Μαμ, κακά και νάνι

«Κυρία τι έχετε να πείτε για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα;». Ο χρόνος γύρισε πίσω. Η Κατερίνα πάγωσε. Γύρισε προς την έδρα της, άρπαξε την κιμωλία και τρέμοντας έγραψε «δεν ξέρω». Τα παιδιά γελούν.

Μία Δευτέρα του 2004. Η καθηγήτρια σηκώνει την Κατερίνα ξανά στον πίνακα. Πρώτη μαθήτρια, με κέφι αρπάζει την κιμωλία κι αρχίζει να λύνει εξισώσεις. Από το ένα συνεπάγεται στο άλλο, μέχρι που κάποια στιγμή καλύπτει με τους στρογγυλούς της αριθμούς όλο τον πίνακα. Η καθηγήτρια γέρνει λίγο το κορμί της, κοιτάζει τ’ αποτέλεσμα, το λυσάρι και της λέει μπράβο.

Την επόμενη ώρα η Κατερίνα έχει Αρχαία. Σηκώνεται και πάλι στον πίνακα. Αρπάζει την κιμωλία και κλίνει το ρήμα σωστά. Λέει και την μετάφραση. Ακούει ξανά μπράβο και πάει προς το θρανίο της με χαμόγελο. Καθώς περπάτα κάποια βλέμματα την καρφώνουν. Συμμαθητές της δείχνουν να ζηλεύουν. Εκείνη το χαίρεται.

Ακολουθεί η Ιστορία. Το τελευταίο από τα δύσκολα. Ο καθηγητής ρωτά την τάξη «ποιος θέλει να πει μάθημα;». Η Κατερίνα είναι η μόνη που σηκώνει το χέρι. Ξανά πάνω, αρπάζει την κιμωλία και γράφει για τους ήρωες του ‘21. Κάθε όνομα και περηφάνια, Αθανάσιος Διάκος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης!

Την τελευταία ώρα αντί για γυμναστική γίνεται έκθεση. «Αντικατάσταση. Δεν μας έχουν στείλει ακόμα καθηγητή», λέει η κ. Χαραλαμποπούλου. Οι μαθητές δεν το παίρνουν και κατάκαρδα. Η κ. Χαραλαμποπούλου ήταν διαφορετική. Δεν φορούσε ταγιέρ όπως οι συνάδελφοι της, ούτε μάζευε τα μαλλιά της πίσω. Φώναζε πολύ, γελούσε δυνατά,  προτιμούσε τις χρωματιστές μπλούζες και μια καφέ φούστα. Συνήθως, ξέφευγε από το μάθημα κι άνοιγε κουβέντες.

Έτσι κι αυτή τη φορά, το βιβλίο έμεινε στην άκρη. Ήταν η χρονιά των Ολυμπιακών και του Euro. Όμως στη γειτονιά γινόταν σούσουρο, για τον Αλβανό που έδειραν προχτές συμμαθητές του στο 34ο.

Η καθηγήτρια ζήτησε από τα παιδιά να σηκωθούν και να γράψουν την πρώτη σκέψη που τους έρχεται στο μυαλό. Ο Δημήτρης γράφει «ο Αινείας είναι φίλος μου», ο Προκόπης «Γιατί τόσο μίσος;», ο Πέτρος κοιτάζει τριγύρω και στραβώνοντας ειρωνικά το στόμα «αγάπη στους ξένους που μας παίρνουν τις δουλειές». Κάποια στιγμή σηκώνεται κι η Κατερίνα. Αρπάζει την κιμωλία, αλλά αυτή φορά διστάζει. Μοιάζει με τα παιδιά που κόμπιαζαν πριν στην εξέταση. Γράφει «δεν ξέρω». Οι υπόλοιποι γελούν.

Γυρίζει στο σπίτι της ντροπιασμένη, δεν μιλά σε άνθρωπο. Αποφάσισε να ξεχάσει εκείνη την μέρα…

Στο μάθημα της κ. Χαραλαμποπούλου πού ήταν Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη, προσπαθούσε να μη μιλά, παρά μόνο αν της το ζητούσε εκείνη και τότε πατούσε πάνω στα λόγια όσων μίλησαν πριν απ’ αυτή για να μην εκτίθεται. Ήξερε να μαστορεύει καλά το λόγο και τη σκαπούλαρε, εισπράττοντας κάποιες φορές και τον θαυμασμό των άλλων παιδιών.

Η Κατερίνα πέρασε με 19 τις Πανελλήνιες. Έκανε τ’ όνειρο της πραγματικότητα κι έγινε δασκάλα. Τέλειωσε τη σχολή στα τέσσερα χρόνια, έκανε μεταπτυχιακό και γύρω στα 26-27 με τίτλους και σπουδές που δεν χωρούσαν σε μία πρόταση αποφάσισε να ασκήσει το επάγγελμα.

Συμπτωματικά άρχισε να εργάζεται στο παλιό της σχολείο. Σηκώνει κι εκείνη τα παιδιά στον πίνακα, για να της πουν μάθημα, τους λέει μπράβο κάθε φορά που τα χουν μάθει σωστά απέξω και θυμώνει με τους αδιάβαστους. Φορά ταγιέρ όπως κι οι άλλες καθηγήτριες, δεν αφήνει ποτέ το βιβλίο κάτω στην παράδοση και αντιπαθεί την κ. Καλογεροπούλου που μια φορά τη βδομάδα βάζει τα θρανία σε κύκλο και αφήνει τα παιδιά να έχουν εκείνα τον πρώτο λόγο.

Η Κατερίνα κάνει ιστορία. Διδάσκει τις μάχες του ’21, το «ΟΧΙ» του Μεταξά,  το Πολυτεχνείο, ό,τι δηλαδή περιλαμβάνει η ύλη.

Μια μέρα αφού τέλειωσε την παράδοση, σκέφτηκε να μιμηθεί την κ. Καλογεροπούλου. Τη ζήλευε λιγάκι. Είχε μοναδική επικοινωνία με τα παιδιά. Σκέφτηκε ότι όπως μαστόρευε τις απαντήσεις όταν ήταν εκείνη μαθήτρια, έτσι θα μπορούσε να μανατζάρει και μια τάξη με πιτσιρίκους. Και πράγματι, έτσι έδειχνε. Μέχρι που μίλησε ο Γιωργάκης.

Είναι ο φασαριόζος της τάξης. Φοράει μπλούζες του Τσε Γκεβάρα, κατεβαίνει στις πορείες, είναι και πλακατζής μεγάλος. Η Κατερίνα με περίσσια αυτοπεποίθηση και σιγουριά ότι θα περάσει τη δοκιμασία, παρότι χτυπά το κουδούνι, του δίνει τον λόγο. Ήταν μια μάχη που ήθελε να κερδίσει.

«Κυρία τι έχετε να πείτε για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα;». Η Κατερίνα ήξερε το περιστατικό. Είχε δει τα δελτία, τις αναλύσεις των δημοσιογράφων, είχε ακούσει στην τηλεόραση τη σπαρακτική δήλωση της μάνας, τα τραγούδια του Παύλου κι είχε δει τις έντονες αντιδράσεις του κόσμου.

Ο χρόνος γύρισε πίσω. Η Κατερίνα πάγωσε. Γύρισε προς την έδρα της, άρπαξε την κιμωλία και τρέμοντας έγραψε «δεν ξέρω». Τα παιδιά γελούν.

Επέστρεψε σπίτι, άνοιξε την πόρτα και ξέσπασε σε λυγμούς. Όχι από ντροπή, αλλά επειδή πράγματι δεν ήξερε και -το χειρότερο- κατάλαβε πως το όνειρό της ήταν απλώς ν’ ακούει μπράβο, να θρέφει ένα βουλιμικό τέρας που ήθελε κι άλλη αναγνώριση. Δεν είχε όμως να δώσει τίποτα στα παιδιά, παρά μόνο κούφιες γνώσεις.

Η Κατερίνα κατάλαβε. Έπαψε να μισεί την κ. Καλογεροπούλου. Την έπιασε μια μέρα στο διάλειμμα και της ζήτησε βοήθεια. Από τότε βάζει κι εκείνη τα θρανία κυκλικά κι αφήνει στην άκρη το βιβλίο. Μαθαίνει κι εκείνη μαζί τους, ψάχνουν μαζί, ανταλλάσσουν ποιήματα και στο τελευταίο 20λεπτο κάνουν ό,τι χρειάζεται για τις Πανελλήνιες.

Οι περισσότεροι δεν έχουν τη δύναμη της Κατερίνας. Ταυτίζουν το λάθος με την αποτυχία. Όπως κι εκείνη άλλωστε μέχρι πριν λίγες μέρες. Κάπως έτσι όμως, εδραιώνεται από γενιά σε γενιά η αντίληψη ότι η μόνη σχέση που πρέπει να έχει κανείς με τα βιβλία είναι να μάθει απέξω ένα κομμάτι τους.

Το σχολείο είναι αποκομμένο από την κοινωνία. Οι νέοι μαθαίνουν την πολιτική ως κακό δαίμονα, με τον οποίο δεν πρέπει να μπλέκονται. Ως φυσικό επακόλουθο έρχεται η αδράνεια. Η επιστροφή στη βρεφική ηλικία, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το μαμ, κακά και νάνι. Κι όταν η καταστροφή χτυπά την πόρτα, ο νέος που «έμαθε» όλα τα παραπάνω την ανοίγει διάπλατα…