Αμερική και Μέση Ανατολή, κάτι αλλάζει;

Τι ρόλο θα μπορούσαν να παίξουν άραγε ένας φοιτητής του Χάρβαρντ, ένα Νόμπελ Ειρήνης και ένας πωλητής φρούτων στην εξέλιξη των γεγονότων στην Μέση Ανατολή;

Αν και οι αιτίες που διαμορφώνουν μια πραγματικότητα είναι πολυάριθμες και εξαιρετικά περίπλοκες, δεν παύουν να ξεχωρίζουν κάποιες από αυτές, που η αρχική σκιά τους δεν μας προϊδέασε για τον μετέπειτα ρόλο τους. Αυτές τις αιτίες, είναι πολύ καλή στο να τις αναγνωρίζει η ιστορία. Ίσως γιατί έχει την δυνατότητα να κοιτάζει από μακριά με αποτέλεσμα να μπορεί να δει την συνολική εικόνα και εύκολα να διακρίνει τί ξεπηδά στο σύνολο. Εμείς, ως θαρραλέοι βάτραχοι, θα κάνουμε μια προσπάθεια να πηδήξουμε στις άγραφες σελίδες της μελλοντικής και μη γραμμένης ιστορίας.

4 Φεβρουαρίου 2004: Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, φοιτητής στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των Η.Π.Α, ιδρύει το TheFacebook. Σήμερα, μετά από 8 χρόνια περίπου, η ιστοσελίδα αυτή έχει πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες και είναι η 2η πιο δημοφιλής ιστοσελίδα στον κόσμο, μετά από αυτή της Google. Το Facebook πρωτοστατεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και είναι πλέον καθημερινό εργαλείο ενημέρωσης και επικοινωνίας σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.

9 Οκτωβρίου 2009: Ανακοινώνεται η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στον εν ενεργεία πρόεδρο των Η.Π.Α. Μπαράκ Χουσέιν Ομπάμα.  Για τις «εξαιρετικές προσπάθειές» του να ενισχύσει τη διεθνή διπλωματία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών, ιδιαίτερα στην προσέγγιση με τον μουσουλμανικό κόσμο. Εν μέσω έντονων κριτικών, παρέχονται διευκρινίσεις, όπως ότι το Νόμπελ δίνεται όχι για τις μελλοντικές πράξεις του Προέδρου, αλλά τις προσπάθειες που έκανε έως την ανακήρυξη της αναγνώρισης, μαζί με ευχές η απονομή αυτή να τον βοηθήσει να τις συνεχίσει στην εξωτερική του πολιτική.

18 Δεκεμβρίου 2010: Στην πόλη Σιντί Μπουζίντ στην Τυνησια, ένας πλανόδιος πωλητής φρούτων, ο Μοχάμεντ Μπουαζίζι, αυτοπυρπολείται διαμαρτυρόμενος για την κατάσχεση των προϊόντων του από την αστυνομία, επειδή δεν είχε άδεια. Αυτή η πράξη απελπισίας του πωλητή αποτέλεσε την αφορμή για το ξέσπασμα διαδηλώσεων και έντονων διαμαρτυριών των πολιτών κατά της κυβέρνησης σε διάφορες πόλεις της Τυνησίας, καταλήγοντας στην πτώση του προέδρου Μπεν Άλι. Τα συγκεκριμένα γεγονότα θεωρήθηκαν η έναρξη της λεγόμενης ‘Αραβικής Άνοιξης’, η οποία αναφέρεται κυρίως σε διαδηλώσεις και προσπάθειες για την διεκδίκηση κυρίως καλύτερων συνθηκών διαβίωσης των πολιτών, σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία έκφρασης. Ένα κοινό χαρακτηριστικό των διαδηλώσεων αυτών, είναι η χρήση κοινωνικών δικτύων, όπως αυτό του Facebook, για την οργάνωση και ενημέρωση τους.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πλέον αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο καθοριστικός ρόλος τους σε μια κοινωνία είναι πλέον δεδομένος. Μπορούν να οργανώσουν, να ενημερώνουν και να κινητοποιούν λαούς.

Την πιθανή επιρροή ενός Νόμπελ Ειρήνης σε έναν νεοεκλεγμένο πλανητάρχη, ίσως να μην μπορέσουμε να την αποδείξουμε ή να την μετρήσουμε ποτέ. Η διαφορά όμως μεταξύ των προκατόχων του Προέδρου των Η.Π.Α. και του ιδίου σε μια σειρά θεμάτων αλλά και σε αυτή των πολεμικών δράσεων, είναι φανερή, ακόμα και στους επικριτές του. Η πορεία του τωρινού προέδρου βεβαίως ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί και το μέλλον είναι άγνωστο.

