Έρωτας με την πρώτη ματιά

Λένε ότι μια στιγμή είναι αρκετή. Ότι ένα βλέμμα είναι όλα όσα χρειάζονται για να παρασυρθείς πέρα από τα όρια της λογικής σου. Αυτή η «πρώτη στιγμή» θα γεννήσει συναισθήματα τόσο δυνατά, που θα την εξυψώσουν στην σφαίρα του μαγικού, του καρμικού, κάνοντας την να φαντάζει ως ένα συμπαντικό γεγονός που έλαβε χώρα στην ζωή σου. Αλλά θα μπορούσε αυτή η τόσο ξεχωριστή στιγμή να εξηγηθεί με την λογική; Είναι άραγε ένα τυχαίο γεγονός, μια ιδανική συγκυρία στην γνωριμία δυο ανθρώπων ή όντως κρύβει κάτι υπερφυσικό;

Αν ο κόσμος του ερώτα ήταν βασίλειο τότε σίγουρα ο «κεραυνοβόλος» θα ήταν ο βασιλιάς. Αυτοί που δηλώνουν πίστη σε αυτόν τον βασιλιά, οι υποστηρικτές δηλαδή αυτής της σπάνιας εκδήλωσης του έρωτα, μας επαναλαμβάνουν συχνά ότι μπορείς να αποδεκτείς την ύπαρξη του, μόνο αν σου έχει συμβεί. Τότε και μόνο τότε μπορείς να καταλάβεις το μεγαλείο του και την γνησιότητα του ερώτα αυτού. Σε μια προσπάθεια επεξήγησης του σε κάποιον που δεν το έχει βιώσει, του λένε ότι είναι σαν να προϋπήρχε αυτό το συναίσθημα πριν από εσένα και να σε ακολουθεί από την προηγούμενη ζωή σου. Σαν δυο αδελφές ψυχές που χωρίστηκαν και ξαναενώθηκαν για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.

Το απόλυτο χαρακτηριστικό του είναι η ταχύτητα. Μπορεί να είναι ακόμα και δευτερόλεπτα. Είναι τόσο βίαιη η είσοδος του στην ζωή ενός ανθρώπου και τόσο μεγάλη η ανατροπή του εσωτερικού του κόσμου, που τον κάνει να αναρωτιέται αν έχει πραγματικά τον έλεγχο των επιλογών του ή απλά ακολουθεί κάτι προδιαγραμμένο. Η αίσθηση του μοιραίου κυριαρχεί και αναρωτιέσαι. Δεν μπορώ να το θέσω καλύτερα πάρα μόνο λέγοντας ότι ο κεραυνοβόλος έρωτας είναι αυτός ο έρωτας, που αν ήσουν μαριονέτα, για μια στιγμή θα αποκτούσες συναίσθηση και θα αναρωτιόσουν για τα νήματα που σε κινούν και για το χέρι που τα κατευθύνει.

Ακόμα και στον «οδοστρωτήρα» του ρομαντισμού, την ψυχολογία, ο κεραυνοβόλος έρωτας ίσως είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα κάστρα της ανθρώπινης ιδιομορφίας. Φυσικά έχουν γίνει προσπάθειες να εξηγηθεί επιστημονικά αλλά δεν φαίνεται οι απαντήσεις έως τώρα να ικανοποιούν. Λένε για παράδειγμα ότι ίσως ο άνθρωπος να επανέρχεται στην βρεφική του κατάσταση. Στον τρόπο με τον οποίο κοιτάζονται τα μωρά και οι μαμάδες. Κοιτούν ο ένας τον άλλον από κοντά, χαμογελούν, κάνουν αστεία, ελκύονται και γοητεύονται από την εικόνα. Μία άλλη προσέγγιση είναι ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι τυχαία με αυτό που έχουμε ως ιδανικό στο μυαλό μας. Μια εικόνα «ζωγραφισμένη» με τα πιο τέλεια χαρακτηριστικά – υποκειμενικά για εμάς – και στοιχεία από το υποσυνείδητο μας, που μας είναι ελκυστικά. Όλα αυτά συντελούν μαζί με την συγκυρία του χώρου και του χρόνου για να καταλήξουν σε μια στιγμιαία διαδικασία που επιταχύνει στο μέγιστο την διεργασία του οργανισμού μας να ερωτευτεί. Επίσης έχει σημασία το φύλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι ένας στους πέντε άντρες έχουν ερωτευτεί κεραυνοβόλα ενώ στις γυναικάς η αντίστοιχη αναλογία είναι μία στις δέκα. Αυτό υπογραμμίζει τον μεγαλύτερο βαθμό που επηρεάζουν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά έναν άνδρα από ό,τι μία γυναίκα, όπου η αξιολόγηση είναι μια πιο πολύπλοκη διαδικασία.

Αναμφισβήτητα η «εικόνα» έχει τεράστια σημασία. Σίγουρα μεγαλύτερη από αυτή που συνειδητοποιούμε. Είναι και αυτές οι άγραφες χίλιες λέξεις της που λένε τόσα πολλά για το περιεχόμενο της. Η γαλλίδα φιλόσοφος Simone Weil (1909-1943) μας προειδοποιεί για την αρεστή σε μας εικόνα και λέει ότι «η ομορφιά ξεγελάει τη σάρκα για να πάρει την άδεια να φτάσει μέχρι την ψυχή», δηλαδή εκεί που κρύβεται το θησαυροφυλάκιο του «προς έκφραση» έρωτα μας. Αλλά συρρικνώνεται αυτό το μεγαλείο του έρωτα μέσα σε μια εικόνα; Παραείναι ένα δυσνόητο και σπάνιο γεγονός για να το εξηγήσει μόνης της η «όραση». Έτσι και αλλιώς οι εικόνες που μας αρέσουν είναι τόσες πολλές και διαφορετικές, όμως παρόλα αυτά, δεν τις ερωτευόμαστε κάθε φορά.

Ο σύντομος χρόνος για την εκδήλωση του, είναι επίσης άλλο ένα ανεξήγητο χαρακτηριστικό του ερώτα της πρώτης στιγμής. Δεν έχει ούτε αυτό εξηγηθεί επαρκώς. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια ψευδαίσθηση. Δηλαδή είμαστε ερωτευμένοι με μια συγκεκριμένη «εικόνα» από πριν και όταν δούμε κάτι που είναι πολύ κοντά σε αυτή την «εικόνα» θέλουμε να πιστέψουμε ότι είναι αυτό που είχαμε από πριν στο μυαλό μας. Έτσι, απλά εκδηλώνουμε έναν έρωτα που υπήρχε από πριν και δεν γεννήθηκε εκείνη την στιγμή. Αυτό είναι μια δική μου, πιο φιλοσοφική ίσως προσέγγιση. Το πρόβλημα με αυτή την σκέψη είναι ότι στον αποδεκτό κεραυνοβόλο έρωτα συμβαίνει ταυτόχρονα η ίδια διαδικασία και στον άλλον. Άρα οι πιθανότητες για να συμβεί κάτι τέτοιο μειώνονται τόσο πολύ που η σπανιότητα του θα μπορούσε να αγγίξει το απίθανο. Αλλά δεν είναι. Συμβαίνει αρκετά και καμιά φορά περισσότερες από μια φορά στον ίδιο άνθρωπο.

Τελικά, ίσως απλά να θέλουμε πολύ να είναι κάτι παραπάνω. Να μας αρέσει η σκέψη ότι υπάρχει κάτι «γνήσιο» εκεί έξω το οποίο ξεπερνά τα παιδικά μας βιώματα, τις περιστασιακές μας ανάγκες, τα υποκειμενικά μας γούστα και τις εκάστοτε κοινωνικές απαιτήσεις. Κάτι εξυψωμένο από την ανθρωπινή φύση μας που μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε πραγματικά ξεχωριστοί και διαφορετικοί. Νοήμονες και προικισμένοι κάτοχοι ενός θεϊκού χαρακτηριστικού, αυτού της ελεύθερης βούλησης.

Ο έρωτας όπως εγώ φεύγει ταξίδι
μια μέρα θα τον ξανασυναντήσω

Μόλις που θα δω το πρόσωπο του
αμέσως θα τον αναγνωρίσω

Ζακ Πρεβέρ (Γάλλος ποιητής, 1900 – 1977)