Πέντε βασικά αγαθά που πληρώνουμε πανάκριβα στην Ελλάδα

Οι τιμές σε γάλα, ρεύμα, βενζίνη, «δωρεάν» παιδεία και υγεία καθιστούν την Ελλάδα πρωταθλήτρια στην ακρίβεια.

Δεν θα είχε νόημα να μετρήσουμε πόσες φορές έχουν εξαγγελθεί προσπάθειες για μείωση των τιμών σε βασικά είδη τα τελευταία χρόνια. Το βέβαιο είναι ότι οι υποσχέσεις μένουν στα λόγια, καθώς σε πέντε βασικά είδη η Ελλάδα παραμένει πρωταθλήτρια στην ακρίβεια.

Με αφορμή πρόσφατη έρευνα που καταγράφει την εκτόξευση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας, ο Βάτραχος ερευνά γιατί πληρώνουμε τιμές… Λουξεμβούργου σε άλλες τέσσερις κατηγορίες απαραίτητων αγαθών και υπηρεσιών. Οι αιτίες είναι γνωστές, οι λύσεις έχουν προταθεί, αλλά ως συνήθως, λείπει η πολιτική βούληση.

Ρεύμα

Το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας εκτινάχθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (CEER), πληρώνουμε 60% παραπάνω για ρεύμα σε σχέση με το 2008.

Οι παράλογες αυξήσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ δεν οφείλονται τόσο στην τιμή του ρεύματος, όσο στην κατακόρυφη αύξηση των λεγόμενων έμμεσων χρεώσεων: ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης σε δίκτυα, Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) και στο ειδικό τέλος μείωσης εκπομπών αερίων ρύπων (που επιδοτεί τις ΑΠΕ) είναι σχεδόν διπλάσιος στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. (13,8% έναντι 7%). Μόνο για τις ΑΠΕ, η αύξηση το 2013 ήταν 119%, η υψηλότερη στην Ευρώπη μακράν της δεύτερης Λιθουανίας (44%).

Βασική αιτία για τις ανεξέλεγκτες χρεώσεις στην ηλεκτρική ενέργεια είναι η έλλειψη ανταγωνισμού: οι Έλληνες καταναλωτές έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μόλις τέσσερις προμηθευτές. Ενδεικτικά, οι γερμανοί καταναλωτές έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε 376 εταιρείες, οι Φιλανδοί σε 204, οι Δανοί σε 124, οι Πολωνοί σε 77 και οι Ιταλοί σε 30.  

Γάλα

Στα 1,23 ευρώ το λίτρο διαμορφώνεται η τιμή του γάλακτος στην Ελλάδα- πολύ ακριβότερα από χώρες με πολλαπλάσιους κατώτατους και μέσους μισθούς. Για παράδειγμα, το γάλα κοστίζει από 1,01 έως 1,10 ευρώ στο Βέλγιο και στο Λουξεμβούργο.

Ένας εμφανής «ένοχος» για την τιμή είναι ο ΦΠΑ: 13% στη χώρα μας, τη στιγμή που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν ξεπερνάει το 7%. Στην κυβέρνηση υπάρχουν σκέψεις για μείωση του ΦΠΑ στο γάλα, όμως αυτό δεν θα λύσει το βασικό πρόβλημα της αγοράς: η μέση τιμή παραγωγού στην Ελλάδα βρισκόταν το 2013 στα 44,5 λεπτά/kg, φθηνότερα από μόλις τρεις χώρες της Ε.Ε. (Κύπρος, Μάλτα, Φινλανδία) και πολύ πάνω από το μέσο όρο των 36,2 λεπτών/kg. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των αγελαδοτρόφων που πριν μια δεκαετία υπερέβαινε τις 8.500, σήμερα δεν ξεπερνάει τους 3.600.

Βενζίνη

Η Ελλάδα φιγουράρει σταθερά κοντά στην κορυφή της λίστας των χωρών με την ακριβότερη βενζίνη στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το gas-globe.com, που καταγράφει τις τιμές της βενζίνης διεθνώς, η Ελλάδα έχει την πέμπτη υψηλότερη μέση τιμή στην Ευρώπη – μία άλλη πρόσφατη έρευνα τη φέρνει στην 6η θέση. Πιο ακριβά θα βρει κανείς τη βενζίνη μόνο σε χώρες όπως η Νορβηγία και η Ολλανδία.

Γιατί είναι απλησίαστα τα καύσιμα στη χώρα μας; Η απάντηση είναι απλή: λόγω της υπερφορολόγησης. Όπως γράφει το reporter.gr, «οι εταιρείες αγοράζουν από τα διυλιστήρια 0,62 ευρώ το λίτρο. Αν σε αυτή την τιμή προστεθεί ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης που είναι 0,684 ευρώ, τότε η τιμή αυξάνει στο 1,306 ευρώ. Στην τελευταία όμως πρέπει να προστεθεί και ο ΦΠΑ που είναι 0,30 ευρώ και έτσι εξηγείται γιατί η τελική τιμή που φθάνει στον καταναλωτή είναι 1,68 ευρώ το λίτρο». Με λίγα λόγια, πάνω από 1 ευρώ σε κάθε λίτρο είναι φόροι.

«Δωρεάν» παιδεία

Μόνο το 2013, οι έλληνες γονείς δαπάνησαν 1,05 δισεκατομμύρια ευρώ για φροντιστήρια. Σύμφωνα με το Κέντρο Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ, μία οικογένεια ξοδεύει το λιγότερο 14.000 ευρώ για την προετοιμασία κάθε παιδιού από την Α’ Γυμνασίου μέχρι τη Γ’ Λυκείου. Σε αυτό το ποσό δεν συνυπολογίζονται τυχόν πρόσθετα έξοδα για ιδιαίτερα μαθήματα, που φτάνουν τα 700 ευρώ το μήνα στη Γ’ Λυκείου.

Παρά την οικονομική κρίση, η ζήτηση για φροντιστηριακή εκπαίδευση παραμένει υψηλή – οι δαπάνες έχουν μειωθεί μόλις κατά 5,4% από το 2010. Οι λόγοι είναι γνωστοί: οι γονείς δεν τολμούν να εμπιστευθούν αποκλειστικά στο δημόσιο σχολείο την προετοιμασία των παιδιών τους για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που φαντάζει μονόδρομος. Κύρια αιτία για αυτό παραμένει διαχρονικά η έλλειψη εναλλακτικών επιλογών (π.χ. ποιοτική επαγγελματική εκπαίδευση) που εκτοξεύει τον ανταγωνισμό.

«Δωρεάν» υγεία

Σύμφωνα με το γαλλικό MGEN, η Ελλάδα είναι η 4η πιο ακριβή χώρα στον κόσμο όσον αφορά στις υπηρεσίες υγείας. Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ καταδεικνύουν μείωση των ιδιωτικών δαπανών υγείας κατά 40% από το 2008 έως το 2012 (από 863 στα 518 ευρώ). Ωστόσο, σύμφωνα με το onmed.gr, αυξήθηκε η συμμετοχή στα φάρμακα (κατά 25-30%), όπως και στις διαγνωστικές εξετάσεις. Επιπλέον, ο ΕΟΠΥΥ, κύριος ασφαλιστικός φορέας στη χώρα, δεν καλύπτει υπηρεσίες όπως η οδοντιατρική περίθαλψη. Έτσι, η «δωρεάν» υγεία παραμένει πανάκριβη στην Ελλάδα.

Πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι το Δημόσιο καλύπτει μόλις το 67,1% των δαπανών υγείας στη χώρα μας. Συγκριτικά, το ποσοστό δημόσιας δαπάνης υγείας στην Ιταλία είναι 78%, στη Γαλλία 77,4%, στη Γερμανία 76,7% και στην Ισπανία 73%.