Οι κοινωνικές αναταραχές στη Μέση Ανατολή λόγω της ‘Αραβικής Άνοιξης’ που σε ορισμένες περιπτώσεις καταλήγουν και σε ανατροπές καθεστώτων, εμφύλιες συρράξεις και πολέμους αποτελούν πλέον απειλή για τα αυταρχικά καθεστώτα. Αυτό αναγνωρίζεται και δεν υποτιμάται από κανέναν που θέλει να δει λίγο μακρύτερα.

Το τελευταίο διάστημα: Μετά από δυο χρόνια συνεχόμενων οχλήσεων και διαμαρτυριών προς την Συρία, έφτασε η Αμερική στην πολεμική απειλή. Περιορισμένη και ζυγισμένη, χωρίς την χρήση χερσαίων δυνάμεων μεν, πολεμική απειλή δε. Αν και υπάρχουν ιδιαιτερότητες στην περίπτωση αυτή της Συρίας συγκριτικά με άλλες στο παρελθόν, είδαμε για πρώτη φορά μια κλίση και των δυο πλευρών προς την εύρεση διπλωματικής λύσης. Από την μια πλευρά, αυτή της Αμερικής, η ιδέα ενός νέου πόλεμου στην Μέση Ανατολή ήταν αποκρουστική. Η κοινωνία φάνηκε να έχει «σιχαθεί» τέτοιου είδους πρακτικές και αν προσέθετε κανείς και την επίσημη αιτιολόγηση, δηλαδή αυτή της ύπαρξης χημικών όπλων, η ιστορία γινόταν εφιαλτικά όμοια με αυτή του Ιράκ και των πυρηνικών που δεν βρέθηκαν ποτέ. Από την άλλη πλευρά, αυτή της Συρίας, δεν συναντήσαμε αυτή την πολεμική ρητορική. Η στάση του Μπασάρ αλ Άσαντ, πέρα από την μέγιστη εκμετάλλευση των συμμάχων του, δείχνει μια επικοινωνιακή τακτική με στόχο απευθείας τον Αμερικάνικο λαό. Μιλά ήρεμα και απόλυτα ελεγχόμενα. Δεν διακατέχεται από συναισθηματικές εκρήξεις και προσπαθεί να μιλήσει την γλώσσα της λογικής αλλά και να ερεθίσει τους όποιους φόβους της Αμερικής περί μακροχρόνιας εμπλοκής σε πόλεμο ή της απρόβλεπτης έξαρσης της τρομοκρατίας. Παράλληλα, δέχεται την καταστροφή του χημικού του οπλοστασίου. Η αμερικανική διπλωματία κάνει μια πρωτόγνωρη στροφή με βραχυπρόθεσμα αρνητικά αποτελέσματα στην αξιοπιστία της για την αποφασιστικότητα της να εμπλακεί σε πόλεμο όπου χρειαστεί.

Τέλος, η εντυπωσιακή στροφή από το Ιράν που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα. Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, που ανέλαβε την προεδρία φέτος τον Αύγουστο, σε πρόσφατη συνέντευξη του παρουσίασε ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο από αυτό που είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν. Προσεγγίζει και αυτός τον κοινό Αμερικανό. Του μεταφέρει τα εγκάρδια και φιλικά χαιρετίσματα του Ιρανικού λαού. Αναγνωρίζει το ολοκαύτωμα των Εβραίων και το καταδικάζει εκεί που ο προκάτοχος του Αχμεντινετζάντ το αμφισβητούσε από το βήμα του OHE. Αναγνωρίζει την αξία της ανθρώπινης ζωής ανεξαρτήτως από την εθνικότητα και θρησκεία. Χαρακτηριστικά λέει: «Δεν κάνει καμία διαφορά αν η ζωή είναι ενός Εβραίου, ενός Χριστιανού ή ενός Μουσουλμάνου». Τίθεται υπέρ του πυρηνικού αφοπλισμού. Δέχεται την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην χώρα του και αποδέχεται την κριτική στην κυβέρνηση. Είναι θετικός σε συνάντηση κορυφής με τον Πρόεδρο των Η.Π.Α.

Εν τω μεταξύ ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία συνεχίζεται. Τα περίπλοκα προβλήματα στην Μέση Ανατολή και οι χρόνιες διαμάχες είναι ίσως πολύ μακριά από την λύση τους. Δεν εθελοτυφλούμε και ούτε χρωματίζουμε τις σκοτεινές πτυχές των θεμάτων αυτών.  Όμως, σημειώνουμε ότι ο βάτραχος μας κάνει ένα αισιόδοξο και ρομαντικό άλμα στο μέλλον απομονώνοντας κάποια νέα  θετικά στοιχεία εν τη γενέσει τους, ενθαρρυντικά για μια πιθανή αλλαγή που ίσως να πάρει χρόνια για να εξελιχτούν. Η ιστορία, όταν γεμίσει αυτές τις σελίδες, θα μας αποκαλύψει την πραγματική σημασία τους. Μέχρι τότε, επιλέγουμε την ρομαντική εκδοχή και ελπίζουμε σε μια ειρηνικότερη εκδοχή του κόσμου μας.