Τουρκία: ο ενεργειακός κόμβος έφτασε στο χτένι

Το άγνωστο παιχνίδι του Ερντογάν με το πετρέλαιο των Κούρδων του Ιράκ στην προσπάθεια της Τουρκίας να εδραιωθεί ως ο σημαντικότερος ενεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή.

Στις 23 Μαΐου, η κυβέρνηση της Βαγδάτης ενάγει την κυβέρνηση Ερντογάν, με πρώτο βήμα την διαιτησία στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο στο Παρίσι διότι: «Δια της μεταφοράς και αποθήκευσης πετρελαίου προερχόμενου από την Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση (Ιράκ) και δια της φορτώσεως του σε πετρελαιοφόρο στο λιμένα Τσεϋχάν, όλα αυτά χωρίς την εξουσιοδότηση του Υπουργείου Πετρελαίου του Ιράκ, η Τουρκία και η Τουρκική Εταιρία Υδρογονανθράκων ΒΟΤΑS αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους που προκύπτουν από την συμφωνία αγωγού πετρελαίου Τουρκίας – Ιράκ». Αυτά πράττει τώρα η κυβέρνηση της Βαγδάτης, Πρόεδρος της οποίας είναι ο Κούρδος κ. Ταλαμπάνι.

Αυτό είναι το προτελευταίο επεισόδιο μιας σειράς πράξεων των τουρκικών κυβερνήσεων της τελευταίας εικοσαετίας που με συνέχεια και συνέπεια κατέστησαν την Τουρκία τον σημαντικότερο ενεργειακό κόμβο πετρελαίου και φυσικού αερίου της περιοχής και την αναβάθμισαν γεωπολιτικά σε ισχυρό παράγοντα της διεθνούς ενεργειακής σκηνής.

Για να εξισορροπήσει τις συνέπειες της κρίσης, η Τουρκία, με αξιοσημείωτη στοχοπροσήλωση αναπτύσσει με αυξανόμενη ένταση την προνομιούχο γεωγραφική της θέση σαν ομφαλό (HUB) των αγωγών υδρογονανθράκων της ευρύτερης περιοχής με σημαντική και αυξανόμενη για την ίδια οικονομική αλλά και πολιτική ωφέλεια.

Η Τουρκία καταναλώνει και διακινεί πετρέλαιο και αέριο από την Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν και το Ιράκ, ενώ είναι έτοιμη να δεχτεί τα τεράστια αποθέματα αερίου του Τουρκμενιστάν και να τα προωθήσει προς την Δύση. Η Άγκυρα, με εντυπωσιακή διπλωματική-οικονομική ευκαμψία, πρότεινε στη Μόσχα τώρα που οι εργασίες του αγωγού South Stream έχουν ανασταλεί, να χρησιμοποιήσει την διαδρομή του Blue Stream Ρώσο – Τουρκικού αγωγού για να παρακάμψει την Ουκρανία.

Το σημαντικότερο όμως παιχνίδι της Τουρκίας γίνεται στο ιρακινό Κουρδιστάν. Υπάρχει μια διαδρομή δυο αγωγών που κατασκευάστηκαν το 1970 και αποκαταστάθηκαν μερικώς πέρυσι, για να εξάγουν μέσω Τουρκίας/Τσεϋχάν κουρδοιρακινό πετρέλαιο της Μοσούλης και άλλο ιρακινό πετρέλαιο. Η δυνατότητα είναι θεωρητικά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, αλλά εξάγονται μόνο 100.000 βαρέλια την ημέρα διότι οι αγωγοί διέρχονται από τις σουνιτικές περιοχές της φυλής του Σαντάμ Χουσεΐν, οι οποίες, αφού δεν έχουν πετρέλαιο να εξάγουν, εξάγουν βία ανατινάζοντας τακτικά τους αγωγούς. Το όποιο πετρέλαιο εξάγεται τώρα είναι κουρδικό.

Είναι η λαμπρή στιγμή της τουρκικής διπλωματίας. Με την προσέγγιση των Κούρδων της Τουρκίας και την εξυπηρέτηση των ιρακινό-κουρδικών εξαγωγών με το αζημίωτο οι Τούρκοι κατόρθωσαν όχι μόνο να ηρεμήσουν το εσωτερικό κουρδικό πρόβλημα αλλά ταυτόχρονα να μετατρέψουν το ιρακινό Κουρδιστάν από εστία στήριξης των Κούρδων ανταρτών σε περιοχή κοινής εισοδηματικής καρποφορίας- και συνεπώς σε εταίρο της κοινής ευημερίας, αφού οι εξαγωγές κουρδικού πετρελαίου καλύπτουν το χρηματοδοτικό κενό που έχει το ιρακινό Κουρδιστάν από την μη τήρηση της υποχρέωσης χρηματοδότησης του από την κυβέρνηση της Βαγδάτης που διαχειρίζεται τον εθνικό προϋπολογισμό.

Εδώ όμως οι πράξεις αρχίζουν να έχουν πολιτικό κόστος. Το κόστος είναι η μεγάλη ενόχληση των ΗΠΑ, οι οποίες με διάφορα θεμιτά και αθέμιτα μέσα αντιτίθενται στην πολιτική Ερντογάν. Ο τούρκος πρωθυπουργός διευκολύνει τους Ρώσους στο Ουκρανικό σε βάρος της εκεί αμερικανικής πολιτικής, διευκολύνει τους Κούρδους στο Ιράκ εις βάρος της αμερικανικής επικυριαρχίας και ακυρώνει τα σχέδια των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν το κουρδικό ως μοχλό πίεσης στην Τουρκία και ταυτόχρονα μεγάλη πηγή εσόδων για τις δικές τους πετρελαϊκές εταιρίες.

