«Δεν υπάρχουν ανοιχτές πόρτες για τους Ρομά»

Πού οφείλεται η περιθωριοποίηση των Ρομά και γιατί δεν προχωράει η ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία; To thefrog.gr ερευνά περιστατικά στοχοποίησης των Ρομά και συνομιλεί με την ΜΚΟ Praksis, που προσπαθεί να προσφέρει λύσεις στο πολύπλοκο αυτό κοινωνικό πρόβλημα.

Οι μειονότητες και οι περιθωριοποιημένες ομάδες πολιτών είναι αυτές που συνήθως γίνονται το «μαύρο πρόβατο». Μόλις μαθεύτηκε ότι ένα μικρό ξανθό κορίτσι βρισκόταν σε καταυλισμό τσιγγάνων λίγο έξω από τη Λάρισα, τα ΜΜΕ αλλά και η αστυνομία έσπευσαν να κατηγορήσουν τους γονείς της μικρής Μαρίας για εμπόριο βρεφών, παράνομη υιοθεσία, πλαστογράφηση εγγράφων. Το γεγονός ότι ορισμένοι Ρομά είναι συνδεδεμένοι με συγκεκριμένες μορφές παραβατικότητας δεν μπορεί να οδηγεί στη συνολική ταύτιση αυτής της κοινωνικής ομάδας με την εγκληματικότητα. Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ρομά βρίσκονται στο στόχαστρο είτε των ΜΜΕ είτε της ελληνικής κοινωνίας γενικότερα.

Το 2012 από τους καταυλισμούς της Πάτρας ως το Πυρί των Θηβών η αστυνομία εισβάλλει στα σπίτια των Ρομά, τους υποβάλλει σε έλεγχο και τους προσαγάγει. Την εντολή δίνει ο  Περιφερειάρχης Πελοποννήσου Πέτρος Τατούλης ο οποίος είχε δηλώσει την πρόθεσή του να διαλυθούν τελείως οι καταυλισμοί των Ρομά στην Πελοπόννησο χωρίς βέβαια καμία πρόβλεψη για το που θα πάνε αυτοί οι άνθρωποι. Αιτία; Η δήθεν πάταξη της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας. Βέβαια, τα ευρήματα διέψευσαν πανηγυρικά τον Περιφερειάρχη περί εστιών ανομίας.

Ως ένα βαθμό οι Ρομά έχουν επιλέξει να ζουν με ένα δικό τους τρόπο ζωής, αλλά αυτό δεν αποκλείει την ομαλή ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία.

Το thefrog.gr επικοινώνησε με την μη κυβερνητική οργάνωση PRAKSIS η οποία δραστηριοποιείται στην κοινωνική προστασία ευπαθών ομάδων. Συνομιλήσαμε με την κα. Στεφανία Πανταζή, συντονίστρια του Πολυϊατρείου Θεσσαλονίκης και του προγράμματος Mobile School για παιδιά Ρομά. Σύμφωνα με την κα. Πανταζή, η εκπαίδευση είναι σημαντικός παράγοντας για να αλλάξει η κατάσταση. Αναφερόμενη στις διακρίσεις και στην καταπάτηση δικαιωμάτων που δέχονται οι Ρομά λέει ότι  «δεν υπάρχουν ανοιχτές πόρτες όπως για όλη την κοινωνία στην εκπαίδευση, στην υγεία, στη στέγαση, στην πληροφόρηση.  Ως ένα βαθμό έχουν επιλέξει να ζουν έξω από τα όρια της κοινωνίας αλλά το γεγονός ότι βρίσκονται έξω από τους εκπαιδευτικούς φορείς διαιωνίζει την κατάσταση αυτή και δεν επιτρέπει στις νεότερες γενιές να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους».

Το 2010 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων καταδικάζει την Ελλάδα για διακρίσεις σε βάρος Ρομά. Η υπόθεση  που έφερε την χώρα μας ενώπιον της δικαιοσύνης ήταν αυτή των σχολείων –γκέτο που είχαν φτιάξει οι ελληνικές αρχές στην περιοχή Σοφάδες της Καρδίτσας μόνο για παιδιά Ρομά, καθώς αυτά δεν γίνονταν δεκτά στα υπόλοιπα δημοτικά σχολεία. Αλλά δυστυχώς ήταν μια μόνο από τις πολλές.

Το 2012 και ενώ το Υπουργείο Παιδείας κάνει προσπάθειες  για την ένταξη των παιδιών Ρομά στα ελληνικά σχολεία, ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του 7^ου και 10^ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου αποφασίζει με εξπρές διαδικασίες ότι οι μαθητές Ρομά δεν θα γίνονται δεκτοί.  Πολλοί γονείς έλεγαν ότι τα παιδιά Ρομά αποτελούν κίνδυνο για τα δικά τους παιδιά. Ότι μπορούσαν να τα βιάσουν και να τα κλέψουν, να τους κολλήσουν ασθένειες αλλά και ότι εμποδίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία καθώς δεν μαθαίνουν γρήγορα.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα γεγονότα και τον αποκλεισμό που δέχονται οι Ρομά, το πρόγραμμα Mobile School προσπαθεί να προσεγγίσει παιδιά Ρομά που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Σύμφωνα με την κα. Πανταζή στόχος του προγράμματος αυτού είναι «να αναπτύξει  μια δυνατή αυτοπεποίθηση στα παιδιά έτσι ώστε να επιζητούν τη γνώση κι από μόνα τους. Είναι σημαντικό τα παιδιά να καταλάβουν τη σημασία της εκπαίδευσης, έτσι ώστε να υπάρξει ένα μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα που θα βοηθήσει τις νεότερες γενιές να βελτιώσουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν».

Πέρα όμως από το θέμα της εκπαίδευσης, και η υγεία των Ρομά αποτελεί πολύ σημαντικό πρόβλημα,  το οποίο οφείλεται κυρίως στον τρόπο ζωής τους. «Δεν αρκεί να τους δώσεις απλά μια βοήθεια ή αγωγή. Το θέμα είναι πώς θα εκπαιδεύσουμε τους συγκεκριμένους ανθρώπους να προσέχουν την υγεία τους και να καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που φταίει και εμφανίζεται η ασθένεια. Δυστυχώς, υπάρχει παντελής απουσία ενημέρωσης στους καταυλισμούς και δεν αντιλαμβάνονται πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα που οφείλονται ουσιαστικά στις συνθήκες διαβίωσης», υπογραμμίζει η κα. Πανταζή.

Πώς όμως θα σταματήσει τελικά ο κοινωνικός αποκλεισμός των Ρομά ώστε να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία χωρίς να θεωρούνται τα μαύρα πρόβατα; Αυτό μάλλον πρέπει να ξεκινήσει από τους ίδιους. Το πρόβλημα είναι ότι η έλλειψη του κατάλληλου εκπαιδευτικού υπόβαθρου κάνει πιο δύσκολη την ένταξη των Ρομά στο κοινωνικό σύνολο, καθώς μένουν προσκολλημένοι στον δικό τους τρόπο ζωής. Σύμφωνα με την κα. Πανταζή, «αν υπήρχαν περισσότερα τοπικά προγράμματα ή αξιοποιούνταν καλύτερα προγράμματα που ήδη υπάρχουν τότε θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην έλλειψη εκπαίδευσης που διαπιστώνεται σε αυτούς τους πληθυσμούς».

Η έλλειψη μόρφωσης και γενικότερα η απουσία κρατικών δομών που βοηθούν στην κοινωνικοποίησή τους σε συνδυασμό με τη διαφορετική νοοτροπία, φέρνουν τους Ρομά στο περιθώριο και η κατάσταση μοιάζει να διαιωνίζεται.