Η αλήθεια στο Ίντερνετ και ο «πατριωτισμός» των απλών χρηστών

Τελικά, για να παραφράσω το πλέον ταλαιπωρημένο άρθρο του Συντάγματος, η ανακάλυψη της αλήθειας στο Ίντερνετ επαφίεται στην κριτική ικανότητα των απλών χρηστών.

Αν δεν έχετε διαβάσει ποτέ άρθρο στο Mythbustin’ Frog, ίσως έχετε μπει στα Ελληνικά Hoaxes ή κάποιο άλλο από τα (λίγα) site που κάνουν κάτι εξαιρετικά πολύτιμο: προσπαθούν να ξεσκεπάσουν ψευδείς ειδήσεις ή διαδικτυακές απάτες που «ανεβαίνουν» με σκοπό να εντυπωσιάσουν και να μαζέψουν πολύτιμα κλικ αφελών – τα οποία κλικ φυσικά μεταφράζονται σε χρηματικό κέρδος.

Δυστυχώς, οι προσπάθειες αυτές «πουλάνε» λιγότερο από τα άρθρα τύπου «ΣΟΚ!!!» και «ΔΙΑΔΩΣΤΕ!!!». Απαιτούν, εξάλλου, πολύ περισσότερο κόπο από το copy-paste, το βασικό εργαλείο δουλειάς των διάφορων επιτήδειων που ανεβάζουν ό,τι ανοησία βρουν μπροστά τους, χωρίς έστω έναν υποτυπώδη έλεγχο αξιοπιστίας της πηγής. Η σωστή έρευνα χρειάζεται τόσο χρόνο, που μέχρι να ξεσκεπαστεί μία «μούφα» έχουν διαδοθεί δεκάδες νέες.

Τα πράγματα περιπλέχθηκαν από τη στιγμή που οι on-line πηγές άρχισαν να θεωρούνται -αδιακρίτως- ισότιμες των παραδοσιακών μέσων. Τα τελευταία, βέβαια, έβαλαν το λιθαράκι τους πέφτοντας συχνά-πυκνά στο επίπεδο των χείριστων συνωμοσιολογικών blog. Η απίστευτη ιστορία με τη δήθεν ψηφοφορία για τις γερμανικές αποζημιώσεις στο Ευρωκοινοβούλιο αναπαράχθηκε μέχρι και στην Ελευθεροτυπία, κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα.

Φτάσαμε σε μια τραγικοκωμική κατάσταση όπου ψευδείς ειδήσεις, κατασκευασμένες «αποκαλύψεις», ακόμη και σατιρικά άρθρα, γίνονται αντικείμενα σοβαρού σχολιασμού και καταλήγουν να χρησιμοποιούνται ως «πηγές». Πρόσφατα, ο Πάνος Καμμένος παρουσίασε στη Βουλή το περίφημο γραφικό του Jo Di με την αφίσα σε στάση λεωφορείου στο Λονδίνο- που είναι φυσικά προϊόν φωτομοντάζ. Όταν -εσκεμμένα ή μη- ένας αρχηγός κόμματος χρησιμοποιεί τέτοια μέσα, δεν είναι να απορούμε με τους χιλιάδες απλούς χρήστες που παίρνουν στα σοβαρά ακόμη και άρθρα από Το Κουλούρι (αυτή η ειδική κατηγορία χρηστών καταγράφεται έξοχα από το tumblr Ζουν ανάμεσά μας).

«Ε, και; Αφήστε τους κάθε λογής ηλίθιους και ψεκασμένους να πιστεύουν ό,τι μπούρδα θέλουν», μπορεί να σκεφτούν ορισμένοι. Δεν είναι έτσι όμως. Μπείτε για λίγο στη θέση μου: γράφω για την τελειωτική αποκάλυψη της απάτης του Σώρρα με τα υποτιθέμενα 600 δις και οι σχολιαστές… αμφισβητούν τις πηγές μου. Κοτσάρουν από κάτω ως δικές τους «πηγές» δυο blogs της πλάκας και ζητούν περαιτέρω πειστήρια εγκυρότητας. Θα μπορούσε κανείς να παραθέσει έγγραφα και links, αλλά δεν έχει σημασία: στο Ίντερνετ ό,τι δεν τους βολεύει μπορεί να είναι «πλαστό» και να το γράφουν «πουλημένοι». Και κάπως έτσι, χιλιάδες αφελείς συνεχίζουν να πιστεύουν απίστευτους απατεώνες με διόλου αγνές προθέσεις.

Μπορεί να λογοκριθεί το ψέμα στο Ίντερνετ, ή έστω η καταφανής και επικίνδυνη απάτη; Αυτό θα ήταν για ευνόητους λόγους ένα πολύ επικίνδυνο μονοπάτι. Εξάλλου, ακόμη κι αν βρίσκονταν αξιόπιστοι, κοινής αποδοχής «κριτές της διαδικτυακής αλήθειας», δεν θα προλάβαιναν να ασχοληθούν ούτε με ένα απειροελάχιστο κλάσμα της καθημερινής διαδικτυακής παραγωγής.

Οπότε, τελικά, καταλήγω σε μια παράφραση του πλέον ταλαιπωρημένου άρθρου του Συντάγματος: η ανακάλυψη της αλήθειας στο Ίντερνετ επαφίεται στην κριτική ικανότητα των απλών χρηστών.