Ο καλός, ο κακός και ο άσχετος

“Οι Αμερικάνοι είναι κακοί – οι εχθροί τους είναι καλοί”. Σε αυτό το αξίωμα περιορίζεται η αντίληψή ορισμένων για τις διεθνείς σχέσεις. Και ενώ αναμένουμε νέα επέμβαση των ΗΠΑ σε μία εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση στη Συρία, ο μέσος Έλληνας έχει ήδη έτοιμες όλες τις απαντήσεις.

“ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ! ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΙΜΩ!”, αναφέρει σε ποστ στο Facebook, συνοδευόμενο από φωτογραφία της πρόσκρουσης των αεροπλάνων στους Δίδυμους Πύργους, διαδικτυακός “φίλος”, ανήμερα της πιο πολύνεκρης τρομοκρατικής ενέργειας στην ιστορία.

Αν και -ευτυχώς- κάθε χρόνο μειώνονται αυτοί που τολμούν να γιορτάζουν την απώλεια σχεδόν 3.000 ανθρώπινων ζωών, αυτό είναι αποτέλεσμα της αυξανόμενης χρονικής απόστασης από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, και όχι κάποιας ωρίμανσης στην αντίληψη του μέσου Έλληνα για τις διεθνείς σχέσεις. Αυτή περιορίζεται αποκλειστικά στο εξής απλοϊκό σχήμα: “Οι Αμερικάνοι είναι κακοί – οι εχθροί τους είναι καλοί”.

Φυσικά, το “αξίωμα” αυτό βρίσκει πάτημα στην ιστορία, ειδικά των τελευταίων 70 χρόνων. Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, οι ΗΠΑ ανέλαβαν το ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα και επέβαλλαν την κυριαρχία τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη, είτε άμεσα, με τη χρήση στρατιωτικής δύναμης (Βιετνάμ, Αφγανιστάν, Ιράκ κλπ.), είτε έμμεσα, με τη χρήση οικονομικών μέσων ή των παντοδύναμων μυστικών υπηρεσιών (όπως στο πραξικόπημα κατά του Αλιέντε στη Χιλή – την άλλη θλιβερή σημερινή επέτειο).

Αυτό όμως, πέραν του αυτονόητου ότι δεν δικαιολογεί πανηγυρισμούς για θανάτους αθώων ανθρώπων, δεν μπορεί να αποτελεί και τη βάση για κάθε ανάλυση που κάνουμε σχετικά με την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να ξεκαθαριστεί αυτές τις ημέρες, που πιθανόν θα δούμε άλλη μία επέμβαση των Αμερικανών – αυτή τη φορά σε μία εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση στη Συρία.

Ο Μπασάρ Αλ – Άσαντ – δηλωμένος εχθρός των ΗΠΑ-  είναι ένας στυγνός δικτάτορας, εκτός αν θεωρήσουμε δημοκρατικές τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις στις οποίες έχει επικρατήσει με άνω του 97% και χωρίς ούτε έναν αντίπαλο υποψήφιο. Κυβερνά ανελλιπώς από το 2000, όταν διαδέχθηκε τον πατέρα του, που είχε κι αυτός κυβερνήσει δικτατορικά επί 30 συναπτά έτη. Η ελευθερία του λόγου και του Τύπου είναι εξαιρετικά περιορισμένη: το κυβερνών κόμμα ελέγχει τα περισσότερα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης ενώ στο Διαδίκτυο επιβάλλεται αυστηρή λογοκρισία, πολύ συχνά με διακοπή της πρόσβασης σε δημοφιλείς ιστοσελίδες όπως το YouTube ή η Wikipedia. Σύμφωνα με οργανώσεις όπως η Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία, η μυστική αστυνομία του καθεστώτος φυλακίζει, βασανίζει και δολοφονεί συστηματικά πολιτικούς αντιπάλους της κυβέρνησης. Σε 17.000 εκτιμάται ο αριθμός των κρατουμένων που έχουν μυστηριωδώς “εξαφανιστεί”. Αν ένας Σύρος θελήσει να μεταναστεύσει, δεν μπορεί: απαιτείται ειδική βίζα εξόδου, που το καθεστώς παρέχει σε ελάχιστες περιπτώσεις.

Από την άλλη, η Συριακή αντιπολίτευση -που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ- δεν είναι ένα ομοιογενές πολιτικό στρατόπεδο. Συμπεριλαμβάνει θρησκευτικές ομάδες όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα αλλά και οι Σύροι Χριστιανοί, διάφορα δημοκρατικά και κοσμικά κόμματα από όλο το φάσμα Αριστεράς – Δεξιάς και εθνικιστικές οργανώσεις της Τουρκμένικης και φυσικά της Κουρδικής μειονότητας. Εντωμεταξύ, η πιο επιθετική και επιτυχημένη ομάδα ανταρτών είναι το ANF, μία τρομοκρατική οργάνωση που ουσιαστικά αποτελεί παρακλάδι της… Αλ-Κάιντα.

Είναι προφανές ότι εδώ δεν υπάρχουν “καλοί” και “κακοί” – σπάνια υπάρχουν σε οποιονδήποτε εμφύλιο. Εδώ υπάρχουν μόνο πολλά και αντικρουόμενα συμφέροντα κρατών, πολιτικών και στρατιωτικών ομάδων, θρησκευτικών μειονοτήτων. Δύο απλά παραδείγματα: Υποστηρίζοντας οι ΗΠΑ τη Συριακή αντιπολίτευση, αναγκαστικά βοηθούν το ANF, άρα -ουσιαστικά- την Αλ-Κάιντα, την πιο επικίνδυνη τρομοκρατική οργάνωση στον πλανήτη και νούμερο ένα εχθρό τους. Η Τουρκία, υποστηρίζοντας τις ΗΠΑ -και άρα τους αντάρτες- αυτομάτως τάσσεται στο πλευρό των Κούρδων. Ο κουρδικός εθνικισμός όμως είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν οι Τούρκοι.

Αναρωτιέμαι τί έχει να πει για όλα αυτά ο “φίλος” που “τιμά” την Αλ-Κάιντα. Ήταν “καλή” χθες, που ήταν εχθρός των ΗΠΑ, αλλά “κακή” σήμερα, που είναι σύμμαχός τους; Είναι άραγε “καλός” ο δολοφόνος Άσαντ; Και η αντιπολίτευση; Είναι οι “κακοί”; Ποιοι; Οι ισλαμιστές, οι Χριστιανοί, οι αριστεροί, οι φιλελεύθεροι, οι Κούρδοι;

Ξέρω. Αντι-αμερικάνικο να ‘ναι, κι ό,τι να ‘ναι, αλλά μην τον ζαλίζουμε με αναλύσεις και λεπτομέρειες. Ειδικά εγώ, ένα όργανο του αμερικανικού παράγοντα και του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού…