Η λιμνάζουσα οικονομία και οι αποδιοργανωτικές τεχνολογίες

O Bill Gross, ο άνθρωπος που δημιούργησε την PIMCO και διαχειρίστηκε 270 δις δολάρια σε αυτήν, είπε πρόσφατα: “έχετε περισσότερες πιθανότητες να δείτε μία εποχή σαν αυτή της προηγούμενης 40ετίας στον πλανήτη Άρη, παρά στην παλιά καλή μας Γη”.

Όπως αναφέρει το Euro2day, o Gross θεωρεί ότι οι επενδυτές επωφελήθηκαν από την πτώση των επιτοκίων, την παγκοσμιοποίηση και την τρομακτική επέκταση του χρέους.

Αυτό λέγεται carry trade, όταν το κόστος του χρήματος είναι μικρότερο από τις αποδόσεις των χρεογράφων. Ουσιαστικά δηλαδή η ανάπτυξη στηρίχθηκε στην αχαλίνωτη πίστωση η οποία δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν από βραδεία ανάπτυξη, στασιμότητα έως παγκόσμια γενική κατάρρευση ως το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.

Πριν αποδεχτούμε κάποια από τις παραπάνω προβλέψεις πρέπει να εξετάσουμε τις τέσσερεις κύριες παραμέτρους που επηρεάζουν τις οικονομίες όλου του κόσμου. Αυτές είναι:

• Το χρέος
• Η ενέργεια
• Η παγκοσμιοποίηση
• Οι αποδιοργανωτικές τεχνολογίες (disruptive technologies).

Χρέος

Όλοι συμφωνούν ότι το παγκόσμιο χρέος που δημιουργήθηκε από την αλόγιστη διαθεσιμότητα πιστώσεων έκανε τα χρηματιστηριακά κέρδη ευκολότερα και με μικρότερο ρίσκο από τα επενδυτικά. Το αποτέλεσμα ήταν πλείστα ΑΕΠ να βασίζονται στην κατανάλωση και όχι στην καινοτομική επένδυση, πράγμα που έφερε την στασιμότητα και την ανεργία κυρίως, αλλά όχι μόνο, στη εξελιγμένη Δύση.

Η Δύση επέλεξε να στείλει τις καλά αμειβόμενες δουλειές υψηλής εξειδίκευσης στην Ανατολή χωρίς να αποδεχτεί την απορρέουσα μείωση της κατανάλωσης.

Έτσι η λογική συνέπεια αυτού ήταν να συντηρηθεί και να αυξηθεί η κατανάλωση μέσω του δανεισμού, η οποία αναπλήρωσε την απώλεια εισοδήματος από την απώλεια των θέσεων εργασίας, πού δημιούργησε η μεταφορά τους στην Ανατολή.

Οι κυβερνήσεις συντήρησαν και ενθάρρυναν αυτήν την οικονομική πολιτική, μεταξύ άλλων και με την χαλάρωση των κανόνων εποπτείας των τραπεζών, που δημιούργησε τελικά την κρίση του 2008.

Στις ΗΠΑ τότε η κυβέρνηση, αντί να τιμωρήσει, αντάμειψε τις τράπεζες με πάνω από ένα τρις δολάρια δωρεάν χρήματος για να κρατήσει το τραπεζικό σύστημα ζωντανό.

Το χρέος παραμένει ζήτημα προς επίλυση πού μπορεί να επιλυθεί μόνο με δυναμική αύξηση του ΑΕΠ.

Ενέργεια

Η ενέργεια πέρασε σε νέα φάση, ριζικής αλλαγής. Η οικονομία του 19ου αιώνα βασίστηκε στον άνθρακα, η οικονομία του 20ού αιώνα βασίστηκε στο πετρέλαιο και η οικονομία του 21ου αιώνα θα βασίζεται στις ΑΠΕ. Αυτό έχει ήδη εξελιχθεί και η πρόοδος του είναι γεωμετρική. Ήδη οι μεγάλες πολυεθνικές στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να επενδύουν σε ΑΠΕ μαζικά.

Αυτό σημαίνει επίσης ότι όλο το μεγάλο σκέλος της οικονομίας παγκοσμίως που στηρίχθηκε στο πετρέλαιο βρίσκεται υπό κρίση και αναδιάρθρωση, μέχρις ότου ισορροπήσει στο νέο χαμηλό σημείο.

Παγκοσμιοποίηση

Η παγκοσμιοποίηση έφερε νέες ροές κεφαλαίων και αγαθών. Η Ευρώπη και η Αμερική, που αποδέχθηκαν την μεταφορά της παραγωγικής βάσης των κλασικών αγαθών στην Ασία, δεν απάντησαν στο πρόβλημα απώλειας του κλασσικού παραγωγικού δυναμικού με νέο.

Αυτό συμβαίνει κάθε φορά που μία τεχνολογική βάση φτάνει στο μέγιστο της και κατόπιν λιμνάζει μέχρις ότου η νέα δέσμη τεχνολογιών να φτιάξει την νέα τεχνολογική βάση της οικονομίας.

Το φαινόμενο αυτό φάνηκε στην αρχή του 19ου αιώνα με την Βιομηχανική Επανάσταση, όπου οι γαιοκτήμονες έχασαν προς όφελος των αστών, φάνηκε πάλι προς το τέλος του 19ου αιώνα όταν η τεχνολογία χάλυβα Bessemer και η γιγάντωση των σιδηροδρόμων και των πλοίων έφτασε στο όριο της και συνέβησαν διαδοχικές οικονομικές κρίσεις, μέχρις ότου, το τότε τεχνολογικό τρίγωνο άνθρακας – σίδηρος – ατμός, αντικατασταθεί με το νέο τεχνολογικό τρίγωνο πετρέλαιο – χάλυβας – μηχανή εσωτερικής καύσεως και δημιουργηθούν νέες επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας εις βάρος των παλαιών.

Και αυτό το τρίγωνο έφτασε στο όριο του με το κραχ του 1929.

Το τρίγωνο αυτό συμπληρώθηκε μετά τον Β’ Π.Π. με το τρίγωνο πυρηνική ενέργεια – συνθετικά υλικά – πληροφορική.

Το σημαντικό εδώ είναι ότι όπως στην Βιομηχανική Επανάσταση οι μηχανές αντικατέστησαν σημαντικό μέρος της σωματικής εργασίας, τώρα μηχανές αντικαθιστούν όλο και περισσότερο σημαντικό μέρος της πνευματικής εργασίας.

Εδώ βρίσκεται η ουσία του παρόντος άρθρου, το οποίο υποστηρίζει ότι η παρούσα καχεκτική οικονομική περίοδος οφείλεται σε αυτό που ονομάζεται αποδιοργανωτικές τεχνολογίες και η διάρκεια της θα είναι πεπερασμένη.

Αποδιοργανωτική Τεχνολογία

Αποδιοργανωτική τεχνολογία ονομάζεται η τεχνολογία εκείνη η οποία δημιουργεί ένα νέο σύμπλεγμα αγορών και αξιών και η οποία εκτοπίζει τις κυρίαρχες και καθιερωμένες μέχρι τότε εταιρείες και επικρατούσες συνθήκες αγορών, με την εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων ή/και μεθόδων οργάνωσης ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.

Μία τέτοια τεχνολογία είναι η τεχνολογία ηλεκτρικών αυτοκινήτων που διαλύει όλο το πλέγμα υποστήριξης των αυτοκινήτων με μηχανές εσωτερικής καύσεως, από πετρελαιοπηγές, διυλιστήρια και σταθμούς ανεφοδιασμού καυσίμων έως παραγωγή μηχανών και συνεργεία συντήρησης και επισκευών. Το 2015 τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα αυξήθηκαν κατά 70% εν σχέσει με το 2014 και για πρώτη φορά στην ιστορία κυκλοφορούν πάνω από ένα εκατομμύριο ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Άλλη περίπτωση είναι η διαχείριση περιουσίας. Σε τέσσερα χρόνια η διαχείριση περιουσίας παγκοσμίως θα γίνεται από ρομποτικές πλατφόρμες αλγορίθμων κατά το 10% του συνόλου, το οποίο αντιπροσωπεύει 8 τρισεκατομμύρια δολάρια και θα αυξάνει συνεχώς.

Το διαδίκτυο και η ψηφιακή επιχειρηματικότητα δημιουργούν νέες συνθήκες παραγωγικών και κοινωνικών δυνατοτήτων καταργώντας σύνορα, γεωγραφικά εμπόδια και τρόπους διαβίωσης και λειτουργίας της Κοινωνίας.

Τέτοια παραδείγματα είναι η Uber και η Airbnb.

Η ιδέα για την Uber ξεκίνησε το 2008 και σήμερα είναι μία παγκόσμια επιχείρηση (180 χώρες και 465 πόλεις) με ετήσιο κύκλο εργασιών 8 δις δολαρίων, που παρέχει μεταφορές ατόμων και προϊόντων και σειρά άλλων υπηρεσιών όπως παροχή τροφής, ένδυσης και άλλων πού όλες κλείνονται και πληρώνονται ψηφιακά.

Ψηφιακή επιχείρηση είναι επίσης και η Airbnb που παρέχει στέγη σε σπίτια ιδιωτών υποκαθιστώντας τα ξενοδοχεία.

Και οι δύο εταιρείες με την ψηφιακή τεχνολογία χρησιμοποιούν κεφάλαιο και εργασία άλλων πού μέχρι τώρα αργούσε, δίνοντας έτσι την δυνατότητα φτηνής μεταφοράς και διαμονής σε πολλά κοινωνικά στρώματα, αλλά ταυτόχρονα μειώνουν την πελατεία των παραδοσιακών μέσων μεταφοράς και των ξενοδοχείων.

Άλλη αναπτυσσόμενη τεχνολογία είναι η τεχνολογία εκτύπωσης 3D. Με αυτήν παράγονται μεταλλικά ή συνθετικά αντικείμενα δια επιστρωμάτωσης διαδοχικών τρισδιάστατων πολύ λεπτού πάχους σχημάτων με την μέθοδο του μικροψεκασμού.

Η τεχνολογία εκτύπωσης 3D παράγει αντικείμενα χωρίς σπατάλη πρώτης ύλης και σε όσο δύσκολο και αν είναι να παραχθεί αλλιώς σχήμα .

Πρόσφατα παρήχθη έτσι ένα mini Airbus μήκους 4 μέτρων, το οποίο έχει εξαιρετικές πτητικές ικανότητες και είναι ελαφρύτερο από το αντίστοιχο παραδοσιακά κατασκευαζόμενο.

Είναι προφανές ότι η μέθοδος αυτή θα αποδιοργανώσει τις κλασικές μηχανουργικές και άλλες βιομηχανίες, από την παραγωγή επίπλων και αυτοκινήτων έως την παραγωγή αεροπλάνων και διαστημοπλοίων.

Αυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα που δείχνουν πως αλλάζει ριζικά η μέθοδος του επιχειρείν.

Όλες αυτές οι αποδιοργανωτικές τεχνολογίες ανατρέπουν άρδην την σχέση εργασίας και κεφαλαίου, καταργούν σειρά θέσεων εργασίας και αχρηστεύουν υπάρχουσες επενδύσεις.

Δίνουν όμως και νέα δυναμική στην ανάπτυξη, αρχίζοντας ένα νέο ενάρετο κύκλο επενδύσεων που θα απορροφήσει υγιώς τα διαθέσιμα κεφάλαια σε νέες επενδύσεις και θα δημιουργήσει νέες μεγαλύτερες αγορές και θέσεις ποιοτικής εργασίας. Αυτό θα δημιουργήσει και νέα ταχεία αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ με τις ΗΠΑ να προηγούνται και την σχέση ΑΕΠ – χρέους να βελτιώνεται.

Αυτό συμβαίνει τώρα χωρίς να γίνεται αντιληπτό. Τα αποτελέσματα του θα είναι ορατά σε όλους σε πέντε με δέκα χρόνια, ανεξάρτητα από το αν προηγηθεί ή όχι μία κρίση.

Αν βέβαια η ανθρωπότητα δεν τρελαθεί ξανά όπως έκανε δύο φορές στον 20ο Αιώνα.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr