Η μη ευδαίμων Αραβία

«Ευδαίμων Αραβία» ήταν το όνομα που έδωσαν οι Ρωμαίοι στο νοτιοδυτικό τμήμα της Αραβικής χερσονήσου, όπου οι βροχοπτώσεις, το θερμό κλίμα και η γειτονική θάλασσα εξασφάλιζαν μια έντονη βλάστηση και μια ευημερία τέτοια που έγινε αιτία από τον 12ο π.Χ. έως τον 6ο π.Χ. αιώνα να ανθήσουν σημαντικοί πολιτισμοί όπως αυτός της Βασίλισσας του Σαβά. Σήμερα λέγεται Υεμένη.

Είναι η τελευταία χρονικά χώρα στην οποία η εσωτερική αναταραχή εξελίσσεται σε ανοιχτό πόλεμο. Η Σαουδική Αραβία με στοιχεία που δίδουν οι δορυφόροι και τα άλλα ηλεκτρονικά μέσα των ΗΠΑ βομβαρδίζουν τους πολεμιστές της φυλής Χούθι που είναι σιίτες και στηρίζονται από το Ιράν- με το οποίο Ιράν συνεργάζονται οι ΗΠΑ στη μάχη τους εναντίον του Ισλαμικού Κράτους το οποίο στηρίζει η Σαουδική Αραβία.

Δυσκολία κατανόησης; Πρέπει να αντιληφθούμε ότι είμαστε στην Μέση Ανατολή όπου αυτά συμβαίνουν.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει στην Μέση Ανατολή είναι μια τεκτονική αλλαγή σε όλη την περιοχή. Η αλλαγή οφείλεται στην διαφοροποίηση της πολιτικής των ΗΠΑ αλλά όχι μόνο. Υπάρχουν και μεγάλες αλλαγές πολιτικής από τα ίδια τα κράτη τα οποία βρίσκονται σε πολιτικό αναβρασμό.

Οι ΗΠΑ, μετά από περισσότερο από μισό αιώνα, αναθεωρούν την πολιτική τους στην Μέση Ανατολή με τους δυο κυρίους πυλώνες της εκεί παρουσίας τους, το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία. Η σχέση των Αμερικανών είναι ισχυρά θεσμοθετημένη και με τις δύο αυτές χώρες οι οποίες επίσης διαθέτουν ισχυρότατα λόμπυ εντός των ΗΠΑ.

Τα λόμπυ όμως δεν μπορούν να καλύψουν τις νέες πραγματικότητες. Η νέα γενιά Εβραίων των ΗΠΑ δεν ταυτίζεται πλέον με το Ισραήλ και θεωρεί ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ είναι ανώτερα από τα συμφέροντα τού Ισραήλ. Η ισχυρή οικονομική ενίσχυση των βουλευτών και γερουσιαστών των ΗΠΑ από το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία σε αγαστή σύμπνοια, έχει βαθύτατα ενοχλήσει την αμερικανική κυβέρνηση και διοίκηση και ιδιαίτερα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η ουσία του προβλήματος είναι η διαπίστωση ότι με την παρούσα ηγεσία του, οι Αμερικανοί θεωρούν ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να βοηθήσει τα πολιτικά σχέδια των ΗΠΑ στην περιοχή, όντας αποστασιοποιημένο από όλες τις πολιτικές ενότητες της περιοχής, αλλά είναι μάλλον βαρίδι για αυτά- ύστερα μάλιστα από την ανικανότητα της παρούσας ηγεσίας του να εκσυγχρονίσει την πολιτική της και μαζί με αυτήν και την σχέση της με τις ΗΠΑ. Αυτό χειροτέρεψε πολύ με την πρόσφατη δια εκλογών παραμονή στην εξουσία της ίδιας πολιτικής ομάδας που με μια σπάνια επίδειξη πολιτικού αυτισμού αρνείται να αντιληφθεί τις ραγδαίες αλλαγές που γίνονται γύρω της και συνεχίζει την πολιτική της εναντίον του Ιράν, που είναι ο μόνος εν δυνάμει σύμμαχος του Ισραήλ στην περιοχή, και εξακολουθεί να αρνείται πολιτική λύση στο Παλαιστινιακό παρ’ όλη την διεθνή κριτική και αποξένωση.

Η βασική σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ δεν μπορεί να διαλυθεί, όμως εκμεταλλεύεται τώρα μόνο το ένα πέμπτο των δυνατοτήτων της και τα τελευταία γεγονότα οδηγούν σε αδυνάτισμα της αμερικανικής ασπίδας προστασίας του Ισραήλ που δεν το ανησυχεί ιδιαίτερα τώρα, και την πιθανότητα άρσης της στήριξης στα Ηνωμένα Έθνη, πράγμα που είναι πολύ σοβαρό.

Επίσης, η διαφοροποίηση της πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας τα τελευταία δέκα χρόνια σε σχέση με τις αμερικανικές επιδιώξεις δεν μπορεί πλέον να κρυφτεί και είναι συνεχώς αυξανόμενη.

Η στροφή των ΗΠΑ προς το Ιράν έχει γνήσια βάση στα αμερικανικά συμφέροντα.

Η διακοπή της πολεμικής πυρηνικής προσπάθειας του Ιράν έστω και ατελώς αρκεί για τις ΗΠΑ για να προσεγγίσουν πάλι έναν παλιό σύμμαχο που είναι, έστω και στριμωγμένος τώρα με κυρώσεις και οικονομικά προβλήματα, η ισχυρότερη χώρα της Μέσης Ανατολής αλλά και η ικανότερη: το Ιράν έχει παρουσία και επηρεάζει ισχυρά Λίβανο, Συρία, Ιράκ, Υεμένη και είναι σε θέση να δημιουργήσει όποτε θελήσει αναταραχές στο Μπαχρέιν και ακόμη και μέσα στην ανατολική Σαουδική Αραβία όπου υπάρχει πολύς σιιτικός πληθυσμός.

Πέραν των ανωτέρω ο πλούτος υδρογονανθράκων του Ιράν καθώς και η ανάγκη εκσυγχρονισμού όλου του πλέγματος υδρογονανθράκων που μπορεί να γίνει μόνο με αμερικανικά κεφάλαια και τεχνογνωσία είναι ισχυρότατος παράγων έλξης. Εκτιμάται ότι μόνο το πρώτο στάδιο εκσυγχρονισμού του όλου συστήματος υδρογονανθράκων του Ιράν θα απορροφήσει το ποσό των 250 δις δολαρίων, πεδίον κέρδους λαμπρόν για τις αμερικανικές πετρελαϊκές.

Πλέον τούτου οι Αμερικανοί βλέπουν ότι αν δεν αποκαταστήσουν σύντομα τις σχέσεις τους με το Ιράν διεισδύουν πολύ η Κίνα και η Ρωσία. Υπάρχει συνεπώς απόλυτη αμερικανική λογική στην πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων της ισχυρότερης χώρας της Δύσης με την ισχυρότερη χώρα της περιοχής.

Η Σαουδική Αραβία δεν παρουσιάζει παρά φθίνον ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ. Οι εξαγωγές πετρελαίου της χώρας αυτής στο μέλλον θα συνεχίσουν να μειώνονται όσο αυξάνει η εσωτερική κατανάλωση ενέργειας. Σε τρεις δεκαετίες ο πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας αυξήθηκε από 13 εκατομμύρια σε 28 εκατομμύρια. Η κατά κεφαλή κατανάλωση πετρελαίου είναι μεγαλύτερη ακόμη και από αυτή των ΗΠΑ. Μεταξύ 2005-2010 οι εξαγωγές πετρελαίου της χώρας έπεσαν από τα 7.5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα στα 5.8.

Υπολογίζεται ότι αν διατηρηθεί ο παρών ρυθμός αύξησης της εσωτερικής κατανάλωσης και αντίστοιχης μείωσης των εξαγωγών, η Σαουδική Αραβία θα είναι ασήμαντη για τις εξαγωγές πετρελαίου χώρα το 2027. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η χώρα δεν διαθέτει πλέον τόσο συνάλλαγμα όσο διέθετε πριν, που με την συμφωνία Κίσσινγκερ – Φαϊζάλ, επένδυε και επενδύει στις ΗΠΑ.

Η Σαουδική Αραβία είναι υποχρεωμένη να αντιδράσει και αντιδρά, επιτιθέμενη στην Υεμένη με συνασπισμό των κρατών του Κόλπου τα οποία μόνα τους τρέμουν το Ιράν. Ετοιμάζει τώρα παν-αραβικό στρατό. Έφτασαν σε σημείο να εξετάζουν την παραγωγή ατομικής βόμβας διότι φαίνεται ότι το Πακιστάν τώρα αρνείται την παροχή πυρηνικών όπλων στην Σαουδική Αραβία, όπως είχε υποσχεθεί όταν ανέπτυσσε το πυρηνικό του οπλοστάσιο με σαουδαραβικά χρήματα, προτείνοντας αντ’ αυτού κάποιες δυνάμεις πεζικού.

Η πολεμική εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας θα της στοιχίσει πολιτικό κεφάλαιο και πολύ χρήμα χωρίς να βλάψει ουσιαστικά το Ιράν, το οποίο παράγει μαχητές παντού στην περιοχή εξάγοντας πολλή ιδεολογία και λίγα χρήματα. Η σαουδαραβική ιδεολογία είναι σε άμυνα πλέον και το κόστος διατήρησης της είναι υψηλό. Ακόμη πρέπει να υπογραμμιστεί η ιδιαίτερη εσωτερική ανασφάλεια του σαουδαραβικού κατεστημένου, το οποίο κινδυνεύει από τον εσωτερικό ζηλωτισμό που εντείνεται και δεν είναι εύκολο πλέον να εξαχθεί.

Η περιοχή από τον Λίβανο ως την Αλγερία και από την Λιβύη έως την Νιγηρία είναι σε αναβρασμό. Ο πόλεμος στην Υεμένη αποσταθεροποιεί περισσότερο μια ήδη ασταθή περιοχή. Δεν υπάρχει ορατή λύση. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν πριν ηρεμήσουν. Μόνο μία συμφωνία Ιράν – Σαουδικής Αραβίας μπορεί να δώσει λύση αλλά αυτή είναι ακόμη μόνο ελπίδα. Εν τω μεταξύ αυτά πού συμβαίνουν στην Μέση Ανατολή κινδυνεύουν να αποσταθεροποιήσουν ευρύτερα την Ανατολική Μεσόγειο και μας αφορούν άμεσα.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr