Νέοι παίχτες στον αγώνα για την κατάκτηση του διαστήματος

Τον Σεπτέμβριο του 1962, ο Πρόεδρος Τζον Κένεντι ανακοίνωνε δημόσια την απόφαση της Αμερικής να στείλει τον άνθρωπο στο φεγγάρι. Κάπως έτσι ξεκίνησε και επισήμως ο αγώνας δρόμου μεταξύ δυο γιγάντων, των Η.Π.Α. και της –τότε- Σοβιετικής Ένωσης, για την κατάκτηση του διαστήματος. Σήμερα, 51 χρόνια μετά, ο αγώνας αυτός επαναπροσδιορίζεται με τη συμμετοχή και νέων παιχτών.

Το Νοέμβριο που μας πέρασε, ένας πύραυλος, ξεκίνησε το ταξίδι του από την Ινδία με προορισμό τον Άρη. Ένα ταξίδι διάρκειας 300 ημερών και απόστασης 680 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Το μεταφερόμενο διαστημόπλοιο «Mars Orbiter Mission» (MOM) ή αλλιώς «Mangalyaan», έχει ως αποστολή την μελέτη της ατμόσφαιρας και της γεωλογίας του κόκκινου πλανήτη. Αναμένεται να φτάσει στον προορισμό του τον Σεπτέμβριο του 2014. Αν και η Ινδία είναι μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός αντιμετωπίζει θέματα διαβίωσης και έχει βασικές ελλείψεις, παρόλα αυτά επενδύονται τεράστια πόσα στο διαστημικό μέλλον αυτής της ανερχόμενης υπερδύναμης. Υπολογίζεται ότι μόνο για την πραγματοποίηση αυτής της αποστολής στον Άρη, ξοδεύτηκαν 72 εκατομμύρια δολάρια. Το διαστημικό πρόγραμμα της Ινδίας εμπεριέχει ήδη μια μη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη η οποία πραγματοποιήθηκε το 2008 και σχεδιάζει, ανάμεσα σε άλλα, έως το τέλος της δεκαετίας, να στείλει ξανά τον άνθρωπο στη Σελήνη.

Η Κίνα πέρα από τους δορυφόρους, ολοκληρώνει μια δεκαετία κατά την οποία στέλνει ανθρώπους στο διάστημα. Μετά τη Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες έγινε η τρίτη χώρα που το πραγματοποίησε.  Έχει επίσης στείλει δορυφόρο στη Σελήνη και πριν από λίγο καιρό έστειλε ένα όχημα το οποίο προσεδαφίστηκε εκεί. Το διαστημικό της πρόγραμμα περιλαμβάνει τη συναρμολόγηση δικού της διαστημικού σταθμού ο οποίος θα τεθεί σε τροχιά γύρω από την Γη έως το 2020. Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει με το πειραματικό διαστημικό εργαστήριο «Tiangong 1» το οποίο βρίσκεται σε τροχιά από το 2011. Το κινέζικο διαστημόπλοιο «Shenzhou 10» εκτοξεύτηκε πριν λίγες ημέρες μεταφέροντας τρεις ανθρώπους στο εργαστήριο αυτό.  Για το 2020 σχεδιάζει επίσης την πρώτη μη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη. Τέλος, σε συνεργασία με τη Ρωσία, σχεδιάζονται αποστολές στον Άρη. Αν και η χώρα έχει πολύ δρόμο να καλύψει για να φτάσει το τεχνολογικό επίπεδο της Αμερικής και της Ρωσίας στο τομέα του διαστήματος, είναι άξιο αναφοράς ότι μπορεί να στείλει ανθρώπους στο διάστημα με αποκλειστικά δική της τεχνολογία.

Η Βραζιλία, άλλη μια ανερχόμενη δύναμη, έχει στρέψει και αυτή τα μάτια της προς τον ουρανό. Σε συνεργασία αρχικά περισσότερο με την Αμερική αλλά πλέον σε στενότερη σχέση με τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία, σχεδιάζει το μελλοντικό διαστημικό της πρόγραμμα. Στο ενεργητικό της συμπεριλαμβάνονται αποστολές δορυφόρων στο διάστημα ενώ το 2006 έστειλε τον πρώτο αστροναύτη στον «Διεθνή Διαστημικό Σταθμό» (ISS).

