Μια καταπληκτική ιδέα από την Ισλανδία

Το 2008, η Ισλανδία ήταν η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που παραδόθηκε στην δίνη της οικονομικής κρίσης. Είναι όμως και η πρώτη που ξεπέρασε την κρίση και τώρα τρέχει με ρυθμούς ανάπτυξης που είναι άπιαστοι για τις περισσότερες χώρες που βρέθηκαν σε παρόμοια κατάσταση. Σε αυτή τη χώρα του Βορρά λοιπόν, που επιπλέει ανάμεσα στην Γροιλανδία, την Σκοτία και την Νορβηγία, η οικονομική κρίση γέννησε μια καταπληκτική ιδέα!

Οι Ισλανδοί τα κατάφεραν. Μια χώρα που δεν ξεπερνά τους 400.000 κατοίκους και που στηρίζεται αποκλειστικά στην αλιεία και στην ενέργεια από την γεωθερμία, κατάφερε σε σχετικά σύντομο χρονικά διάστημα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση και να σταθεί στα πόδια της. Να επανακάμψει και να ξαναμπεί σε αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης με χαμηλά ποσοστά ανεργίας.

Τι είναι αυτό όμως που διαφοροποίησε τους Ισλανδούς από όλους τους υπόλοιπους; Η βασική διαφορά είναι ότι οι Ισλανδοί άφησαν τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Σε αντίθεση με όλους τους διεθνείς οικονομολόγους και τις συμβουλές όλων των διεθνών οργανισμών οι Ισλανδοί σκέφτηκαν πολύ απλά. Συλλογιστήκαν: «Ποιος φταίει για την οικονομική κρίση;» Οι τράπεζες ήταν η απλή και αληθινή απάντηση. Βέβαια κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι έφταιγαν οι πολιτικοί που το 2001 είχαν νομοθετήσει την άρση των περιορισμών στον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως είχαν κάνει και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι τραπεζίτες είχαν την επιλογή και επέλεξαν την χειραγώγηση της αγοράς και την αισχροκέρδεια. Έτσι οι λογικοί Ισλανδοί είπαν να τιμωρήσουν αυτόν που φταίει και τον άφησαν να χρεοκοπήσει, δεχόμενοι φυσικά και το τίμημα που είχε αυτό στους πολίτες και την χώρα.

Έκαναν και ένα βήμα παραπάνω, έβαλαν φυλακή όσους από αυτούς τους τραπεζίτες μπόρεσαν να αποδείξουν την παράνομη και απερίσκεπτη πρακτική τους. Ναι, φυσικά. Διότι επειδή αυτοί έκαναν το κέφι τους, υπέφερε μετά όλη η χώρα και αυτό σε μια σοβαρή κοινωνία είναι απλά ΜΗ ΑΠΟΔΕΚΤΟ. Έτσι, έως τώρα 26 από αυτούς βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα της φυλακής και είμαι σίγουρος ότι αναπολούν τις παλιές καλές εποχές.

Όλα αυτά έκαναν οι φίλοι μας οι Ισλανδοί και τα έκαναν με δημοκρατικό τρόπο και με απόλυτη προσήλωση στην «λογική». Αλλά αυτό που για έμενα είναι η εξαιρετική ιδέα δεν είναι όλα αυτά. Είναι αυτό που σκαρφίστηκαν κάτι ιδιοκτήτες μπαρ στο κέντρο του Ρέικιαβικ. Αυτοί οι πανούργοι τύποι πήγαν στις τουαλέτες των μαγαζιών τους και έβαλαν φωτογραφίες των καταδικασμένων τραπεζιτών μέσα σε κάθε ένα ουρητήριο ξεχωριστά. Έτσι, τώρα οι πολίτες του Ρέικιαβικ κάθε φορά που είναι έξω και πάνε να κάνουν την ανάγκη τους, νιώθουν κατά κάποιο τρόπο μια εκτόνωση. Τώρα αυτό ακούγεται λίγο πρωτόγονο και έχει μια δόση ανθρωποφαγίας. Ίσως αυτό να είναι αλήθεια, αλλά από την άλλη πώς να χαρακτηρίσουμε τα βάσανα που πέρασαν όλοι οι πολίτες της χώρας εξαιτίας αυτών των ανεύθυνων ανθρώπων; Και είναι η λύση, θα έλεγε κάποιος, η καταδίκη και η διαπόμπευση των υπευθύνων; Ίσως σκέτη η διαπόμπευση να ήταν αρκετή, θα έλεγα εγώ.

Στην Ελλάδα μας φαίνεται ότι οι τράπεζες δεν ευθύνονται για την οικονομική κρίση μέσα στην οποία έχουμε βυθιστεί. Μπορεί να μοίραζαν δάνεια και κάρτες απλόχερα με αποτέλεσμα να χρεώνουν πολίτες που ήξεραν ότι δεν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, μπορεί να έχουμε φτάσει στο σημείο που μόνο περνώντας έξω από ένα υποκατάστημα τράπεζας σου προκαλεί αντιπάθεια, αλλά δεν μπορούν να κατηγορηθούν ως υπεύθυνοι για την κρίση. Στην Ελλάδα μας φαίνεται ότι το «σκήπτρο» της ευθύνης για την κατάντια μας το έχουν οι πολιτικοί. Ναι, αυτοί που εμείς ψηφίσαμε. Τώρα κάποιος θα έλεγε ότι η τιμωρία τους είναι η καταψήφιση. Δεν ξέρω για σας, αλλά εμένα αυτό δεν μου φαίνεται αρκετό.

Τι θα μπορούσαμε λοιπόν να κάνουμε για αυτά τα «διαμάντια» που μας κυβέρνησαν; Νομίζω τίποτα. Είναι πολύ αργά. Αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι κάτι για τα μελλοντικά πιθανά «διαμάντια» της πολιτικής. Θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των Ισλανδών. Δεν αναφέρομαι στην συγκεκριμένη ιδέα με τις φωτογραφίες στα ουρητήρια, αν και πιστεύω ότι θα άρεσε σε πολλούς, αλλά στην γενικότερη σύλληψη μιας διαφορετικής νοοτροπίας. Αυτή η γλαφυρή εικόνα από τις τουαλέτες του Ρέικιαβικ μας υποδεικνύει την νοοτροπία της αξιολόγησης και του συμπεράσματος. Αυτής της αξιολόγησης που λαμβάνει χώρα από τους πολίτες. Όλοι μας αξιολογούμαστε κάθε μέρα στην ζωή μας και τις περισσότερες φορές κρινόμαστε βάση αυτής της αξιολόγησης. Είτε είμαστε υπάλληλοι σε μια εταιρεία, είτε δουλεύουμε σε ένα μαγαζί, είτε είμαστε ιδιοκτήτες μιας επιχείρησης, αξιολογούμαστε. Μας αξιολογεί ο διευθυντής μας, ο πελάτης, ο συνεργάτης. Υποβαλλόμαστε σε αυτή την συνεχόμενη μέτρηση και την αποδεχόμαστε είτε μας αρέσουν είτε όχι τα αποτελέσματα της. Γιατί όχι και οι πολιτικοί μας;

Πώς μπορεί όμως αυτό να μεταφερθεί στους πολιτικούς μας; Με τις εκλογές και την δημοσιογραφική κριτική δεν φαίνεται να υπάρχουν αποτελέσματα. Εγώ προτείνω την αδιάκοπη καταγραφή των δηλώσεων και των έργων του κάθε ένα πολιτικού ξεχωριστά είτε είναι στην κυβέρνηση είτε όχι. Είτε είναι βουλευτής είτε στην τοπική αυτοδιοίκηση. Κάπως θα πρέπει και ο πολίτης να μπορεί να κρίνει το έργο και την αξιοπιστία ενός πολιτικού βάση μιας αντικειμενικής καταγραφής. Ας έχουμε αυτή την πληροφορία και ας ψηφίζουμε με όποιο κριτήριο θέλει ο καθένας. Θα ήθελα να μπορώ ανά πάσα στιγμή να βλέπω κάπου καταγεγραμμένα το σύνολο των δηλώσεων και πράξεων ενός πολιτικού (όσον αφορά στο έργο του) και το καταγεγραμμένο αποτέλεσμα της διακυβέρνησης του στο πόστο του. Η ύπαρξη αυτού του αρχείου είναι από μόνο του η διαπόμπευση ή η δόξα του κάθε πολιτικού για τις παρούσες και μέλλουσες γενεές.

Η χειρότερη τιμωρία στην αρχαία Ελλάδα και όχι μόνο ήταν η αφαίρεση της ιστορικής κληρονομιάς από κάποιο πρόσωπο. Η υστεροφημία είχε την μεγαλύτερη σημασία. Μεγαλύτερη και από την ζωή. Αν πέθαινες έπρεπε πάση θυσία να αφήσεις πίσω σου μια κληρονομιά από πεπραγμένα που θα αποτελούσαν αντικείμενο θαυμασμού και σεβασμού. Εγώ δεν υποστηρίζω την διαγραφή της ιστορίας αλλά την αντικειμενική καταγραφή της. Έτσι ώστε όλοι να μπορούν να αξιολογηθούν βάση αυτών που είπαν και έκαναν. Όπως αξιολογούμαστε εγώ και εσύ.