«Εικόνες του χθες, ίχνη στο σήμερα»: Τέσσερις συνοικίες της Αθήνας θυμούνται…

Από τις 7 Μαρτίου η Αθήνα ξεκίνησε ένα ταξίδι στο παρελθόν, ρίχνοντας ένα βλέμμα πίσω στο χρόνο, στη ζωή τεσσάρων αγαπημένων συνοικιών της Αθήνας: στον Κεραμεικό, το Γκάζι, το Βοτανικό και το Ρουφ.

Το ταξίδι αυτό έχει αφετηρία την Τεχνόπολη και το κτίριο «Αποθήκη», όπου φιλοξενείται η έκθεση φωτογραφίας «Εικόνες του χθες, ίχνη στο σήμερα» με την επιμέλεια της δημοσιογράφου Αφροδίτης Παπακαλού και τη στήριξη του Συλλόγου Κατοίκων Κεραμεικού, Γκαζιού και Ρουφ «Μέγας Αλέξανδρος» και του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ.

Ο χώρος απόλυτα κατάλληλος για τη συγκεκριμένη έκθεση, αγκάλιαζε στους τοίχους του φωτογραφίες των συνοικιών αυτών από το 1920 ως το 1970. Έτσι που στέκουν ταλαιπωρημένοι οι τοίχοι, ταιριάζουν όπως πρέπει με το πνεύμα των φωτογραφιών. Νιώθεις σα να μπαίνεις σε κάποιο εγκαταλελειμμένο σπίτι και να χαζεύεις τις αναμνηστικές φωτογραφίες της οικογένειας που κάποτε ζούσε εκεί. Στη συγκεκριμένη αίθουσα όμως βλέπεις φωτογραφίες διάφορων οικογενειών, γειτονιών ολόκληρων. Χωρισμένη σε οκτώ ενότητες, η έκθεση περνά από τη ζωή στα καφενεία, στους δρόμους, στο Βοτανικό κήπο, στα παιδικά χρόνια, στην απλή καθημερινότητα, στα σχολεία και τις εκκλησίες, στη Γεωπονική Σχολή των Αθηνών, στις απλές στιγμές των κατοίκων των περιοχών του Κεραμεικού, του Γκαζιού, του Βοτανικού και του Ρουφ.

Ένα κοριτσάκι, φορώντας το πιο όμορφο χαμόγελο, καβαλά μια Vespa, η Κωνσταντινουπόλεως μοιάζει αγνώριστη, οι μονοκατοικίες με τις χαμηλές σκεπές φαντάζουν εικόνες του κινηματογράφου, οι κορασίδες ποζάρουν περήφανες με τις σχολικές στολές τους, μια ομάδα γυναικών στέκει στην αίθουσα ραπτικής και κεντημάτων ΣΙΓΓΕΡ, μια οικογένεια τραγουδά πάνω από ένα μπουζούκι στην αυλή της: εικόνες μιας Αθήνας γκρεμισμένης, θαμμένης, που τώρα πια έχει χτιστεί από την αρχή με ψηλές πολυκατοικίες, μπόλικο τσιμέντο και λίγο χρώμα.

Η Αφροδίτη Παπακαλού μιλά για την έκθεση, την αφορμή και την ολοκλήρωσή της, με το πιο γλυκό χαμόγελο, σαν αυτό των παιδιών που ποζάρουν ξέγνοιαστα στις αυλές των μονοκατοικιών: «Η ιδέα για την έκθεση προέκυψε πριν από δυο χρόνια. Είμαι γεννημένη και μεγαλωμένη στο Βοτανικό, μέχρι σήμερα ζω εκεί. Ένα πρωί, λοιπόν, ενώ περπατούσα, παρατήρησα ότι ένας εκσκαφέας γκρέμισε μια από τις τελευταίες μονοκατοικίες στην περιοχή του Βοτανικού. Άρχισα λοιπόν να σκέφτομαι τους ανθρώπους που ζούσαν σε αυτό το σπίτι – χωρίς να τους ξέρω: πώς ζούσαν, την καθημερινότητά τους, τα παιχνίδια των παιδιών στην αυλή. Ήθελα, λοιπόν, να δω πώς ζούσαν. Την απάντηση θα την έδιναν μόνο οι φωτογραφίες και οι μαρτυρίες των κατοίκων. Άρχισα να συλλέγω διστακτικά τις πρώτες φωτογραφίες, με τη βοήθεια των γονιών μου, οι οποίοι μεγάλωσαν στο Βοτανικό, και των γειτόνων. Ήρθα σε επαφή με κάποιους ανθρώπους και στη συνέχεια όλο αυτό λειτούργησε σαν αλυσίδα. Συνολικά κατάφερα να συλλέξω 250 φωτογραφίες».

Πόσο εύκολο είναι όμως να ανοίξεις ένα οικογενειακό άλμπουμ, γεμάτο αναμνήσεις 50 χρόνων, γέλια, χαρές, τραγούδια και κόπους μιας εποχής περασμένης; Αμέσως ανεβαίνει ένας κόμπος στο λαιμό… Οι κάτοικοι όμως των συνοικιών ανταποκρίθηκαν με μεγάλη χαρά στο κάλεσμα της Αφροδίτης Παπακαλού: «Με πολύ μικρές εξαιρέσεις, όλοι οι κάτοικοι στους οποίους απευθύνθηκα, με εμπιστεύθηκαν, μου άνοιξαν αμέσως τα σπίτια τους και τα άλμπουμ τους. Όσον αφορά στις εξαιρέσεις, μια οικογένεια αρνήθηκε να μου δώσει φωτογραφίες, χωρίς να αναφέρει το λόγο και το σεβάστηκα απόλυτα. Μια κυρία μου είπε χαρακτηριστικά: “Δε μου το έλεγες μια βδομάδα πριν; Μόλις πέταξα δυο κούτες με φωτογραφίες, σκεφτόμουν τι να την έκανα τη σαβούρα…”.»

Στο ερώτημα «γιατί να γνωρίσει κανείς τις συνοικίες του Κεραμεικού, του Γκαζιού, του Βοτανικού και του Ρουφ το 1920», η ίδια η Αφροδίτη απαντά σα να μιλάμε πλέον για τα αυτονόητα: «Δεν ξέρω αν αυτό που ζούμε σήμερα είναι φυσική εξέλιξη. Η έκθεση αυτή είναι σίγουρα μια νότα αισιοδοξίας μέσα σε αυτές τις μαύρες μέρες που όλοι ζούμε. Ακόμη, ο Βοτανικός και το Γκάζι είναι στο επίκεντρο πλέον της νυχτερινής ζωής. Θα ήθελα ο επισκέπτης να δει ότι το Γκάζι και ο Βοτανικός δεν είναι αυτό που βλέπουμε τα βράδια. Κάποτε εδώ υπήρχε ζωή με ένα διαφορετικό τρόπο που αξίζει να γνωρίσουμε».

Η είσοδος στην έκθεση, που συνεχίζεται έως τις 23 Μαρτίου, είναι ελεύθερη. Ακόμη, την Τετάρτη 19 Μαρτίου, στις 18:30, θα πραγματοποιηθεί και ομιλία για τη ζωή των συνοικιών αυτών μέσα στο χρόνο. Ακόμα κι αν κάποιος περάσει απλώς μια βόλτα και ρίξει μια ματιά στις 70 φωτογραφίες που εκτίθενται στο χώρο, θα φύγει τουλάχιστον με ένα ελαφρύ χαμόγελο στα χείλη: η πόλη αυτή κάποτε χαμογελούσε αυθόρμητα, οι αυλές γέμιζαν τραγούδια, ο κόσμος είχε χρόνο να απολαύσει τη μέρα του σε ένα συνοικιακό καφενείο, με κουβέντα και λίγο καπνό. Ο κόσμος τότε έτρεχε με άλλους ρυθμούς, με τα καλά και τα στραβά του, όπως συμβαίνει σε κάθε εποχή.

Σίγουρα πάντως θα εκπλαγείτε με το πόσα πράγματα έχουν αλλάξει, και πόσο ίδια έχουν μείνει…