Πέντε εκνευριστικά κλισέ για το ποδήλατο

Αν οδηγείς ποδήλατο, σίγουρα έχεις εκνευριστεί ακούγοντας ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω κλισέ. Αν όχι, πιθανότατα έχεις βοηθήσει στη διάδοσή τους.

«Το ποδήλατο έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας» – κι αυτό κλισέ είναι πλέον, αλλά τουλάχιστον είναι αλήθεια. Οι ποδηλάτες στους ελληνικούς δρόμους αυξάνονται μέρα με τη μέρα, όμως η κοινωνία δυσκολεύεται να προσαρμοστεί. Το ποδήλατο για την πλειοψηφία παραμένει παιχνίδι για τα παιδιά στο εξοχικό. Στην καλύτερη περίπτωση έχει αναχθεί σε πιστοποιητικό «εναλλακτικότητας» ή αξεσουάρ μόδας.

Ωστόσο, για τους μυστήριους τύπους που το χρησιμοποιούν συστηματικά, το ποδήλατο είναι πάνω από όλα μέσο μεταφοράς – τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Κι αυτοί οι τύποι έχουν βαρεθεί να ακούν τα παρακάτω πέντε κλισέ «επιχειρήματα» εναντίον της χρήσης του ποδηλάτου.

1. Οι ποδηλάτες «κινδυνεύουν από τα αυτοκίνητα»

Γνωστό και ως «επιχείρημα της μαμάς», είναι το πλέον διαδεδομένο κλισέ που θέλει κάθε μετακίνηση με το ποδήλατο να ισοδυναμεί, λίγο-πολύ, με αποστολή αυτοκτονίας. Οι ποδηλάτες είναι πράγματι περισσότερο εκτεθειμένοι σε περίπτωση τροχαίου από ό,τι οι οδηγοί αυτοκινήτου (όχι όμως και μηχανής). Γι’ αυτό και είναι υποχρεωμένοι να τηρούν μέτρα ασφαλείας, όπως η ειδική σήμανση με φωτάκια και το κράνος.

Αλήθεια όμως, πόσα ατυχήματα με ποδήλατα γίνονται στους ελληνικούς δρόμους; Ανατρέχοντας στα στατιστικά, θα βρούμε σε ολόκληρη τη χώρα το πολύ ένα τροχαίο το μήνα με εμπλοκή ποδηλάτου. Η αντίστοιχη συχνότητα για αυτοκίνητα και μηχανές είναι τουλάχιστον ένα σοβαρό ατύχημα την ημέρα.

«Μα, αυτοί οι αριθμοί δικαιολογούνται γιατί προς το παρόν δεν κυκλοφορούν τόσο πολλά ποδήλατα», είναι ένα αντεπιχείρημα που ακούγεται συχνά. Αντιθέτως, όσο περισσότερα ποδήλατα κυκλοφορούν, τόσο αυξάνεται η «ορατότητά» τους από τους οδηγούς μηχανοκίνητων μέσων. Εξάλλου, κάθε ποδηλάτης είναι πρώην ή δυνητικός οδηγός αυτοκινήτου, συνεπώς η χρήση του ποδηλάτου μειώνει τον αριθμό των πολύ πιο επικίνδυνων αυτοκινήτων.

Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη για αυτό από τις επιδόσεις της Ολλανδίας στην οδική ασφάλεια: είναι ταυτόχρονα η χώρα με τη μεγαλύτερη χρήση ποδηλάτου και τους λιγότερους θανάτους σε τροχαία ατυχήματα στην Ευρώπη (μόλις 45 ανά 1.000.000 κάτοικους – η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά με 148).

Ας τονιστεί και πάλι ότι οι ελληνικοί δρόμοι προς το παρόν απέχουν από το να θεωρούνται απολύτως ασφαλείς για τους ποδηλάτες. Αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι όσο περισσότερα ποδήλατα κυκλοφορούν, τόσο πιο ασφαλείς είμαστε – όλοι, όχι μόνο οι ποδηλάτες.

2. Οι ποδηλάτες «οδηγούν επικίνδυνα»

Πρόκειται για το αγαπημένο επιχείρημα του αμετανόητου οδηγού αυτοκινήτου. Πράγματι, ορισμένοι ποδηλάτες παραβιάζουν κόκκινα φανάρια, αγνοούν τα STOP, γενικότερα δεν τηρούν τον Κ.Ο.Κ. και τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Όπως ακριβώς και ορισμένοι οδηγοί αυτοκινήτων είναι δυνητικά φονιάδες της ασφάλτου. Όπως ακριβώς και ορισμένοι πεζοί συμπεριφέρονται λες και δεν υπάρχουν διαβάσεις και φανάρια.

Σε αυτή τη χώρα, όσο η κυκλοφοριακή αγωγή θεωρείται πολυτέλεια (αν όχι «φλωριά»), μία μερίδα ανθρώπων θα συμπεριφέρεται πάντα επικίνδυνα στο δρόμο, ανεξαρτήτως μεταφορικού μέσου.

Δεν φταίει το ποδήλατο αν ο Έλληνας δεν ξέρει να οδηγεί. Ο κακός οδηγός αυτοκινήτου θα γίνει κακός οδηγός ποδηλάτου και ο ασυνείδητος πεζός θα γίνει ασυνείδητος ποδηλάτης.

3. Οι ελληνικές πόλεις «δεν κάνουν για ποδήλατο»

Όταν αναφέρω σε κάποια παρέα ότι μετακινούμαι τακτικά από τον Περισσό στο κέντρο (6,5 χμ.) με ποδήλατο, η συνηθέστερη αντίδραση είναι να με κοιτάνε σαν να τους είπα ότι χρησιμοποιώ ιπτάμενο δίσκο. Πρώτο, φυσικά, θα ακουστεί το «επιχείρημα» περί ασφάλειας, αλλά θα ακολουθήσει το γνωστό: «μα, πώς τα καταφέρνεις; Οι ελληνικές πόλεις δεν κάνουν για ποδήλατο».

Πράγματι, η Αθήνα δεν είναι Άμστερνταμ (ούτε η Θεσσαλονίκη, ούτε η Πάτρα). Αλλά σε γενικές γραμμές το κέντρο της είναι επίπεδο – ακόμη και ο πιο αρχάριος ποδηλάτης δεν θα δυσκολευτεί με τις όποιες μικρές κλίσεις, ειδικά αν χρησιμοποιεί ποδήλατο με ταχύτητες.

Ναι, κάποιες διαδρομές είναι πιο απαιτητικές και ορισμένες περιοχές (ειδικά προάστια σε σχετικά μεγάλο υψόμετρο) δυσπρόσιτες. Αλλά, προσωπικά, όταν μου λένε «οι ελληνικές πόλεις δεν κάνουν για ποδήλατο», εγώ ακούω «σιγά μην ιδρώσω για να φτάσω κάπου».

4. Οι ποδηλάτες «το κάνουν για να είναι σε φόρμα / είναι γραφικοί οικολόγοι»

Όχι: οι ποδηλάτες έχουν επιλέξει το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς. Το γεγονός ότι μέσω αυτού αφ’ ενός βελτιώνουν τη φυσική τους κατάσταση, αφ’ ετέρου δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, προσφέρει προφανώς σημαντικά πλεονεκτήματα, τα οποία όμως δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν οποιαδήποτε «ταμπέλα».

Αν ζητήσετε από οποιονδήποτε ποδηλάτη να ιεραρχήσει ειλικρινά τους λόγους που χρησιμοποιεί ποδήλατο, κατά πάσα πιθανότητα θα δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα πρώτον, στο ότι είναι δωρεάν και δεύτερον, στο ότι αποδεικνύεται συχνά πιο γρήγορο από τα περισσότερα μέσα μεταφοράς, ακόμη και από το Ι.Χ. (μη σας φαίνεται παράξενο: πότε ήταν η τελευταία φορά που κάνατε τη διαδρομή Περισσός – κέντρο σε 25′, μαζί με το παρκάρισμα;).

Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να είναι κανείς ούτε “fitness freak” ούτε φανατικός οικολόγος για να είναι ποδηλάτης. Μπορεί να είναι απλώς ένας λογικός άνθρωπος.

5. Το ποδήλατο «είναι μόδα, θα περάσει»

Ίσως πρόκειται για το πιο εκνευριστικό κλισέ από όλα. Επειδή σε κάποια φάση το σπαστό ποδήλατο έγινε πιο απαραίτητο και από τα κοκάλινα γυαλιά για τους εγχώριους hipsters, ορισμένοι περιμένουν ότι τα ποδήλατα θα εξαφανιστούν σιωπηλά «όταν περάσει κι αυτή η μόδα».

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια χιλιάδες ποδήλατα αγοράστηκαν από στιγμιαίο ενθουσιασμό και τώρα σκουριάζουν σε κάποια αποθήκη (κάποια, δε, είναι τόσο όμορφα και ακριβά που τα βλέπεις και σε πιάνει η καρδιά σου). Αυτό δεν δικαιολογεί γενικεύσεις του τύπου «οι ποδηλάτες είναι θύματα της μόδας» ή «δήθεν».

Οι μόδες έρχονται και παρέρχονται, αλλά όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι έχουν την επιλογή να μετακινηθούν δωρεάν και γρήγορα, με επιπλέον οφέλη για την υγεία τους και το περιβάλλον.

Ας ξανατονιστεί για τελευταία – ελπίζω – φορά: το ποδήλατο είναι μεταφορικό μέσο, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.