Ο «γκοτζίλα» της τριτοβάθμιας

Η ξεδιάντροπη κομματικοποίηση των φοιτητών, οι άσκοπες καταλήψεις και οι συνεχείς απεργίες είναι τα πρώτα πράγματα που έρχονται στο μυαλό μου όταν σκέπτομαι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο. Αλλά αυτό που ξεχωρίζει και βρίσκεται στο θρόνο της αποτυχίας όλου αυτού του συστήματος δεν είναι τίποτε άλλο από τις εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις λεγόμενες και ως «πανελλήνιες εξετάσεις».

Το «τέρας» αυτό που έχει στερήσει τόσα πολλά από τόσες γενιές και έχει καταδικάσει τόσους εφήβους να βυθίζονται στον σκοταδισμό του, βρυχάται για άλλη μια φορά και φέτος. Το ανάστημα του πολιτικού μας συστήματος μπροστά του δεν είναι παρά μια σκιά ενός δειλού, κατατρομαγμένου πολεμιστή που τρέπεται σε φυγή στην παρουσία του. Ανίκανο να το αντιμετωπίσει, οπισθοχωρεί, ξανά και ξανά. Πέρα όμως από τον δειλό υπερασπιστή μας, τι θα μπορούσε να γίνει όταν «λεφτά δεν υπάρχουν» και οι θέσεις στα πανεπιστήμια είναι συγκεκριμένες;

Αν καλωσορίζαμε τη «λογική» ως οδηγό σε αυτά τα θέματα, πιστεύω ότι θα διαπιστώναμε ότι η χρηματοδότηση δεν είναι η ουσία του προβλήματος. Φυσικά αποδέχεσαι την ανάγκη να αυξήσεις τη χρηματοδότηση όταν μπορέσεις και να διευρύνεις τον αριθμό των σπουδαστών προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά ακόμα και αν αυτό ήταν εφικτό, δεν είναι η λύση να χρηματοδοτείς ένα μη βιώσιμο σύστημα. Στη δική μου αντίληψη μπορώ να φανταστό δύο μεθόδους. Αυτή των «αυστηρών εισαγωγικών εξετάσεων», όπου η βαθμολογία προσαρμόζεται ανάλογα με τις διαθέσιμες θέσεις και αυτή του «αυστηρού πανεπιστημίου», όπου ο περιορισμός των θέσεων σε αυτή τη μέθοδο προκύπτει από την αξιοκρατία κατά τη διάρκεια της φοίτησης και από τη βαθμολόγηση στο σύνολο της απόδοσης.

Την πρώτη μέθοδο όλοι τη γνωρίζουμε. Αν υπάρχουν 100 θέσεις στο Πανεπιστήμιο και 110 μαθητές που έγραψαν καλά (αντικειμενικά), οι δέκα βαθμολογικά τελευταίοι σε σύγκριση με τους υπόλοιπους, θα μείνουν εκτός. Πέρα από αυτή την εξόφθαλμη αδικία, η πρακτική αυτή έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει καθοριστικά το στάδιο της μόρφωσης της ηλικίας των 16 με 18 και δεν αφήνει περιθώρια για την εφαρμογή μιας σύγχρονης εκπαίδευσης που στοχεύει στην ευρεία μόρφωση. Αντίθετα σπρώχνεται ο μαθητής του λυκείου σε μια μέθοδο περιορισμένης μάθησης. Αυτή η αλληλεξάρτηση των τελευταίων χρόνων του σχολείου με το πανεπιστήμιο καταδικάζουν τον νέο αλλά και το εκπαιδευτικό σύστημα.

Κοιτώ με δέος τους μαθητές που δέχονται την πρόκληση αυτή και παλεύουν με θάρρος και αποφασιστικότητα για να ξεπεράσουν αυτό το στάδιο. Στερούνται πολλά και αφιερώνουν τα τελευταία χρόνια του σχολείου σε αυτό τον σκοπό, κυριευμένοι από άγχος. Επιπλέον χρόνος και χρήματα ξοδεύονται για να επιτύχουν και να βγουν μέσα από αυτό το «τσίρκο» των πανελλαδικών εξετάσεων. Όλα αυτά σε μια ηλικία που θα έπρεπε ο μαθητής να απορροφήσει την πεμπτουσία της εκπαίδευσης και να «φουσκώσει» από μια ποικιλία γνώσεων και δραστηριοτήτων, εμείς τον συρρικνώνουμε για να χωρέσει σε ένα «σωλήνα» περιορισμένου μορφωτικού επιπέδου. Αν καταφέρει να βγει από το «σωλήνα» αυτό, τον καλωσορίζουμε με τη μονιμοποίησή του ως φοιτητή. Ουσιαστικά ένα δώρο «κατάρα», που όσοι το χρησιμοποιούν, καλύπτουν θέσεις και τις στερούν από άλλους που περιμένουν τη δική τους ευκαιρία. Αλλά πέρα από αυτό το αρνητικό παράγωγο, τι σημαίνει «μονιμοποίηση» και γιατί το μαθαίνουμε αυτό στους νέους μας; Δεν πρέπει ο μαθητής να εισαχθεί σε ένα σύστημα αξιοκρατικό; Δεν πρέπει να ακολουθήσει και ηλικιακά τους συμφοιτητές του στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη; Πώς θα τους ανταγωνιστεί αν αυτός τελειώνει δύο ή τρία χρόνια μετά; Από πού προκύπτει αυτή η χαλαρότητα;

Με την άλλη μέθοδο, αυτή του «αυστηρού πανεπιστημίου», αντικαθιστάς τις «αυστηρές εισαγωγικές εξετάσεις» με έναν λογικό μέσο όρο των τελευταίων χρόνων του σχολείου και φυσιολογικές εισαγωγικές εξετάσεις με σταθερή βάση. Έτσι δίνεις την ευκαιρία σε περισσότερους νέους να δοκιμαστούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη φοιτητική τους πορεία δεν επιτρέπεις την επανάληψη κάποιου έτους πάνω από μία φορά, έχεις απουσιολόγιο και ακολουθείς μια φιλοσοφία διαρκούς μάθησης. Οι θέσεις καλύπτονται από φοιτητές που επιλέγονται με μεγαλύτερη αξιοκρατία η οποία είναι διαρκής. Παράλληλα, απαγκιστρώνεις τη σχολική ύλη από την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο και δημιουργείς έτσι τον «χώρο», ώστε ο σχολικός μαθητής να έρθει σε επαφή με μεγαλύτερο εύρος πηγών γνώσεως, αλλά και με την τέχνη, την άθληση, την κουλτούρα, την τεχνολογία.

Δεν θα μπορούσα να παραλείψω στις βασικές διορθωτικές αλλαγές την εκσφενδόνιση από το παράθυρο όλων των κομμάτων που βρίσκονται μέσα στα πανεπιστήμια ως «μιάσματα» της ιερότητας του χώρου. Όσο τιμητικό για τον έλληνα φοιτητή είναι να έχει πολιτική αντίληψη και θέληση να ασχοληθεί με τα κοινά, άλλο τόσο υποτιμητικό είναι σε μια ηλικία διερεύνησης και ανοιχτής σκέψης να μπαίνει στα κλουβιά των κομματικών θηρευτών.

Ευτυχώς, το Ελληνικό Πανεπιστήμιο είναι επίσης πολλά άλλα και καμία φόρα, όπως πρόσφατα με την αντιπροσώπευση της νομικής σχολής που κατέλαβε την πρώτη θέση σε διαγωνισμό εικονικής δίκης νικώντας την αντίστοιχη ομάδα του πανεπιστήμιου του  Ηarvard, συνειδητοποιώ ότι η δύναμη, το ταλέντο και η αποφασιστικότητα κάποιων νέων ανθρώπων, ισοπεδώνει όλα αυτά τα εμπόδια που σηκώνουν στην πορεία του και τρέχει προς τα μπροστά, τραβώντας μαζί του την αξιοπρέπεια μιας ολόκληρης χώρας, του Πανεπιστημίου στο σύνολό του αλλά και «γεννά» την ελπίδα ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Αυτές οι εκλάμψεις έρχονται και από καθηγητές που διαπρέπουν παγκοσμίως με τις έρευνές τους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις αναρωτιέμαι πού βρήκαν τη δύναμη αυτοί οι άνθρωποι να επιμείνουν στην έρευνά τους με κουρεμένα κονδύλια και με μισό-εξοπλισμένα εργαστήρια σε μισάνοιχτα πανεπιστήμια. Τι πολλαπλασιαστικός παράγοντας θα ήταν σε ένα τέτοιο ανθρώπινο δυναμικό, να στεκόταν δίπλα του το εκπαιδευτικό μας σύστημα;

Θαυμάζω και σέβομαι όλους αυτούς που δίνουν αυτή τη μάχη.  Αυτοί οι «μαχητές», δεν πρέπει να αναγκαστούν να ξοδέψουν ούτε μια μέρα παραπάνω στις προγραμματισμένες τους σπουδές γιατί κάποιος αδικήθηκε και αποφάσισε να απεργήσει ή επειδή κάποιοι συμφοιτητές τους αποφάσισαν να διαμαρτυρηθούν κάνοντας κατάληψη στο κτίριο της σχολής τους. Δεν θα πρέπει να «σπρωχτούν» προς το κομματικό χρίσμα και να υιοθετήσουν ένα απαρχαιωμένο σύστημα πολιτικού συσκοτισμού που σπέρνει διχόνοια. Δεν θα πρέπει να πάρουν τίποτα λιγότερο από ό,τι παίρνουν οι συνομήλικοί τους στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.

Όλοι αυτοί είναι οι πραγματικοί ήρωες που σιωπηλά δίνουν τη μάχη τους και σε αυτούς μπορούμε να ελπίζουμε κάποια στιγμή να αλλάξουν όλα αυτά που μας κρατούν πακτωμένους στο παρελθόν.

ΥΓ. Καλή επιτυχία σε όλα τα παιδιά στις πανελλήνιες εξετάσεις!