Artéfacts Ensemble: «Η μουσική μας είναι κάτι που συμβαίνει τώρα, μια διαρκής εξέλιξη»

Νομίζω πως η συγκεκριμένη συνέντευξη αξίζει να ξεκινήσει όπως στην πραγματικότητα τελείωσε: «Ούτε στο τι είναι το Artéfacts Ensemble, ούτε στο τι είναι σύγχρονη μουσική μπορεί να μπει μια τελεία».

Αυτή η αρχή γίνεται ακριβώς για να προϊδεάσω πως η κουβέντα μου με το Σπύρο Τζέκο, το Λαέρτη Κοκολάνη και το Μάριο Δαπέργολα, μέλη του σχήματος, θα μπορούσε να συνεχιστεί για όλο εκείνο το απόγευμα και το σκρολάρισμα σε αυτό το άρθρο να γινόταν πραγματικά κουραστικό.

Όσο δύσκολο ήταν να μπει μια τελεία στη συζήτησή μου με τα μέλη ενός από τα πιο ενδιαφέροντα και καθηλωτικά σχήματα της ελληνικής σύγχρονης μουσικής, τόσο εύκολο ήταν να γίνει η αρχή, μιας και ξεκινήσαμε αμέσως να συζητάμε για τις σχεδόν κινηματογραφικές συναντήσεις και εμπειρίες εντός του σχήματος.

Εισάγοντάς μας στον πειραματικό κόσμο του Artéfacts Ensemble, έκαναν μια απόπειρα να το ορίσουν, περιτριγυρίζοντας τις έννοιες του σύγχρονου και της εξέλιξης. «Η μουσική του Artéfacts Ensemble είναι κάτι που συμβαίνει τώρα. Είναι ένας κόσμος που γνωρίζεις κάθε μέρα, μια διαρκής εξέλιξη. Είναι αυτό το νέο, το άγνωστο, που δεν παλιώνει ποτέ ωστόσο», ήταν τα λόγια του Λαέρτη, ενώ ο Σπύρος ήρθε να τον συμπληρώσει: «Είναι μια παρέα που αγαπάει τη σύγχρονη μουσική και προσπαθεί με διάφορους τρόπους να την παρουσιάσει στον κόσμο, προσεγγίζοντας ακόμα κι εκείνους που δεν έχουν σχέση με το συγκεκριμένο είδος».

Το Artéfacts Ensemble είναι από τα λίγα σχήματα που, όταν άκουσα τη μουσική τους, δε με ενδιέφερε ούτε στιγμή το είδος, το ύφος, η φόρμα. Η μουσική τους ανήκει στο «τώρα», στο πολυπαραγοντικό «στιγμιαίο», στο «σύγχρονο».

Τι γίνεται όμως με τη σύγχρονη μουσική στην Ελλάδα; «Δεν το λέω με παράπονο, αλλά πιστεύω ότι έχουμε ποτιστεί παραπάνω από ό,τι θα έπρεπε από ανατολίτικες μελωδίες» απαντά ο Λαέρτης και συνεχίζει: «Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει κοινό στην Ελλάδα που την αγκαλιάζει. Δεν είναι ανάγκη να ακούει σπίτι του, αλλά βρίσκει πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθήσει μια παράσταση, να δει τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Δεν τίθεται θέμα “μου αρέσει / δε μου αρέσει”. Σημασία έχει αυτό που λαμβάνει τη δεδομένη στιγμή».

Την ίδια στιγμή, ο Σπύρος αφορμάται για να σχολιάσει: «Η σύγχρονη μουσική είναι παρεξηγημένη ακόμα και από τους κλασικούς κύκλους. Πριν από δεκαετίες ακόμα, υπήρχαν πολλοί συνθέτες που έκαναν στο εξωτερικό αντίστοιχες σπουδές, και γύρισαν στην Ελλάδα να προωθήσουν τη μουσική τους, αλλά οι μουσικοί, οι οποίοι θα ερμήνευαν τα κομμάτια αυτά, δεν ήταν συνηθισμένοι, προέρχονταν κυρίως από ορχήστρες που έπαιζαν κλασική ή ρομαντική μουσική. Έτσι δεν το έπαιρναν και τόσο στα σοβαρά. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δημιουργήσαμε αυτό το σχήμα, μια ομάδα μουσικών που είναι ταγμένοι στη σύγχρονη μουσική».

