο που έπαιξε στο jam – ίσως γι’ αυτό, στις ταινίες της ηχογράφησης δεν φαίνεται να ακούγεται πουθενά η φωνή του!

Το ιδιοφυές marketing του Sam Phillips

Το φύλλο της 5ης Δεκεμβρίου 1956 της τοπικής εφημερίδας Memphis Press Scimitar αναφέρει: “Χθες ο Carl (Blue Suede Shoes) Perkins έγραφε μερικούς νέους δίσκους στα Sun Record studios του Sam Phillips στο Union του Marshall. Ο Elvis πέρασε μια βόλτα. Το ίδιο και ο Johnny Cash. Ο Jerry Lee Lewis ήταν ήδη εκεί. Ο Elvis πήγε στο πιάνο και το αποτέλεσμα ήταν ένα παλιομοδίτικο session με barbershop φωνητικά”. Το άρθρο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “αυτό το κουαρτέτο θα μπορούσε να πουλήσει [δίσκους αξίας] ενός εκατομμυρίου”. Συνοδευόταν από την περίφημη φωτογραφία, με τους τέσσερις “γίγαντες” του rock ‘n’ roll και την Marilyn Evans, μια κοπέλα που είχε φέρει ο Elvis, πάνω στο πιάνο (αργότερα, στις περισσότερες ανατυπώσεις της φωτογραφίας, η Evans θα “κοβόταν”).

Ο δημοσιογράφος Robert Johnson και ο φωτογράφος George Pierce δεν ήταν εκεί τυχαία. Ο Sam Phillips είχε τηλεφωνήσει στην εφημερίδα κατά τη διάρκεια του jam, οσμιζόμενος την ευκαιρία να διαφημίσει τους καλλιτέχνες της εταιρίας του. Η φωτογράφηση φαίνεται κάθε άλλο παρά αυθόρμητη καταγραφή του jam. Ο Johnny Cash και ο Carl Perkins κρατάνε την ίδια κιθάρα σε διαφορετικές φωτογραφίες: ήταν η κιθάρα του μουσικού Charlie Underwood, ο οποίος την έφερε ειδικά για την περίσταση.

Σε κανένα σημείο της ηχογράφησης δεν ξεχωρίζει η φωνή του Johnny Cash. Στα περισσότερα τραγούδια ο Elvis έχει την πρώτη φωνή και o Jerry Lee Lewis ακούγεται πεντακάθαρα να κάνει δεύτερα φωνητικά. Ο Carl Perkins δεν τραγουδάει πολύ – εξάλλου, ηχογραφούσε από το πρωί. Αλλά είναι η βασική φωνή στο “Keeper of the Key”, κάνει κι αυτός δεύτερα και παίζει κιθάρα σε πολλά κομμάτια.

Πού ήταν ο Cash; Ο ίδιος, στην αυτοβιογραφία του, αναφέρει ότι όχι μόνο ήταν εκεί, αλλά ότι πήγε πρώτος, από το πρωί, καθώς είχε ήθελε να ακούσει την ηχογράφηση του Perkins. Επιμένει ότι τραγούδησε, υποστηρίζοντας ότι η φωνή του δεν ξεχωρίζει στην ηχογράφηση, επειδή “ήταν πιο μακριά από το μικρόφωνο από όλους” και “τραγουδούσε πιο ψηλά από ό,τι συνήθως για να φτάσει στον τόνο του Elvis”. Ο Perkins επιβεβαίωσε ότι ο “άνδρας με τα μαύρα” τραγούδησε μαζί τους.

Όμως, εκτός από τα τραγούδια, οι διάλογοι που ακούγονται κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης αφήνουν μεγάλα ερωτηματικά. Σε ένα σημείο ο Smokey Joe Baugh, ένας άλλος καλλιτέχνης της Sun, ακούγεται να λέει “you oughta get up a quartet” το οποίο μπορεί να ερμηνευτεί με δύο τρόπους: είτε ως μια προτροπή να γίνει επίσημο το κουαρτέτο, είτε ως συμβουλή να προστεθεί ένας τέταρτος. Σε ένα άλλο, μία γυναικεία φωνή ρωτάει: “μήπως θα μπορούσε αυτό το τρίο των αγοριών να παίξει το ‘Farther Along’?”.

Ο ηχολήπτης Jack Clement, σε σχετικά πρόσφατη συνέντευξή του, “αλήθεια δεν θυμόταν”, ενώ ο κριτικός Peter Guralnick, σε μία πολύ λεπτομερή αφήγηση στο βιβλίο του Last Train To Memphis – The Rise of Elvis Presley, γράφει ότι ο Cash έμεινε πολύ λίγο στο στούντιο και στη συνέχεια έφυγε, πιθανότατα για χριστουγεννιάτικα ψώνια. Εξάλλου, ο Colin Escott – που έγραψε το συνοδευτικό σημείωμα του album Elvis Presley – The Million Dollar Quartet και συμμετείχε στη συγγραφή του σεναρίου του μιούζικαλ – πιστεύει ότι ο Johnny Cash πιθανόν κλήθηκε να συμμετάσχει προς το τέλος του jam.

Τελικά, την εξήγηση δίνει ο κιθαρίστας του Elvis, Scotty Moore, σε ένα ελάχιστα γνωστό άρθρο του. Ο Sam Phillips, αφού είχε καλέσει τον δημοσιογράφο και τον φωτογράφο, πήρε τηλέφωνο τον Cash και του είπε να έρθει για να “ενισχύσει” το άρθρο της εφημερίδας, αφού είχε τελειώσει το μεγαλύτερο μέρος της ηχογράφησης.

Δεν υπήρξε καμία “σύμπτωση” – μόνο ο Elvis βρέθηκε τυχαία στο στούντιο. Ο ιδιοφυής παραγωγός άρπαξε την ευκαιρία να διαφημίσει τις επερχόμενες κυκλοφορίες του Perkins και να προωθήσει τον σχετικά άγνωστο -τότε- Jerry Lee Lewis. Ο Johnny Cash ήταν απλώς διακοσμητικός.    

Φυσικά, δε συνέφερε κανέναν να επιμείνει στην αλήθεια. Ο μύθος του κουαρτέτου ξεκίνησε σαν ένα τοπικό marketing trick του Phillips αλλά “φούσκωσε” από το 1969, όταν ανακαλύφθηκαν οι ταινίες της ηχογράφησης και κυκλοφόρησε το πρώτο album που βασίστηκε σε αυτές. Οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, εκμεταλλεύτηκαν την ιστορία – για παράδειγμα με το live album The Survivors του 1982, όπου συμμετείχαν οι τότε επιζώντες του κουαρτέτου Perkins, Cash και Lewis. Και βέβαια, το σύγχρονο μιούζικαλ συνεχίζει να προσελκύει εκατομμύρια θεατών (και δολαρίων) – μόνο που οι διθυραμβικές κριτικές “ξεχνούν” να αναφέρουν πόσο απέχει από τα πραγματικά γεγονότα.