Η αργία της «κατάληψης»

Για άλλον ένα χρόνο παρατηρητές ενός παραλογισμού. Για άλλη μια φορά ακροατές ενός υποκινητικού και ψεύτο-επαναστατικού λόγου παλαιάς κοπής. Κάθε χρόνο αποδέκτες μιας επανάληψης, ενός αναμασήματος. Οι λιλιπούτειοι επαναστάτες, με και χωρίς αιτία, τα παιδιά μας και η «αχτίδα φωτός» στη γκρίζα πραγματικότητα, το προσωποποιημένο μέλλον μιας ολόκληρης χώρας, ανεβασμένα ξανά στα κάγκελα με την φυτεμένη πεποίθηση ότι διεκδικούν. Αλήθεια, διεκδικούν;

Τα τελευταία 20 χρόνια περίπου, παρατηρούμε μια επαναλαμβανόμενη τακτική από ένα κομμάτι των μαθητών: να καταλαμβάνουν τα σχολεία και να παραθέτουν μια σειρά από αιτήματα. Αιτήματα που αφορούν το σχολείο τους και άλλα που αφορούν την δημόσια εκπαίδευση. Σε αυτή την δράση, σε γενικές γραμμές, έχουμε ένα τμήμα της κοινωνίας το οποίο είναι «υπέρ» και ένα άλλο το οποίο είναι «κατά». Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα αιτήματα των μαθητών είναι δίκαια και λογικά. Άξια διεκδίκησης, ειδικά όταν αφορούν άμεσες ανάγκες στα σχολεία τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι υποστηρικτές αυτών των δράσεων επιχειρηματολογούν υποστηρίζοντας την συγκεκριμένη πράξη της κατάληψης ως μέσο διεκδίκησης των δίκαιων αιτημάτων των μαθητών. Επίσης, κατά κάποιο τρόπο υπερηφανεύονται και επικροτούν τέτοιες δράσεις διότι τις θεωρούν απόδειξη της ύπαρξης μιας δραστήριας και «ζωντανής» νεολαίας, η οποία διεκδικεί ένα καλύτερο μέλλον. Εδώ θα μπορούσαμε να εμπλουτίσουμε και να αποτυπώσουμε καλύτερα το «καμάρι» που αισθάνονται και με άλλες λέξεις όπως «αγωνιζόμενη», «επαναστατική», «ασυμβίβαστη» νεολαία και άλλα πολλά.

 «Κουραφέξαλα», να άλλη μια εκπληκτική λέξη της ελληνικής που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τα ανωτέρω και την συνήθη αιτιολόγηση για την κατάληψη του σχολείου.

Η λέξη «κουραφέξαλα» αντιπροσωπεύει τις ανούσιες χαζομάρες που λέει κάποιος. Πώς αλλιώς μπορείς να χαρακτηρίσεις την δικαιολόγηση ενός κλειστού σχολείου; Πως αλλιώς χαρακτηρίζεις την ρητορική που υποστηρίζει τις αλυσίδες στις πύλες και θρανία στα κάγκελα, καρφωμένα λες και πρόκειται το σχολείο να δεχτεί επίθεση; Πως αλλιώς αντιμετωπίζεις τα επιχειρήματα για μια πράξη σκοταδισμού; Μία «παρελθοντολογία» που μόνο προς τα πίσω μπορεί να πάει τους μαθητές.

Αναπόφευκτα ερχόμαστε αντιμέτωποι με δυο θέματα. Το ένα είναι τα αιτήματα και το άλλο είναι η μέθοδος διεκδίκησης. Τα αιτήματα, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης για το αν είναι δίκαια και εύλογα, λογικά και έγκυρα. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι το δημόσιο σχολείο και γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας είναι τέλειο. Ίσως ούτε καν μέτριο. Όσον αφορά όμως την μέθοδο με την οποία διεκδικούνται τα αιτήματα, κάλλιστα μπορεί να αμφισβητηθεί.

Αν όντως μας απασχολεί η αποτελεσματικότητα της μεθόδου της κατάληψης, πού είναι εκείνη η λίστα που καταγράφει τα επιτυχώς εκπληρωμένα αιτήματα ως αποτέλεσμα των καταλήψεων ανά την Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια; Πού είναι η αναμενόμενη σειρά από δράσεις που προηγήθηκαν από τους μαθητές ενός σχολείου, πριν φτάσουν στην κατάληψή του; Διότι η κατάληψη του σχολείου ίσως είναι μια από τις πιο ακραίες μορφές διαμαρτυρίας. Για να φτάσουν οι μαθητές σε αυτή την πράξη θα πρέπει λογικά να έχουν προηγηθεί και άλλες πιο ήπιες προσπάθειες. Γιατί καλλιεργούμε στους νέους μαθητές ότι η «μαχητικότητα» και η «ζωντάνια» εκφράζονται με την κατάληψη και όχι με άλλους, πιο καινοτόμους τρόπους;

Σκίτσο του Ηλία Μακρή στην “Καθημερινή”

Ποιός είναι πιο μαχητικός μαθητής άραγε, αυτός που βάζει λουκέτο στην πύλη και διαμαρτύρεται περιμένοντας να έρθει η λύση από κάποιον πολιτικό ή αυτός που παίρνει την τύχη στα χέρια του, χωρίς να την σαμποτάρει και οργανώνεται με τους συμμαθητές του, δραστηριοποιεί, εμπλέκει και κερδίζει την τοπική κοινωνία, διοργανώνει εκδηλώσεις σχετιζόμενες με τα αιτήματα του, προβάλλεται μέσω των κοινωνικών δικτύων και εν τέλει αναζητά με καινοτόμους τρόπους να επιτύχει την εκπλήρωση των δίκαιων αιτημάτων του; Η «κατάληψη» είναι η πιο εύκολα υλοποιήσιμη αντίδραση και σε κάθε περίπτωση, θα έπρεπε να αποτελεί την τελευταία επιλογή.

Από την άλλη μεριά, κάποιοι από τους κατακριτές της, θέλουν να σπάσουν τις αλυσίδες, να κατεβάσουν τα παιδιά από τα κάγκελα με το ζόρι, να τους τραβήξουν τα αυτιά και έτσι να επιβάλλουν την τάξη ξανά στο σχολείο (αυτή η εικόνα ίσως είναι λίγο δραματική αλλά για την εξυπηρέτηση της γλαφυρότητας ας την υιοθετήσουμε για λίγο). Είναι το άλλο άκρο, η ίδια παραμόρφωση από μια άλλη πλευρά. Ο ίδιος σκοταδισμός, η ίδια ανωμαλία.

Όταν εγώ συμμετείχα στην κατάληψη του σχολείου μου, θυμάμαι να με εντυπωσιάζουν δυο πράγματα. Το πρώτο ήταν το πόσο εύκολο ήταν να πραγματοποιηθεί, τρεις πύλες, τρία λουκέτα, τρεις αλυσίδες, τρεις φωτοτυπίες του χαρτιού με τα αιτήματα, τρεις ώρες νωρίτερα από το πρωινό κουδούνι και τρία άτομα σε κάθε πύλη, σύνολο εννέα. Το δεύτερο ήταν το πόσο αναποτελεσματικό ήταν. Μετά την πάροδο μερικών ημερών από την λήξη της, δεν θυμόταν κανείς τι έγινε και γιατί- και ήταν τότε από τις πρώτες καταλήψεις, την διετία 1995 και 1996, που θεωρούταν πρωτόγνωρο. Φανταστείτε τώρα πώς θα είναι. Θα έχει απορροφηθεί στις αργίες του σχολικού έτους. Θα υπολογίζονται τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, οι Εθνικές εορτές και τέλος η περίοδος κατάληψης. Είναι γελοίο.

Είναι γελοιότερο για τους γονείς και τους δασκάλους που φέρουν την ευθύνη για την στενότητα της σκέψης των μαθητών που καταλήγουν σε αυτή την μορφή αντίδρασης.

Όλοι θέλουμε την νεολαία δραστήρια, σκεπτόμενη και σε εγρήγορση. Αλλά η «κατάληψη» δεν αφορά μια σκεπτόμενη νεολαία. Αφορά μια νεολαία τόσο παραμορφωμένη όσο και οι πρεσβύτεροι της. Αυτοί που είναι οι πραγματικά υπεύθυνοι για αυτή την εμφύσηση μιας αναποτελεσματικής και αναχρονιστικής μεθόδου διεκδίκησης.