Ο Μάριος, από την άλλη πλευρά, δωρικός και αφοσιωμένος στην επιστήμη του, πιστεύει ότι δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα η πρόσληψη της σύγχρονης μουσικής, καθώς όλα είναι μια αμφίδρομη σχέση dressing / undressing, όπως μάλλον θα την ονόμαζα, ανάμεσα στο μουσικό και τον εν δυνάμει ακροατή: «Όλα τα κομμάτια, καλογραμμένα ή κακογραμμένα, κρύβουν μια δομή. Η πρόκληση είναι να ανακαλύψεις αυτήν την κρυφή, ή φανερή, δομή. Αν ξεκινήσεις από κει, ουσιαστικά αρχίζεις να γνωρίζεις ένα νέο κόσμο. Το μόνο που αλλάζει από εκεί και πέρα είναι η γλώσσα. Αν αυτή η γλώσσα, ακόμα κι αν είναι αφηρημένη όπως η σύγχρονη μουσική, πατάει σε μια δομή, η οποία έχει ένα πνευματικό δυναμικό, τότε καθίσταται προσιτή. Και γίνεται ακόμα περισσότερο, όταν παρουσιάζεται στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης παράστασης, με τη σωστή διαδοχή των κομματιών. Σίγουρα η σύγχρονη μουσική έχει χαρακτηριστεί ως γραφική ή αστεία, αλλά παίζοντας και μαθαίνοντας ανακαλύπτεις σπουδαίες ιδέες».

Προσωπικά, γνώρισα το Artefacts Ensemble και τη σύγχρονη μουσική μέσα από ένα ανατριχιαστικά εντυπωσιακό project, όπως προέκυψε από ένα εργαστήριο art therapy που εκπόνησε η ΜΚΟ «AMAKA» στις γυναικείες φυλακές Θήβας (2013-2014) και κυκλοφόρησε από την Puzzlemusik με τον τίτλο «Thiva Km102». Με αφορμή αυτό, αναζητήσαμε τα πρόσωπα της μουσικής: «Έχουν γραφτεί εκατομμύρια πράγματα, με εκατομμύρια τίτλους. Ωστόσο, τη στιγμή που γράφει κάποιος κάτι, δεν έχει τίποτα άλλο στο μυαλό του πέρα από την επιστήμη του – τη σύνθεση» εξηγεί ο Μάριος. «Υπάρχει πάντα μια αφορμή, αλλά είναι απλά η σπίθα. Η μουσική έχει να κάνει με τη δομή την οποία ο δημιουργός έχει αποφασίσει και πάνω σε αυτή θα γράψει. Στο συγκεκριμένο δίσκο, η σπίθα είναι το θέμα του εγκλεισμού και το επόμενο λεπτό έχει τελειώσει. Παρόλα αυτά είναι παρόν – και αυτό είναι το μαγικό».

Το σχήμα πλαισιώνουν συχνά πολλοί καλλιτέχνες. Στο νέο δίσκο της «Συγκατοίκησης», μια σχεδόν εξαγνιστική, ακουστική μεταμόρφωση των αγαπημένων μας κομματιών των Στέρεο Νόβα και της προσωπικής δισκογραφίας του Κωνσταντίνου Βήτα, συμμετείχαν 20 μουσικοί. Πυρήνας του σχήματος είναι ωστόσο μόνο 7 μέλη. Τι βρίσκεται λοιπόν στον «πυρήνα» του πυρήνα;

Φωτογραφία: Γιάννης Σούλης

Την απάντηση δίνει ο Μάριος Δαπέργολας, βρίσκοντας όλους σύμφωνους: «Για μένα ο πυρήνας είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας. Αν κρατάμε τόσα χρόνια, είναι γιατί είμαστε εντελώς διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, σε όλα τα επίπεδα, και αποδεχόμαστε τον άλλο παρακολουθώντας ταυτόχρονα και την εξέλιξή του. Είμαστε μια αρμονία – μια αντίστιξη, αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Ακόμα και στη “Συγκατοίκηση” που ήμαστε 20 άτομα, δεν ψάχναμε όργανα επειδή μας έλειπαν. Στην ουσία ο πυρήνας διευρύνθηκε, χωρίς να αλλάξει το κέντρο».

Μιλώντας περισσότερο για το δίσκο της “Συγκατοίκησης”, τα τρία μέλη προσπάθησαν μαζί να αφηγηθούν την ιστορία γέννησης αυτού του project, το οποίο μετρά περίπου 10 χρόνια ζωής και εξέλιξης.

Η ιδέα γεννήθηκε το 2006 και έπειτα από τρία χρόνια έμαθε για αυτή ο Κορνήλιος Σελαμσής, τον οποίον εμπιστεύθηκαν τυφλά στο κομμάτι της ενορχήστρωσης. Δύο χρόνια μετά, το 2011, το πρώτο demo, συμπεριλαμβάνοντας τα κομμάτια «Νέα ζωή» και «Κατσαρίδα», ηχογραφήθηκε και έφτασε στα χέρια του Κωνσταντίνου Βήτα, με τη συγκατάθεση και τη βοήθεια του οποίου μεταμορφώθηκε σε μια καταπληκτική παράσταση. Το 2013 πραγματοποιήθηκαν, με τη συμμετοχή της Θεοδώρας Μπάκα, δυο μαγικές βραδιές στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών οι οποίες ηχογραφήθηκαν και το αποτέλεσμα δεν είναι άλλο από το μοναδικό δίσκο “Συγκατοίκηση” που κυκλοφόρησε πριν ένα μήνα από την Puzzzlemusik σε βινύλιο, CD και ψηφιακές πλατφόρμες (i-Τunes, Spotify, και άλλες).

Μεταφερόμενοι στις βραδιές των παραστάσεων, ο Μάριος, κοιτώντας τις παρτιτούρες του, θυμάται ότι ξεκίνησαν με τα «Faenza» και «Νέα ζωή», ενώ ο Σπύρος ότι «υπήρχε πολλή συγκίνηση από τον κόσμο, γιατί υπήρχαν στο πρόγραμμα κομμάτια των Στέρεο Νόβα, τα οποία είχαν να τα ακούσουν χρόνια. Για παράδειγμα, όταν ξεκινήσαμε τη “Νέα ζωή”, ο κόσμος δεν το πίστευε».

Όλα όσα έλαβαν χώρα σε αυτή τη «Συγκατοίκηση» τα διαβάζουμε στο σημείωμα του δίσκου – ή έτσι νομίζουμε. «Παραδόξως, αυτά που γράφουμε στο σημείωμα, είναι λίγα» λέει χαρακτηριστικά ο Λαέρτης. «Η επαφή που είχαμε με τον Κωνσταντίνο ξεπερνάει το ιδανικό. Κοιταζόμασταν μεταξύ μας για να το πιστέψουμε. Ο άνθρωπος αυτός ήταν απίστευτα γλυκός και συνεργάσιμος. Ήταν σχεδόν σοκαριστικό. Ήταν εμπειρία».

Από τη ματιά του Μάριου, η «Συγκατοίκηση» ήταν «ένας μεγάλος σταθμός για δύο τρένα που διασταυρώθηκαν και έπειτα συνέχισαν την πορεία τους. Είναι μαγικό αυτό. Και είναι όμορφο όταν υπάρχει αυτός ο συγχρονισμός. Όταν όλοι νιώθουν το ίδιο, άσχετα από την προσωπική πορεία του καθενός. Υπάρχει μια στιγμή στην οποία βρίσκονται όλα τα σημεία αναφοράς και ενώνονται σαν σε παζλ».

Παρόλο που ο δίσκος μόλις κυκλοφόρησε, το Artéfacts Ensemble ετοιμάζει νέα πράγματα, όπως πάντα. Στις 20 Νοεμβρίου τούς βρίσκουμε στο επετειακό event στο ΙΛΙΟΝ Plus για τα 10 χρόνια της Puzzlemusik, στις 9 Δεκεμβρίου στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων για την παράσταση «Signal, No Signal», τον Ιανουάριο στη Βουδαπέστη για την παρουσίαση του «Thiva Km102» και το Μάιο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και την παρουσίαση ενός project της ομάδας «Όχι παίζουμε» για την ιστορία της γειτονιάς του Δουργουτίου.

* Το Artéfacts Ensemble είναι οι:

Σπύρος Τζέκος, κλαρινέτα
Guido De Flaviis, σαξόφωνα
Λαέρτης Κοκολάνης, βιολί
Μάριος Δαπέργολας, βιόλα
Θοδωρής Βαζάκας, κρουστά
Κώστας Σερεμέτης, κρουστά
Λουίζος Ασλανίδης, σκηνοθέτης / video artist