Η Νότια Αφρική σχεδιάζει την αποστολή του τρίτου της δορυφόρου στο διάστημα και με τη δημιουργία της «Εθνικής Διαστημικής Αρχής Νότιας Αφρικής» το 2009, ευελπιστεί και αυτή σε συμμετοχή της στον αγώνα του διαστήματος (space race).

Αν νομίζετε ότι Ελλάδα μας δεν βρίσκεται πουθενά μέσα σε αυτόν των χορό, κάνετε λάθος. Ως κράτος-μέλος (16^ο μέλος από τα συνολικά 19) από τον Μάρτιο του 2005 στον «Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος» (ΕΟΔ), συμμετέχει και αυτή. Ο «ΕΟΔ» έχει να επιδείξει μια σειρά από επιτεύγματα στην μακρά ιστορία του (ιδρύθηκε το 1975). Επιτεύγματα όπως το Διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» (σε συνεργασία με την NASA), τον δορυφόρο «GIOVE-A» για το πρόγραμμα «GALILEO» (η ευρωπαϊκή απάντηση στο GPS), την αποστολή μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων στη Σελήνη, τον Άρη και την Αφροδίτη αλλά και το τηλεσκόπιο «Gaia Probe» το οποίο εκτοξεύθηκε από την Γαλλική Γουιάνα χθες [19/12]. Η «Gaia» είναι εξοπλισμένη με κάμερα ενός δισεκατομμυρίου pixel και στοχεύει στην τρισδιάστατη χαρτογράφηση του γαλαξία μας. Μελλοντικά της σχέδια είναι η παρατήρηση του Ερμή αλλά και η προσεδάφιση ρομποτικού οχήματος στον Άρη το 2018 με το πρόγραμμα «ExoMars».

Η εξερεύνηση του διαστήματος και άλλων πλανητών στο ηλιακό μας σύστημα, προφανώς εμπεριέχει πολιτικές σκοπιμότητες και στρατηγική τοποθέτηση απέναντι σε άλλα κράτη. Αναμφισβήτητα στοχεύει σε οικονομικά οφέλη και στην εύρεση ορυκτών και άλλων οικονομικά προσοδοφόρων πηγών. Αφήνει σκοτεινές σκιές ως προς τα κονδύλια που επενδύονται σε αυτόν τον σκοπό ενώ παράλληλα υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν από φτώχεια, πείνα και αρρώστιες. Εξυπηρετεί όμως παράλληλα και την ακόρεστη δίψα του ανθρώπου για γνώση και τον σπρώχνει στο μέλλον δίνοντάς του στόχο. Ο ανταγωνισμός δεν μπορεί παρά να ωφελήσει την επιτάχυνση επιτευγμάτων που θα έχουν σχέση με την πρόσβαση του είδους μας σε όλο και πιο μακρινές αποστάσεις και σε νέους κόσμους. Η ισορροπία πρέπει να βρεθεί. Σίγουρα είναι προτιμότερο να ασχολούνται οι υπερδυνάμεις με την εξερεύνηση του διαστήματος παρά με την επιβολή κυριαρχίας μεταξύ τους στην πίσω αυλή του.

Τα αστέρια δεν μπορεί παρά να αποτελούν τη θύρα του μέλλοντος. Όπως όλοι οι πλανήτες έτσι και η Γη έχει συγκεκριμένο προσδόκιμο ζωής. Η ηλικία της έχει μετρηθεί γύρω στα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και υπολογίζεται ότι της μένει περίπου άλλο τόσο. Αν και σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν θα είναι πλέον κατοικήσιμη πολύ πριν έρθει το τέλος της, σημασία έχει ότι οι επιλογές της ανθρωπότητας, αν τα καταφέρει να φτάσει μέχρι εκεί, είναι πολύ περιορισμένες. Το μακρινό μέλλον της επιβίωσης του ανθρώπινου είδους δεν μπορεί να βρίσκεται πουθενά αλλού πέρα από το διάστημα. Το άμετρο μέγεθός του, οι απροσπέλαστες δυσκολίες που σηκώνονται μπροστά στην προσέγγισή του, το μυστήριο, η φαντασία και τα «Προμήθεια» μυστικά του  δεν μπορούν παρά να αποτελέσουν την μέγιστη πρόκληση για τον άνθρωπο.