Ένα φεστιβάλ που τολμά να βάλει τη «Ρίζα στην Πρίζα»!

Παρά τα capital controls και τις πτώσεις των χρηματιστηρίων, τα καλοκαιρινά μουσικά φεστιβάλ καλά κρατούν και φέτος. Ανάμεσα στα δεκάδες, λοιπόν, που γίνονται, και άλλα τόσα που περιμένουν να σηκώσουν αυλαία σε όλη την Ελλάδα, το μουσικό φεστιβάλ «Ρίζα στην Πρίζα», που θα γίνει φέτος στην Αγιάσο της Λέσβου, ξεχωρίζει για τη διαφορετικότητα και την έμπνευσή του στους δύσκολους καιρούς των εύπεπτων επιλογών.

Δευτέρα 10 και Τρίτη 11 Αυγούστου, το Αναγνωστήριο της Αγιάσου στη Λέσβο θα φιλοξενήσει το 2^ο Μουσικό Φεστιβάλ «Ρίζα στην Πρίζα» με τους Tas plak kumpanyasi, Kelebek Ensemble, Salia Balia Band, Μελωδικό Σχήμα, The huge black garbage bag και Νίκο Γράψα, οι οποίοι θα συνθέσουν για φέτος την πραγματικά εναλλακτική μουσική πρόταση του καλοκαιριού, με άρωμα μεσογειακό και ανατολίτικο του χθες και του σήμερα, στην κατάλληλη περιοχή της Ελλάδας.

Με σκοπό να γνωρίσουμε καλύτερα αυτό το φεστιβάλ, μιλήσαμε με δυο πρόσωπα των παρασκηνίων, άνευ των οποίων δε θα ήταν πραγματικότητα – τον Παναγιώτη Πενταρίτσα και τον Αλέξανδρο Γερασίμου.

Αναζητώντας τις απαρχές του φεστιβάλ «Ρίζα στην Πρίζα», ο Παναγιώτης Πενταρίτσας θυμάται πως αυτό «βασίστηκε στην εντυπωσιακή έρευνα του Αλέξανδρου Γερασίμου, ο οποίος ανακάλυψε (βγάζοντας δυο συλλογές από το ηλεκτρονικό περιοδικό “Echomove”) δεκάδες εγχώρια κρυμμένα μουσικά σχήματα που έπαιζαν ένα εναλλακτικό underground μόρφωμα χωρίς ορισμό. Το μόρφωμα αυτό χαρακτηριζόταν από ένα ιδιαίτερο πάντρεμα ξένων σύγχρονων τάσεων με την παράδοση και το ρεμπέτικο. Το αποτέλεσμα ήταν πρωτόλειο, πολύπλευρο και αξιόλογο, σε αρχικό όμως στάδιο. Τότε του έριξα την ιδέα να το στηρίξουμε ώστε να ωριμάσει και να καταφέρει να γίνει σκηνή και είδος. Η δική μου αγωνία εκφραζόταν ήδη μέσα από τους Βόμβους που δούλευαν χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση. Ο αείμνηστος Βαγγέλης Βέκιος ήταν το τρίτο πρόσωπο και η εκτελεστική ναυαρχίδα που στέριωσε το εγχείρημα και έτσι ξεκίνησε μια σισύφεια προσπάθεια για τα δεδομένα της Ελλάδας που συνεχίζει να κοπιάρει ξένες τάσεις και μόδες».

Από την άλλη πλευρά, ο Αλέξανδρος Γερασίμου έρχεται να συμπληρώσει: «Καταρχήν το ότι ξεκίνησε από κάποιες συλλογές που είχανε βασιστεί σε δική μου έρευνα που ξεκίνησε από το 2008 ομολογώ πως το είχα ξεχάσει! Αν δεν το ανέφερε τώρα ο Παναγιώτης δεν θα το σημείωνα. Τι θέλω να πω; Ότι το όλο πράγμα βγήκε πολύ αβίαστα και ανεπιτήδευτα από όλους μας. Και αυτό ξεκινάει από την καρδιά του εγχειρήματος τους ίδιους τους μουσικούς και τα συγκροτήματα δηλαδή. Δεν έχουμε ανάγκη να βάλουμε αυτό που κάνουμε σε κουτάκια. Άλλοι το έκαναν για λόγους μάρκετινγκ, για να οικοδομήσουν ένα σύστημα το οποίο δεν υπάρχει πια. Έσκαψαν μόνοι τους το λάκκο και έπεσαν μέσα ξεχνώντας την ίδια τη μουσική και κοιτώντας τις ταμπέλες. Το ότι ο Παναγιώτης αναφέρει τη λέξη μόρφωμα έχω ένσταση γιατί θυμίζει …τη ΝΕΡΙΤ (γέλια). Έχουμε όμως ανάγκη να το δούμε να εξελίσσεται και φυσικά να δούμε να δυναμώνουν τα κλαδιά της παράδοσης».

Αναζητώντας στη συνέχεια τους λόγους για τους οποίους επιλέγεται ένα νησί-σύνορο στα ανατολικά της Ελλάδας και ένα Αναγνωστήριο στην πιο αρχιτεκτονικά παραδοσιακή Αγιάσο, ο Αλέξανδρος μας διαφωτίζει σχετικά με το γεγονός ότι η επιλογή αυτή κάθε άλλο παρά τυχαία είναι: «Η Λέσβος ως ένα από τα μεγαλύτερα νησιά στην Ελλάδα,  αποτελεί εδώ και μερικά χρόνια ένα σταυροδρόμι πολιτισμών και μια σύντηξη καλλιτεχνικών εκφράσεων. Αυτό οφείλεται σαφώς και στη γεωγραφική της θέση αλλά και στη ξεχωριστή κουλτούρα των κατοίκων του νησιού. Θα βρεις ένα πλήθος από καλλιτεχνικές ζυμώσεις και φυσικά εξαιρετικούς μουσικούς. Τα παραπάνω το χωριό της Αγιάσου το έχει σε μεγάλο βαθμό μέσα από μια παράδοση χρόνων σαν απόσταγμα ζωής. Αυτή την παράδοση ερχόμαστε να συναντήσουμε καθώς και το φυσικό πλούτο του Ολύμπου, του βουνού στους πρόποδες του οποίου είναι χτισμένο το χωριό. Το ίδιο το Αναγνωστήριο αποτελεί μια κοιτίδα πολιτισμού όπου μέσα από μαθήματα, σεμινάρια, βιβλιοθήκη, πολιτιστικό αρχείο και εκδηλώσεις στον εξαιρετικό χώρο που διαθέτει μας δίνει μια βαριά κληρονομιά που πρέπει να εξελίξουμε. Οι άνθρωποι που το τρέχουν είναι ακούραστοι εργάτες της τέχνης που «μιλάνε χαμηλά» και παράδειγμα προς μίμηση. Στη δική τους ζυγαριά όπως και στη δική μας δεν ζυγίζει περισσότερο βαριά το κέρδος –καμία σχέση– αλλά και η καρδιά, η ψυχή και το μεράκι».

Παρόλο που τα πάντα γύρω μας σήμερα αυτοχαρακτηρίζονται «εναλλακτικά», το φεστιβάλ «Ρίζα στην Πρίζα» καλλιεργεί και καθιερώνει την εναλλακτικότητά του μέσα από τη στροφή – κι όμως – στην  παράδοση. Όπως αναφέρει και ο Παναγιώτης, «στην αρχή υπήρξε η έννοια “καθ’ ημάς”, όμως, δεδομένης της ανωριμότητας όλων μας να μπορέσουμε να συνεργαστούμε προς τη δημιουργία ενός νέου είδους που θα καλούνταν ρίζες (roots) συμβιβαστήκαμε με το “εναλλακτικός” που συμπεριλαμβάνει τα πάντα. Το μουσικό καρτέλ και η μοιρασμένη πίτα από τους ανθρώπους που ζούνε από τη βιομηχανία μουσικής αντιγραφής δε διευκολύνει τέτοια όνειρα ανασύστασης της καθ’ ημάς μουσικής. Όλοι αντιγράφουν δυτικότροπα και κανένας δημιουργός δε γράφει στο δικό μας κώδικα. Το όνειρο ήταν να ανατραπεί το κλάσμα, να μπει στον παρονομαστή η παράδοση και στον αριθμητή ό,τι ξένο για να μιλάμε για νέο είδος. Ο κόσμος, τα σχήματα και οι μουσικοί δεν είναι ακόμα έτοιμοι για αυτό. Ίσως κάποτε γίνει! Ίσως κάποτε το πάντρεμα να γεννήσει απόγονο. Ως τότε θα στηρίζουμε ό,τι ethnic το προσπαθεί!».

Ο Αλέξανδρος, ωστόσο, αμφισβητεί πως η μη καθιέρωση της «καθ’ ημάς» μουσικής είναι θέμα ανωριμότητας: «Φταίει περισσότερο ότι αυτό το πράγμα δεν έχει ανταπόκριση από το “σύστημα”. Άρα θέλει μερικά χρόνια για να ωριμάσει μέσα και έξω. Όλοι οι άνθρωποι όμως που το απαρτίζουν, αλλά και οι μουσικοί που συμμετέχουν, έχουν θέση στα πράγματα. Το αν αυτό είναι εναλλακτικό, ναι είναι, κι ας είναι πολυφορεμένη λέξη. Εγώ ευτυχώς με τον Παναγιώτη τσακωνόμαστε συνέχεια (γέλια). Είναι σημαντικό όμως ότι άνθρωποι με διαφορετικές αφετηρίες συναντιούνται και δημιουργούν. Αυτό κάτι δείχνει. Ας σταθούμε σε αυτό λοιπόν!».

Το φεστιβάλ «Ρίζα στην Πρίζα» φιλοξενεί φέτος φρέσκιες μπάντες του 2015, όπως τους Kelebek Ensemble, αλλά και συγκροτήματα με ιστορία δεκαετίας, όπως τους The huge black garbage bag. Ο κοινός παρονομαστής των έξι σχημάτων που θα ανεβούν σε λίγες μέρες στη σκηνή του Αναγνωστηρίου Αγιάσου είναι, όπως μας είπε ο Αλέξανδρος, «οι ελληνικοί ρυθμοί και ο στίχος που συναντάμε από άκρη σε άκρη σε ολόκληρη την Ελλάδα». Συνεχίζοντας, «είναι άνθρωποι που ξεκίνησαν να παίζουν άλλα πράγματα στο ξεκίνημα τους έχουν στραφεί προς τη δική μας παράδοση. Αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ακριβώς αυτή η στροφή, μια στροφή με έντονο μουσικολογικό “βάρος” που έγκειται στα κίνητρα και στην τάση των τελευταίων χρόνων με την ενασχόληση της ελληνικής φολκ. Ο δεύτερος είναι να δούμε πως αυτό μπορεί να ενταχθεί στο παγκόσμιο ethnic ή world music στερέωμα. Παρατηρούμε την μεγάλη εξαγωγή σύγχρονης παράδοσης άλλων χωρών από όλο τον κόσμο στο εξωτερικό – και με τον δικό τους λόγο και στίχο, όχι τραγουδώντας όλοι στα αγγλικά που είναι η νούμερο ένα γλώσσα (και) στη μουσική δεκαετίες τώρα.  Η Κρίστη Στασινοπούλου (που συμμετείχε στο πρώτο φεστιβάλ που κάναμε πέρυσι το Μάιο στο Τριανόν) όταν σκαρφάλωσε στην κορυφή των World Charts, το έκανε με ελληνικό στίχο. Και το κάνει εδώ και πολλά χρόνια με εξαιρετικό τρόπο. Άρα επόμενο βήμα είναι η δική μας παράδοση στον απανταχού ethnic μουσικό καμβά που ζωγραφίζεται υπέροχα από μουσικούς πολίτες όλου του κόσμου».

Τελικά γιατί αυτό το φεστιβάλ επιμένει τόσο στη «ρίζα» και πόσο αναγκαία μας είναι μέσα σε αυτό το αμερικανικό – δυτικοευρωπαϊκό ντελίριο που μας έχει πιάσει; Ο Παναγιώτης Πενταρίτσας απαντά ορθά – κοφτά: «Η αναγκαιότητα έγκειται στην αυθεντικότητα. Αν γινόταν ποτέ πράξη η θέσπιση μιας εκσυγχρονιστικής δημιουργίας με τη δική μας αισθητική, απεγκλωβισμένη από την έτοιμη κόπια, θα μιλάγαμε πια για ελληνική μουσική. Στη χώρα μας σκόπιμα από τις εταιρίες δημιουργήθηκαν δύο στείρες τάσεις. Η συντηρητική επανάληψη παλιών τραγουδιών χωρίς δημιουργική συνέχεια (δημοτικά, ρεμπέτικα) και η κόπια ξένων τρόπων (ροκ, μπλουζ, χιπ-χοπ κ.λπ.). Οι έντεχνοι σήμερα βγάζουν λεφτά δουλεύοντας με το δεύτερο τρόπο, μόνο που τον στολίζουν και τον πασπαλίζουν με λίγο από τον πρώτο, ξεγελώντας έτσι την πηγαία ανάγκη των ντόπιων για πραγματική δημιουργία και μουσικό χαρακτήρα που θα σήμαινε πολιτισμός. Η ρίζα τρέφει το δέντρο. Εμείς επιμένουμε δυστυχώς να τη μασάμε. Δε θα κοπεί, είναι βαθιά. Εμείς θα κοπούμε από αυτή».

Κι έστω ότι «κατέχεις» τη ρίζα, αν τη βάλεις στην πρίζα, ποιο το αποτέλεσμα; Σε αυτό μας απάντησε ο Αλέξανδρος Γερασίμου και με αφορμή αυτό μας δίνει και μια γεύση των όσων θα δουν και θα ακούσουν οι επισκέπτες της Αγιάσου τη Δευτέρα 10 και την Τρίτη 11 Αυγούστου: «Το αποτέλεσμα είναι… η ίδια η παραδοσιακή μουσική, η οποία αποδομείται και γεννιέται ξανά και ξανά, χωρίς αντιγραφές και μαϊμουδισμούς. Αυτή είναι η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και καλώς ή κακώς αυτή τη μουσική έχουμε, τι να κάνουμε τώρα (γέλια)! Προσωπικά μεγάλωσα με ροκ και πανκ, αλλά κοίταγα με σεβασμό την παράδοση και τον τρόπο που αυτή έβγαινε προς τα έξω από τους δημιουργούς. Είναι τόσα πολλά τα χρώματα που έχουμε, που δεν μπορείς να αγνοήσεις την πλούσια παλέτα που μας προσφέρεται, που σε συνδυασμό με τους πολλούς καλούς στίχους που γράφονται εδώ –η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει-  το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Σαν τον ήλιο που έχουμε στη χώρας μας και μας οδηγεί στο φως αν το θέλουμε. Όσον αφορά στους επισκέπτες, θα δουν έξι σχήματα, πολλούς μουσικούς, προσμίξεις ετερόκλητων πραγμάτων με όχημα την παράδοση, ξένους μουσικούς να παίζουν ελληνικά παραδοσιακά και ρεμπέτικα, και εκπλήξεις που ούτε εμείς γνωρίζουμε, στο κλείσιμο του φεστιβάλ».

Οι πόρτες του φεστιβάλ θα ανοίξουν στις 20:30 και η είσοδος θα είναι δωρεάν! Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ενημερωθείτε από τη σελίδα του φεστιβάλ Ρίζα στην Πρίζα στο Facebook (https://www.facebook.com/pages/Ρίζα-στην-Πρίζα-Εναλλακτικό-μουσικό-φεστιβάλ/277504819078577?fref=nf).