Αθανασία

Θα μπορούσε άραγε ο άνθρωπος να αγγίξει την αθανασία; Το επιθύμησε από τότε που γνώρισε τον «θάνατο». Το επεδίωξε μέσα από την μαγεία. Το ζήτησε με κάθε τρόπο από τους θεούς του αρχαίου κόσμου και έχτισε κολοσσιαία μνημεία για να τον βοηθήσουν στην μετάβαση αυτή. Απέτυχε σε κάθε περίπτωση. Τώρα εναποθέτει τις ελπίδες του στην επιστήμη. Βρισκόμαστε σήμερα πιο κοντά στην επιδίωξη αυτή ή παραμένει άραγε μια ατέρμονη σκέψη που ανήκει μόνο στην επιστημονική φαντασία;

Η αθανασία είναι μια περίεργη επιθυμία του ανθρώπου. Αυτό έγκειται στην επιδίωξη παραμονής στην ζωή χωρίς να γνωρίζει κανείς τι ακολουθεί. Θα υπήρχε μια λογική βάση εφόσον γνωρίζαμε το μετά. Αν ξέραμε για παράδειγμα ότι αυτό που ακολουθεί είναι κάτι χειρότερο ή ότι δεν ακολουθεί τίποτα. Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν γνωρίζουμε. Σε μια θεωρητική προσέγγιση, αν γνωρίζαμε ότι αυτό που ακολουθεί είναι καλύτερο από την ζωή, με την ανθρωπινή έννοια, τότε είναι πολύ πιθανό να θεωρούσαμε την αθανασία όχι ως δώρο αλλά ως κατάρα. Αυτή η πιθανότητα όμως δεν κυριάρχησε στην σκέψη του άνθρωπου στην ιστορία του και η εύρεση του ελιξίριου της ζωής επιδιώχθηκε με κάθε τρόπο από την πλειοψηφία των αυτοκρατόρων και των βασιλιάδων αλλά και σχεδόν κάθε ανθρώπου που είχε τα μέσα.

Σήμερα, οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν τα γηρατειά σαν την μητέρα όλων των ασθενειών. Καρκίνος, διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια, αλτσχάιμερ, πάρκινσον φαίνεται σε ένα μεγάλο βαθμό να προκαλούνται από την γήρανση του σώματος. Αν το σώμα παρέμενε νέο τότε ίσως από μόνο του να μην επέτρεπε την ανάπτυξη αυτών των ασθενειών. Αυτή είναι η βασική φιλοσοφία πίσω από αυτή την οπτική. Τα επόμενα χρόνια πρόκειται για πρώτη φορά να εξεταστεί σε ανθρώπους η ουσία της μετφορμίνης ως φάρμακο αντιγήρανσης. Πρόκειται για μια ουσία που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται από τους διαβητικούς. Οι επιστήμονες που βρίσκονται πίσω από τις συγκεκριμένες έρευνες υποστηρίζουν ότι το φάρμακο αυτό μπορεί να επεκτείνει την ζωή του ανθρώπου έως και τα 120 χρόνια. Αλλά φάρμακα βρίσκονται επίσης σε φάση εξέτασης και δοκιμών σε ζώα.

Μια άλλη προσέγγιση της αθανασίας είναι μέσα από γενετικές μετατροπές. Ίσως η αθανασία να βρίσκεται καλά κρυμμένη μέσα σε μια διεξοδική μετατροπή του γονιδιώματός μας. Υπάρχει και η παραγωγή ανθρώπινων οργάνων με την βοήθεια των βλαστικών κυττάρων που αναμένεται να συμβάλει δραστικά στην επιμήκυνση της ζωής του ανθρώπου. Ακόμα και μηχανικά μέρη θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν όργανα του σώματος μας. Ίσως λένε και σχεδόν όλο μας το σώμα. Έχουν ακόμα φανταστεί την τοποθέτηση μικροσκοπικών νανορομπότ μέσα από ένεση στο κυκλοφορικό μας σύστημα τα οποία θα εντοπίζουν οποιαδήποτε εν δυνάμει απειλή για την υγεία του ανθρώπου και θα σπεύδουν στην αντιμετώπιση της.

Αλλά δεν σταματά εδώ το κυνήγι της αθανασίας. Θεωρητικά πάντα, αν μπορούσαμε να μεταφέρουμε όλες τις πληροφορίες που έχουμε αποθηκευμένες στο μυαλό μας σε ένα νέο σώμα, τότε ίσως αυτή η επαναληπτική διαδικασία να μας χάριζε την αθανασία. Ακόμα καλύτερα φανταστείτε ένα “cloud” του μυαλού μας. Οτιδήποτε ζούμε, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα από την πρώτη μέρα της ζωής μας να μετατρέπεται αυτόματα σε ψηφιακή πληροφορία η οποία και θα αποθηκεύεται στην στιγμή σε έναν εξωτερικό δίσκο και θα μπορεί ανά πάσα ώρα να «κατέβει» σε ένα νέο σώμα. Θα ήταν άραγε αρκετό ώστε να παραμένουμε ο ίδιος άνθρωπος; Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό αλλά υπάρχουν επιστήμονες που επιδιώκουν αυτές τις προσεγγίσεις ώστε να καταλήξουν σε πειράματα.

Ας προχωρήσουμε και άλλο σε αυτό τόσο μακρινό αλλά περιέργως και τόσο γνώριμο μονοπάτι. Φανταστείτε να τα καταφέρουμε. Πως θα είναι άραγε ο κόσμος μας γεμάτος από αιωνόβιους με την μορφή ενός νέου; Πως θα σκεπτόμασταν αν ζούσαμε 200 χρόνια; Εδώ περνούν πέντε χρόνια και όταν γυρνάμε και κοιτάμε πίσω τις πράξεις μας και τον τρόπο που συμπεριφερθήκαμε, αναρωτιόμαστε αν είμαστε ο ίδιος άνθρωπος. Φανταστείτε πως θα κοιτάγαμε το εαυτό μας στα 25 μετά από 1000 χρόνια ζωής! Πέρα από αυτό θα άλλαζαν τα πάντα. Οι επιθυμίες μας, οι σκέψεις μας, οι φόβοι μας, τα συναισθήματα μας, οι φιλοδοξίες μας, τα πιστεύω μας, οι σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους, οι κοινωνίες μας, οι πόλεις μας. Όλα θα άλλαζαν. Αυτό είναι άλλο ένα περίεργο της ανθρώπινης σκέψης όταν φαντάζεται την αθανασία. Ξεκινά να την φαντάζεται μόνο για τον εαυτό του ή και για τους αγαπημένους του. Αλλά αν αυτή υπήρχε, θα ήταν για πολλούς περισσότερους. Ίσως και για όλους.

Ακόμα και σε αυτή την απομακρυσμένη φαντασία όμως η άγκυρα της πραγματικότητας δεν μπορεί να μας αφήσει ελεύθερους. Πώς να φτάσει ο άνθρωπος την αθανασία όταν περικλείεται από ένα θνητό σύμπαν; Όταν οι πλανήτες, τα ηλιακά συστήματα, οι γαλαξίες και οι υπέρ-γαλαξίες έχουν ημερομηνίες λήξης, όσο μακρινές και αν είναι αυτές για την ανθρώπινη αντίληψη, πώς να παραμείνεις αθάνατος όταν δεν υπάρχει κάτι να παραμείνεις πάνω;

Mors ultima ratiο (Λατινικά: «ο θάνατος έχει τον τελευταίο λόγο»).