«Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» – ξανά και ξανά…

Στις 21 Ιανουαρίου του 1898, πέντε χρόνια μετά το περίφημο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν», η Ελλάδα τίθεται σε καθεστώς διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Δεν ήταν η πρώτη, ούτε βέβαια η τελευταία φορά που η χώρα έμπαινε σε επιτήρηση λόγω χρεοκοπίας.

Μπορεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια να έχουμε ακούσει τη λέξη πτώχευση ουκ ολίγες φορές και να αναρωτιόμαστε αν όντως έχουμε πτωχεύσει ή όχι. Τα Μνημόνια μας έσωσαν από την χρεοκοπία και μας έφεραν τον διεθνή οικονομικό έλεγχο, μια Τρόικα που δίνει εντολές και ελέγχει τα πάντα. Είναι όμως η πρώτη φορά που η Ελλάδα έρχεται υπό την επιτήρηση ξένων χωρών λόγω χρεοκοπίας;

Πριν από 116 χρόνια, η χώρα μας τίθεται σε καθεστώς διεθνούς οικονομικού ελέγχου μετά την πτώχευση του 1893 κι έτσι τα δημόσια οικονομικά της επιτηρούνται από εξωτερική επιτροπή.  Ούτε εκείνη ήταν φυσικά η πρώτη φορά. Το thefrog.gr θυμάται  όλες τις περιπτώσεις πτώχευσης που οδήγησαν στον οικονομικό έλεγχο της Ελλάδας από ξένους πιστωτές.

Η πτώχευση του 1827

Η πρώτη κιόλας πτώχευση για το ελληνικό κράτος ήρθε πριν καλά-καλά ιδρυθεί επίσημα. Το 1827, ο κυβερνήτης της χώρας, Ιωάννης Καποδίστριας, αναγκάζεται να κηρύξει πτώχευση, αφού δεν μπορεί αν εξυπηρετήσει τα δύο δάνεια που πάρθηκαν από αγγλικές τράπεζες κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία, το 1824 και 1825. Μη μπορώντας να διαπραγματευθεί εκ νέου με τους πιστωτές, ο Καποδίστριας στράφηκε σε ένα εσωτερικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας, έτσι ώστε να αποπληρώσει τα λεγόμενα αυτά «δάνεια της ανεξαρτησίας» που είχαν φέρει την τότε διοίκηση της χώρας σε αδιέξοδο. Το ελληνικό κράτος, λοιπόν, ήταν πτωχευμένο και χρεωμένο σε ξένους πιστωτές εν τη γενέσει του.

Η πτώχευση του 1843

Τα δύο «δάνεια της ανεξαρτησίας» που δεν μπόρεσε να αποπληρώσει ο Καποδίστριας, ανέλαβε τελικά να αποπληρώσει ο βασιλιάς Όθωνας το 1932, όταν πια η Ελλάδα είχε κηρύξει και επίσημα την ανεξαρτησία της. Αλλά μάλλον όχι και την οικονομική της ανεξαρτησία, αφού πάλι έλαβε δάνειο, αυτή τη φορά ύψους 60 εκατομμυρίων γαλλικών φράγκων. Έτσι, το ελληνικό κράτος παρέμεινε χρεωμένο στους ξένους πιστωτές και αναπόφευκτα έφτασε στην πτώχευση όταν οι ξένες δυνάμεις αρνήθηκαν να καταβάλουν την τρίτη δόση του δανείου. Η οικονομική κρίση και η χρεωκοπία ευνόησε την ανάδειξη του στρατιωτικού κινήματος της 3^ης Σεπτεμβρίου που πίεσε τον Όθωνα να δεχτεί τη θέσπιση Συντάγματος για τη χώρα.

Η πτώχευση του 1893

Το 1893 ο τότε πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης αναφωνεί στη βουλή το ιστορικό « Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν» κι έτσι ξεκινάει ένας κύκλος διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές, χωρίς όμως τη δυνατότητα των πιστωτών για άμεσο και πλήρη οικονομικό έλεγχο της χώρας. Η οικονομική κατάσταση της χώρας χειροτερεύει ακόμη περισσότερο με τη διεξαγωγή του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Το τέλος του πολέμου βρίσκει την Ελλάδα ηττημένη οπότε και αναγκάστηκε να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις 4 εκ. τουρκικών λιρών και να δεχθεί έτσι νέο Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο για το διογκωμένο εξωτερικό της χρέος.

Τον Οκτώβριο του 1897 η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη αρχίζει τις διαπραγματεύσεις για το καθεστώς επιτήρησης που θα ισχύσει. Το σχέδιο ολοκληρώνεται στις 21 Ιανουαρίου του 1898 και ψηφίζεται τον Φεβρουάριο στη ελληνική Βουλή. Στόχος του καθεστώτος αυτού ήταν η αποπληρωμή των χρεών της χώρας προς τους πιστωτές της. Τον έλεγχο εκτελούσε μια εξαμελής επιτροπή, η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Commission Internationale Financière de la Grèce), που είχε μόνιμη έδρα στην Ελλάδα από το 1897 μέχρι το 1978, δηλαδή για 81 συνεχόμενα χρόνια.

Η πτώχευση του 1932

Μπορεί η ήττα μετά τον πόλεμο του 1922 να μην έφερε την Ελλάδα πάλι στη χρεωκοπία αλλά την έφτασε πολύ κοντά. Οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά την μικρασιατική καταστροφή και η ανάγκη ανασύνταξης και περίθαλψης του στρατού μετά την ήττα, ανάγκασε τη χώρα να δανειστεί εκ νέου. Έτσι, μετά το κραχ του 1929 και την παγκόσμια οικονομική ύφεση, η Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Συγκεκριμένα το εξωτερικό χρέος την τετραετία 1928-1932 αυξήθηκε από 27,8 δισεκατομμύρια δραχμές στα 32,7 δισεκατομμύρια. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναγκάστηκε να κηρύξει την τελευταία πτώχευση του ελληνικού κράτους- προς το παρόν- στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, στις 18 Απριλίου του 1932.