Ιδού οι εξελίξεις: Για αρκετό καιρό τώρα το ιρακινό Κουρδιστάν εξήγαγε το πετρέλαιο του στην Τουρκία όπου αυτό αποθηκευόταν στις δεξαμενές του Τσεϋχάν μέχρι κορεσμού των δεξαμενικών εγκαταστάσεων. Προς “αποσυμφόρηση” των δεξαμενών η τουρκική κυβέρνηση φόρτωσε το πετρέλαιο αυτό στο τάνκερ United Leadership προς οργή των Αμερικανών, της κεντρικής ιρακινής κυβέρνησης και του Προέδρου αυτής Ταλαμπάνι, ο οποίος βλέπει να ωφελείται ο επιστήθιος εχθρός του, συμπατριώτης του και πρωθυπουργός του Κουρδιστάν κ. Μπαρζάνι και ο ίδιος να στερείται οφέλους.

Η Τουρκία εμφανίστηκε ως έντιμος διαχειριστής. Αναλαμβάνει να πουλά το πετρέλαιο αυτό μόνο μηνιαίως, να καταθέτει τα εισπραττόμενα στην τουρκική κρατική τράπεζα Halkbank και να διαβεβαιώνει την κυβέρνηση του Ιράκ για δίκαιη μελλοντική εκκαθάριση και μοιρασιά.

Ουσιαστικά η Τουρκία αποπειράται να εξαγοράσει την κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν με τα χρήματα που ανήκουν σε αυτήν και ταυτόχρονα υπόσχεται στην κεντρική ιρακινή κυβέρνηση κάποιο ασαφές μερίδιο αφού μεγαλόστομα ο τούρκος Υπουργός Ενέργειας κ. Γιλντίζ διαβεβαίωσε ότι τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου θα μοιραστούν ισοδίκαια «όπως αποφασίσουν οι λαοί του Ιράκ».

Εδώ όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Η πρωτοφανής επιτυχία του Ερντογάν στην ειρήνευση του τουρκικού Κουρδιστάν και τον μετασχηματισμό του ιρακινού Κουρδιστάν από εστία πολέμου σε πηγή εσόδων τον οδηγεί στο να αποπειραθεί να ασκήσει μια εντυπωσιακή νέο-οθωμανική πολιτική και στις πρώην οθωμανικές περιοχές της Ρωσίας, διευκολύνοντας ταυτόχρονα τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης και κάνοντας έτσι μια βαθειά διπλωματική/οικονομική διείσδυση σε όλη την ευρύτερη περιοχή.

Δεν εξελίσσονται όμως τα γεγονότα όπως τα επιθυμεί ο Ερντογάν. Το τάνκερ που κατευθυνόταν προς τον κόλπο του Μεξικού, αφού το αρνήθηκε η Ιταλία, εστράφη προς το Μαρόκο και η Τουρκία τώρα αποπειράται να πουλήσει το πετρέλαιο που μεταφέρει προς 56 εκατομμύρια δολάρια ενώ η αξία του είναι άνω των 100 εκατομμυρίων. Τώρα που οι ΗΠΑ εκφράστηκαν επίσημα εναντίον της πώλησης αυτής δια του State Department, η Τουρκία δυσκολεύεται να βρει αγοραστές γιατί το πετρέλαιο αυτό κινδυνεύει να χαρακτηριστεί κλοπιμαίο.

Το μάθημα είναι σαφές. Η διακίνηση πετρελαίου χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ είναι από δύσκολη έως αδύνατη, όπως απέδειξαν δυο περιπτώσεις πρόσφατα. Η απόπειρα εξαγωγής πετρελαίου από τοπικούς οπλαρχηγούς στη Λιβύη και η απόπειρα εξαγωγής κουρδικού πετρελαίου από την Τουρκία. Στην πρώτη περίπτωση το τάνκερ κατελήφθη από αμερικανούς πεζοναύτες. Στην δεύτερη περίπτωση παρ’ όλες τις δυσκολίες φαίνεται ότι το πρώτο φορτίο κάπου πρόκειται να πωληθεί- ήδη φορτώθηκε και απέπλευσε και δεύτερο τάνκερ, το United Emblem.

Ανεξάρτητα όμως από την πώληση του πετρελαίου, που μάλλον θα βρίσκει αγοραστές όσο η τιμή είναι συμφέρουσα, και της δηλώσεως του κ. Γιλντίζ ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να εξάγει πετρέλαιο όσο η κουρδική κυβέρνηση το επιθυμεί, η νέο-οθωμανική πολιτική του κ. Ερντογάν θα βρίσκει πέραν των τοπικών, όλο και αυξανόμενες υπερατλαντικές αντιστάσεις. Η αδυναμία των ΗΠΑ να δώσουν λύση στην έριδα Βαγδάτης-Κουρδιστάν οδηγεί όλο και περισσότερο στην ανεξαρτητοποίηση του δεύτερου. Ο Ερντογάν όμως πρέπει να σκεφθεί πολύ καλά αν επιθυμεί μια τέτοια λύση.

Κατά σατανική σύμπτωση ο φονταμενταλιστικός στρατός ISIS (Iraq-Syria Islamic State) επιτίθεται και ήδη κατέλαβε την Μοσούλη, αρχίζοντας την ημέρα που το πρώτο τάνκερ απέπλευσε από το Τσεϋχάν. Η ανήμπορη ιρακινή κεντρική κυβέρνηση ζήτησε από τον Μπαρζανί να χρησιμοποιήσει τους αντάρτες Πεσμέργκα για να διώξει τους εισβολείς. Όμως η μόνη δύναμη που μπορεί να τους διώξει είναι ο τουρκικός στρατός ο οποίος προ έτους τους εξόπλιζε…

Κάσσανδρος

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr