Η Κίνα και η Μέση Ανατολή

Για μια χώρα όπως η Κίνα, της οποίας οι μισοί υδρογονάνθρακες που εισάγει, προέρχονται από την Μέση Ανατολή, είναι αξιοσημείωτο το πόσο μικρή είναι η εμφανής πολιτική της παρουσία στην περιοχή αυτή.

Η Σαουδική Αραβία είχε κάνει στροφή προς την Κίνα από το 2006, όταν την επισκέφθηκε ότι τότε Βασιλιάς Αμπντουλά για πρώτη φορά στην ιστορία των σχέσεων των δύο χωρών.

Ο νυν Βασιλιάς Σαλμάν επισκέφτηκε ως διάδοχος την Κίνα πριν από ένα έτος και ήταν εμφανής η θέληση των Σαουδαράβων να την προσεγγίσουν πολιτικά και αντισταθμιστικά με τους Αμερικανούς οι οποίοι τους έχουν ιδιαίτερα ενοχλήσει με τις συνομιλίες τους με το Ιράν.

Η Κίνα σήμερα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Σαουδικής Αραβίας με κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 71 δις δολάρια ετησίως. Το αξιοσημείωτο είναι ότι εκτός από το εμπόριο οι Κινέζοι είναι πολύ επιφυλακτικοί στην ανάπτυξη πολιτικών σχέσεων με την Σαουδική Αραβία παρ’ όλη την εκπεφρασμένη επιθυμία των Σαουδαράβων. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:

Ο πρώτος είναι ότι οι Κινέζοι δεν θέλουν με κανένα τρόπο η παρουσία τους στην Μέση Ανατολή να εκληφθεί ως απόπειρα αντιστάθμισης της εκεί αμερικανικής παρουσίας θεωρώντας ότι αυτό θα ενθάρρυνε τους Αμερικανούς να αυξήσουν και αυτοί με την σειρά τους την παρουσία τους στον Ειρηνικό και ιδιαίτερα στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας όπου διακυβεύονται ζωτικά κινεζικά συμφέροντα, κυρίως ενεργειακά.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το μόνο μειονοτικό πρόβλημα των Κινέζων είναι αυτό της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στην βορειοδυτική Κίνα πέριξ του Κασγκάρ και δημιουργούν συνεχώς προβλήματα με αναταραχές και εξεγέρσεις.

Στενότερη σχέση με την Σαουδική Αραβία θα σήμαινε και παρέμβαση των Σαουδαράβων υπέρ των αδελφών μουσουλμάνων. Αυτό θα ήταν το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε η Κίνα, η οποία διεθνώς ψέγεται για βίαια καταστολή των αιτημάτων της μειονότητας αυτής. Εντωμεταξύ, προστάτης των Ουιγούρων έχει αναλάβει αυτόκλητη η Τουρκία, κάτι που ερμηνεύει την μόνιμα αρνητική θέση που έχει η Κίνα εναντίον της.

Υπάρχει όμως και άλλος ένας λόγος ο οποίος δημιουργήθηκε πρόσφατα, η Υεμένη. Τον προηγούμενο μήνα ο Κινέζος Πρόεδρος ακύρωσε το ταξίδι του στην Σαουδική Αραβία και στην Αίγυπτο λόγω Υεμένης. Οι Κινέζοι δεν θέλουν επ’ ουδενί να εμπλακούν σε μία διαμάχη μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν διότι έχουν πολύ καλές σχέσεις και με τις δύο χώρες. Είναι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι του Ιράν όπως και της Σαουδικής Αραβίας και βέβαια δεν θέλουν να εμπλακούν με τίποτε στην αναβράζουσα ατμόσφαιρα της Μέσης Ανατολής.

Βλέπουν με μεγάλη επιφύλαξη την προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας να σχηματίσει με κέντρο την ίδια μία μόνιμη πολεμική συμμαχία των κρατών του Κόλπου και πιθανώς και της Αιγύπτου η οποία θα στρέφεται εναντίον του Ιράν. Δεν επιθυμούν την παραμικρή εμπλοκή τους σε κάτι το οποίο θεωρούν πολιτικό τυχοδιωκτισμό, διότι φοβούνται ότι μία τέτοια σύρραξη θα δυσκολέψει την ροή του πετρελαίου προς την Κίνα.

Πέραν τούτου η σχέση Κίνας-Ιράν είναι ισχυρή. Προέρχονται και οι δύο χώρες από αρχαίες αυτοκρατορίες που κάποτε σχεδόν συνόρευαν, έχουν και οι δύο ταπεινωθεί από την Δύση και πρόσφατα έχουν αναπτύξει πολύ ισχυρές σχέσεις.

Για δεκαετίες πριν και μετά την Επανάσταση του Ιράν η Κίνα ήταν μοναδική πηγή τεχνολογίας πολιτικής και στρατιωτικής και ταυτόχρονα το Ιράν ήταν και είναι κύριος προμηθευτής υδρογονανθράκων και μάλιστα σε πολύ συμφέρουσες τιμές.

Από το 2011 και μετά η οικονομία του Ιράν στηρίζεται όλο και περισσότερο στην Κίνα για πάρα πολλά πράγματα, η δε Κίνα επένδυσε στον μεγάλο ενεργειακό τομέα του Ιράν, όχι όμως πάντοτε όπως θα θέλανε οι Ιρανοί.

Πρόσφατα Ιράν και Κίνα έκαναν κοινά ναυτικά γυμνάσια γιατί οι Κινέζοι θέλησαν να υπογραμμίσουν την στάση που θα πάρουν αν οι Αμερικανοί ή όποιος άλλος αποπειραθεί να κλείσει τα στενά του Ορμούζ από τα οποία περνά το ήμισυ των εισαγωγών υδρογονανθράκων της Κίνας.

Όλα αυτά ίσχυαν μέχρι τώρα, πριν αρθούν οι κυρώσεις κατά του Ιράν. Τώρα το Ιράν έχει την δυνατότητα να κινηθεί και με άλλες μεγάλες χώρες πλην Κίνας με πρώτη τις ΗΠΑ, των οποίων η πετρελαϊκή βιομηχανία βλέπει την ανασυγκρότηση του πετρελαϊκού τομέα του Ιράν ως νέο Ελντοράντο.

Όμως οι Ιρανοί σκέπτονται σύνθετα. Εκτίμησαν το γεγονός ότι οι Κινέζοι με την πρώτη ένδειξη για ομαλοποίηση των σχέσεων του Ιράν με τον υπόλοιπο κόσμο το 2014 αύξησαν τις εισαγωγές πετρελαίου κατά 28%.

Τώρα μια ομάδα ανωτάτων στελεχών του Ιράν επισκέφτηκε την Κίνα για να καλέσει τους Κινέζους να αυξήσουν τις ενεργειακές επενδύσεις στο Ιράν. Οι Κινέζοι θέλουν τώρα να εντάξουν το Ιράν στους δικούς τους πολυμερείς θεσμούς, όπως την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης. Οι Ιρανοί ξέρουν ότι η παρουσία των Κινέζων στην μετά την άρση των κυρώσεων εποχή θα σημάνει καλύτερους όρους για το Ιράν στις διαπραγματεύσεις του με τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς.

Το τελικό ζήτημα είναι ότι τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και το Ιράν θέλουν να εμπλέξουν πολιτικά την Κίνα στις διαμάχες της Μέσης Ανατολής.

Οι Κινέζοι θέλουν τους υδρογονάνθρακες της περιοχής ξέρουν όμως ότι μεγαλύτερη εμπλοκή τους θα δυσαρεστήσει τον ένα από τους δύο με κακές συνέπειες για αυτούς και θα ενοχλήσει τους Αμερικανούς. Θα είναι πολύ δύσκολο για την κινεζική διπλωματία εξισορροπώντας να κρατήσει την ουδετερότητα και ταυτόχρονα την ισχυρή εμπορική σχέση και με τους δύο.

Οι Κινέζοι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική της Μέσης Ανατολής. Η πολιτική όμως της Μέσης Ανατολής ενδιαφέρεται για αυτούς.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr