Τουρκία: Μία χώρα σε αναζήτηση ρόλου

Πώς κατάφερε αυτή η χώρα να μην έχει σήμερα καμία άξια λόγου φιλική χώρα και από «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» να έχει «μηδενικούς γείτονες»;

Η Τουρκία είναι η σπουδαιότερη χώρα της περιοχής. Έχει πληθυσμό 76 εκατομμυρίων, η οικονομία της ανήκει στις 20 μεγαλύτερες του κόσμου, έχει τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο στρατό της περιοχής, γεφυρώνει δυο ηπείρους, είναι σταυροδρόμι των πολιτισμών και της ενέργειας και είναι ταυτόχρονα μέλος του ΝΑΤΟ και της Ισλαμικής Διάσκεψης.

Ο κ. Ερντογάν είναι η χαρισματική προσωπικότητα. Υπό την διακυβέρνησή του αναπτύχθηκε πολύ η οικονομία, απέκτησαν φωνή οι μάζες της Ανατολίας, μέχρι πρόσφατα είχε ηρεμήσει το Κουρδικό και έπαυσε το άγος των στρατηγών που, με το πρόσχημα του Κεμαλισμού, ανέτρεπε συχνά τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις της χώρας.

Πώς η χώρα αυτή σήμερα έχει κατορθώσει να μην έχει καμία άξια λόγου φιλική χώρα και από «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» να έχει «μηδενικούς γείτονες», σύμφωνα με έκφραση Τούρκου δημοσιογράφου, είναι άξιο μελέτης.

Η κατάσταση φάνηκε στις αρχαιρεσίες για την εκλογή προσωρινού μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θέση που η Τουρκία είχε και προ πενταετίας. Η απώλεια της θέσης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πείσμονα τοποθέτηση του κ. Ερντογάν εναντίον του Άσσαντ, στην θεώρηση του Ισλαμικού Κράτους ως σιωπηλού του εταίρου όταν τώρα όλοι οι παράγοντες το θεωρούν μείζονα απειλή και στον ηγεμονισμό του έναντι των αραβικών χωρών. Η Τουρκία μέσα σε αυτή την συγκυρία έχει φροντίσει να καταστήσει μεγάλους ή μικρούς εχθρούς της όλα τα αραβικά κράτη, το Ιράν, την Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, να έχει απομακρύνει την Ευρωπαϊκή Ένωση, να οξύνει τις σχέσεις της με την Ελλάδα και να παρενοχλήσει στην Κύπρο τις γεωτρήσεις της αμερικανικής Noble Energy, της γαλλικής Total και της ιταλικής ΕΝΙ, που και οι τρεις έχουν άμεση πρόσβαση στις κυβερνήσεις των κρατών τους, πέραν της σοβαρής όχλησης με πολεμικά σκάφη του Ισραήλ το οποίο δεν αστειεύεται σε τέτοια θέματα.

Όπως έγραψε η El Pais «το σημαντικό στον ΟΗΕ δεν είναι να έχεις πολλούς φίλους, αλλά λίγους εχθρούς».

Η Τουρκία απομονωμένη

Η παρούσα δεινή θέση της Τουρκίας οφείλεται στους ακόλουθους κυρίους παράγοντες:

• Την επιμονή της για κατάργηση του καθεστώτος Άσσαντ και την δημιουργία κράτους συριακού που θα είναι ουσιαστικά υποτελές στην Τουρκία.
• Τον νέο-οθωμανισμό της που επιθυμεί να κυριαρχήσει στην Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και όπου αλλού, φτάνοντας σε σημείο να στείλει την αρμάδα Μπάρμπαρος στο Πακιστάν και στην Κίνα και να κάνει τον περίπλου της Αφρικής, επισκεπτόμενη όλες τις χώρες και διακηρύσσοντας επισήμως ότι είναι μια από τις 10 παγκόσμιες θαλάσσιες δυνάμεις.
• Την επιθυμία της να κυριαρχήσει στον σουνιτικό κόσμο ως νέο Χαλιφάτο ενάντια στην Σαουδική Αραβία.
• Την στενή σχέση του κ. Ερντογάν με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους που είναι απόβλητοι στα αραβικά κράτη. Ο ίδιος τους βλέπει σαν ιδεολογικούς του αδελφούς ενώ η φαντασία του κ. Νταβούτογλου τους ήθελε να εγκαθίστανται από την Τυνησία έως την Γάζα.
• Στην αντίθεση της με τις ΗΠΑ στην δημιουργία κουρδικού κράτους.
• Στη μυστική συνεργασία με το Ισλαμικό Κράτος, ενώ θεωρητικά ανήκει στον συνασπισμό εναντίον του, που δημιούργησαν οι ΗΠΑ.

Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι ο μαξιμαλισμούς των στόχων της και η υπερτίμηση των δυνατοτήτων της και του ειδικού της βάρους στην διεθνή αρένα. Με προσεκτική επιλογή και εύκαμπτη διπλωματία μπορούσε να επιτύχει ορισμένους στόχους συμπλέοντας με άλλες δυνάμεις. Έτσι όπως κινείται χάνει ερείσματα παντού, όπως για παράδειγμα:

Τουρκία και Συρία

Η φράση του κ. Ερντογάν ,να φύγει ο Άσσαντ και η επόμενη κυβέρνηση της Συρίας να εκλεγεί με ελεύθερες δημοκρατικές εκλογές, ξενίζει όποιον την ακούει και γνωρίζει τα πράγματα. Η Συρία δεν έχει στη ιστορία της ούτε μια μέρα δημοκρατικής διακυβέρνησης ούτε είναι ομοιογενής εθνοτικά, θρησκευτικά ή πολιτισμικά χώρα. Η άποψη αυτή του κ. Ερντογάν ακούγεται στραβά από την διεθνή διπλωματία.

Ο πραγματικός λόγος είναι άλλος. Αν φύγει ο Άσσαντ, στην εξουσία θα έλθουν οι σουνίτες στους οποίους ο κ. Ερντογάν θα προσφέρει την βοήθεια του μαζί με την ηγεμονία του επ’ αυτών, και μαζί τους ευελπιστεί να λύσει το κουρδικό πρόβλημά του, βάζοντας τους σουνίτες Σύρους να σφάξουν τους Κούρδους Σύρους, διότι το σύρο-κουρδικό PYD είναι το φυτώριο του ΡΚΚ.

Ταυτόχρονα με την επικράτηση των σουνιτών στην Συρία ελπίζει ότι θα εξελιχθεί ο ίδιος σε επικυρίαρχο της ευρύτερης περιοχής, αφού θα ελέγχει και την ευημερία Συρίας και Ιράκ, ελέγχοντας τα νερά των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη.

Για να έχει και τον στρατιωτικό έλεγχο της κατάστασης εκπαιδεύει τους Σύρους Τουρκμένους, τους οποίους σκοπεύει να καταστήσει τα δικά του Τάγματα Εφόδου μαζί με διακριτική βοήθεια από τον Τουρκικό Στρατό.

Παρατηρώντας την στενή σχέση του με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, είναι προφανές το είδος της διακυβέρνησης που επιθυμεί για την Συρία, που όμως είναι αντίθετο με την επιθυμία όλων των Αραβικών Χωρών, των ΗΠΑ και της ΕΕ, για να μην αναφερθούμε στο Ισραήλ και το Ιράν.

Η επιθυμία του αυτή είναι απίθανο να συμβεί όταν ακόμη και ΗΠΑ, Ρωσία, Ιράν και Χεζμπολά έχουν όλοι συμφωνήσει ότι η όποια αλλαγή του καθεστώτος Άσσαντ, ακόμη και χωρίς τον Άσσαντ, θα κρατήσει άθικτο όλο τον κρατικό μηχανισμό Άσσαντ-Μπάαθ και αυτό είναι το ρεαλιστικό γιατί αλλιώς η Συρία θα θρυμματιστεί σε κρατίδια. Εξάλλου οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει ότι το τίμημα που πληρώνουν τώρα στο Ιράκ με το Ισλαμικό Κράτος οφείλεται και στο ότι διέλυσαν το Μπάαθ του Ιράκ με την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν.

Η επιθυμία της Τουρκίας για “no fly zone” στη Συρία απορρίπτεται από Μόσχα και Τεχεράνη αλλά και από τις ΗΠΑ, γιατί αυτή ακριβώς η λωρίδα των 30 χλμ. νότια από τα τουρκικά σύνορα εγγυάται την πρόσβαση του μελλοντικού κουρδικού κράτους και των αγωγών πετρελαίων του στη Μεσόγειο χωρίς να εξαρτάται από την Τουρκία. Αυτή είναι και η αξία της πόλεως Κομπανί που βρίσκεται στο μέσο αυτής της λωρίδας .

Ήδη ο μιντιακός μηχανισμός λειτουργεί εναντίον Τουρκίας. Ακόμη και την σφαγή των Ασσυρίων χριστιανών που έγινε από τους Οθωμανούς μαζί με τις σφαγές Αρμενίων και Ποντίων παρουσιάζουν τώρα τα διεθνή ΜΜΕ.

Η Συρία με τα μεγάλα κοιτάσματα αερίου που διαθέτει στο υπέδαφος της δεν πρόκειται να αφεθεί λεία στην Τουρκία.

Τουρκία και Ισλαμικό Κράτος

Το οξύτερο ζήτημα τώρα είναι η μυστική/φανερή συνεργασία της Τουρκίας με το Ισλαμικό Κράτος. Πέραν της γνωστής βοήθειας της Τουρκίας προς αυτό, ένα πρόσφατο γεγονός φώτισε την Τουρκική διπροσωπία. Προ τριών εβδομάδων η αμερικανίδα δημοσιογράφος Σερένα Σιμ δολοφονήθηκε στην Τουρκία διότι θα απεκάλυπτε το πως η Τουρκία επιτρέπει στους τζιχαντιστές που πολιορκούν το Κομπανί να περνούν από τα εδάφη της.

Τώρα μια ανεξάρτητη ομάδα δημοσιογράφων κατάφερε να βιντεοσκοπήσει την τουρκική αστυνομία και τον στρατό να συνεργάζονται με τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους και το ανάρτησε στο διαδίκτυο.

Αυτό ερμηνεύει την, έστω και διστακτική, άδεια προς λίγους Κούρδους Πεσμεργκά να διέλθουν από τουρκικά εδάφη για να ενισχύσουν το Κομπανί. Οι Τούρκοι προσπαθούν να αποσείσουν την κατηγορία της συνέργειας με το Ισλαμικό Κράτος για την σφαγή των Κούρδων, όμως τα γεγονότα τους προδίδουν.

Η αποξένωση της Τουρκίας

Με σειρά κακών χειρισμών, η Τουρκία χάνει το ένα μετά το άλλο τα στηρίγματα της. Μετά την απώλεια του Ισραήλ, πρόσφατα διέρρηξε τις διπλωματικές της σχέσεις με την Αίγυπτο, χαρακτηρίζοντας persona non grata τους πρέσβεις τους με πρωτοβουλία της Αιγύπτου, η οποία ακόμη χειρότερα κατήγγειλε μονομερώς την εμπορική συμφωνία Αιγύπτου-Τουρκίας, όταν η Αίγυπτος είναι από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας.

Πρόσφατα άρχισε να αμφισβητεί τη σχέση της με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Θεωρεί ότι υπάρχει μια συνομωσία, όπως υπαινίχθηκε ο ίδιος ο Ερντογάν, των ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας που γίνεται με σκοπό την ίδρυση ενός μεγάλου κουρδικού κράτους εις βάρος της.

Οι χειρισμοί της Τουρκίας της έχουν στοιχίσει την απώλεια της ειρηνευτικής διαδικασίας με το δικό της Κουρδιστάν μετά τον θάνατο 40 κούρδων διαδηλωτών από τα πυρά της Τουρκικής Στρατοχωροφυλακής, με τον στρατό της σε συναγερμό πολέμου με τις μάχες με το ΡΚΚ.

Το Ισλαμικό Κράτος τελικά δρα ως καταλύτης, νομιμοποιώντας την στήριξη ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν από την διεθνή κοινότητα, όχι μόνο στη Συρία και στο Ιράκ αλλά και στην ίδια την Τουρκία όπου κατοικεί το 50% των Κούρδων, με την Τουρκία να αδιαφορεί για την απώλεια του ενός μετά το άλλο των διεθνών της ερεισμάτων. Ακόμη και η αδιάφορη για το Μεσανατολικό Γερμανία χαρακτήρισε το ΡΚΚ ως την τελευταία ελπίδα έναντι του Ισλαμικού Κράτους.

Όλα αυτά δεν πτοούν την Τουρκία στις επιλογές της, τις οποίες θεωρεί δικαιώματα της.

Η ιδέα που έχει η Τουρκία και η ηγεσία της για τον εαυτό της φαίνεται και από το δαπάνης μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων Προεδρικό Παλάτι, του οποίου τα 300.000 τετραγωνικά μέτρα το κάνουν έξι φορές μεγαλύτερο από τον Λευκό Οίκο.

Ανεξάρτητα όμως από τα ανωτέρω η Τουρκία, έστω και με τις υπερβολές των χειρισμών της, δεν είναι δυνατόν να περιθωριοποιηθεί. Προτίθεται να επιβάλλει τις απόψεις της στην περιοχή μας και εισερχόμαστε σε με περίοδο εντάσεων.

Πρέπει να γίνουν και γίνονται πολλές προσπάθειες συνεννόησης. Αυτό εξάλλου φαίνεται καθαρά όταν αξίζει ειδικής επισκέψεως από τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάϊντεν. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να επιβάλλει τους όρους της στην περιοχή διότι το μέγεθος της δεν είναι τέτοιο. Εδώ είναι και η δυσκολία. Είναι σαν τον μεγάλο ογκόλιθο που εμποδίζει μια διαδρομή. Ούτε μπορεί να μετακινηθεί ούτε επιτρέπει να περάσει ο δρόμος μέσα από αυτόν.

Σειρά συζητήσεων και προσπαθειών μετακίνησης ή διέλευσης θα γίνουν. Είτε θα πετύχουν είτε θα υπάρξει βίαια μετακίνηση ή θρυμματισμός του βράχου.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr