Η «τέτοια» Ευρώπη

Ποια Ευρώπη θέλουμε; Είναι ένα σύντομο ερώτημα για το οποίο όλοι μας έχουμε κάποια στιγμή αναρωτηθεί. Στιγμή όπως τότε που ταξιδέψαμε στο εξωτερικό, όπως τότε που βρεθήκαμε σε μια αθάνατη Ελληνική δημόσια υπηρεσία, όπως τότε που πληροφορηθήκαμε για κάποια κοινωνική παροχή κάποιου Ευρωπαϊκού κράτους.

Τέτοιες και πολλές άλλες παρόμοιες στιγμές μας προκάλεσαν να αναρωτηθούμε, να φανταστούμε και τέλος να ευχηθούμε την πραγματοποίηση μιας «τέτοιας» Ευρώπης.

Αν προσπαθούσαμε να φανταστούμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά αρκετών από όλους εμάς που φαντάστηκαν μια «τέτοια» Ευρώπη, ίσως να καταλήγαμε σε μια παρόμοια λίστα. Θα ήταν μια Ευρώπη με πυλώνες όπως η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η διασφάλιση της ειρήνης και της δημοκρατίας, η προστασία του περιβάλλοντος, η υπεράσπιση των αδυνάτων, των ανθρώπων με αναπηρία και των ηλικιωμένων, η καταπολέμηση της φτώχειας, η περιφρούρηση του πολιτιστικού της πλούτου, η προώθηση των επιστημών, ο σεβασμός της ανεξιθρησκίας, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ελευθερίας της έκφρασης, η μηδενική ανοχή στον ρατσισμό. Μια «τέτοια» Ευρώπη θα αποτελούνταν από κράτη με παρόμοιες συνθήκες διαβίωσης και εδαφικά σύνορα αδιαμφισβήτητα και προστατευόμενα από όλα τα μέλη της. Θα είχε ανεπτυγμένες δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας για όλους, υψηλού επιπέδου δημόσια και ιδιωτική παιδεία, βιώσιμο σύστημα ασφάλισης και αξιοπρεπείς συντάξεις, κοινωνικές παροχές προς τους πολίτες, άρτιες δημόσιες υποδομές, χαμηλή ανεργία. Οι δημόσιες υπηρεσίες θα εξυπηρετούσαν και θα σέβονταν τον πολίτη. Η εγκληματικότητα θα ήταν μειωμένη, η διαφθορά περιορισμένη, το μεταναστευτικό ελεγχόμενο, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους θα ήταν ενισχυμένοι και αποτελεσματικοί, ο δικαστικός μηχανισμός θα λειτουργούσε αποδοτικά και σε λογικά χρονικά πλαίσια. Μια Ευρώπη ενωμένη σε οικονομική και πολιτική διάσταση αλλά συνάμα και μια Ευρώπη πολύχρωμη με σεβασμό στην ιστορία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις κάθε μέλους της.

Ως εδώ καλά. Έχουμε όμως ποτέ φανταστεί τους πολίτες μια «τέτοιας» Ευρώπης; Ας κάνουμε μια παρόμοια προσπάθεια. Οι πολίτες αυτοί λοιπόν, στο μεγαλύτερο τους ποσοστό θα ήταν άνθρωποι με γενικότερη παιδεία. Θα διέθεταν επαγγελματισμό, ηθική και ευγένεια. Θα ήταν δημοκρατικοί και φιλειρηνιστές. Θα εμπιστευόντουσαν το κράτος και τους νόμους του. Θα πλήρωναν τους φόρους τους και θα συμπορευόντουσαν για το κοινό καλό. Θα αναγνώριζαν την αξία της προστασίας του περιβάλλοντος και την σημασία του για τις επόμενες γενιές. Θα κατήγγελλαν το παράνομο και θα πολεμούσαν το άδικο. Εθελοντικά θα στεκόντουσαν δίπλα στον αδύνατο ή/και σε άλλα θέματα όπου η συμμετοχή τους θα μπορούσε να κάνει την διαφορά. Θα διέθεταν αυξημένη αντίληψη της έννοιας της κοινωνίας και της συσχέτισής της με την μονάδα. Θα διατηρούσαν σεβασμό για τον συμπολίτη τους και για το διαφορετικό.

Είναι λογικό αυτοί οι πολίτες να ζουν σε μια «τέτοια» Ευρώπη. Εμείς, αδιαμφισβήτητα, δεν ζούμε σε μια τέτοια Ευρώπη και αν και οι περισσότεροι από εμάς κρύβουμε έναν «τέτοιο» πολίτη μέσα μας, δεν τον εξωτερικεύουμε. Αλήθεια, τι πρέπει να αλλάξει πρώτα; Οι πολίτες ή η Ευρώπη που ζούμε; Είμαστε εμείς οι πολίτες το αυγό ή η κότα; Θα μπορούσαμε να ξοδέψουμε πολλές ώρες συζήτησης πάνω σε αυτό το θέμα. Απάντηση μονολεκτική δεν υπάρχει. Πέρα όμως από την φιλοσοφία, είναι πολύ πρακτικό να συγκεντρώνουμε τις δυνάμεις μας σε αυτά που μπορούμε να αλλάξουμε ή να επηρεάσουμε, από το να παραμένουμε άπραγοι λόγο αδυναμίας επηρεασμού ή να αρεσκόμαστε στην μεταβίβαση της όποιας ευθύνης. Είναι αυτό που λέμε, να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Όχι με την έννοια της επανάστασης φυσικά. Έχει πλέον φορεθεί τόσο πολύ η λαϊκίστική της διάσταση, που ακόμα και κάποιος ρομαντικός κουβανός κουμουνιστής του 1950 θα κράταγε το στομάχι του αν άκουγε ξανά αυτή την λέξη.

Με την έννοια της αντίστασής μας σε αυτά που πιστεύουμε ότι είναι λάθος, άδικα και παράνομα. Σε αυτά που δεν ανήκουν σε αυτή, την ουτοπική «τέτοια» Ευρώπη. Σε μια κοινωνία που υπάρχουν τόσα λάθη και στραβά, τόση αδικία και τόση παρανομία, δεν μπορείς παρά να πιάσεις το κουβάρι από την άκρη του. Και αυτή η άκρη είναι ο εαυτός μας για τον κάθε ένα από μας. Ας ξεκινήσουμε από εκεί. Αυτή η αθάνατη ατάκα, «αφού το κάνει αυτός, εγώ μαλ… είμαι να μην το κάνω» πρέπει κάποια στιγμή να ξεπεραστεί. Το ότι κάποιος δεν σέβεται τον νόμο ή τον διπλανό του δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση. Η πολύ δελεαστική έκφραση κοσμητικών επιθέτων κατά τον πολιτικών μας, αν και αγαπημένο σπορ, δεν έχει νόημα πέρα από την ψυχαγωγία. Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι πολιτικοί είναι ένα αντιπροσωπευτικό κομμάτι της κοινωνίας που τους εξέλεξε. Οι πολίτες που φανταστήκαμε πιο πάνω στην «τέτοια» Ευρώπη, τι πολιτικούς θα είχαν άραγε; Πιθανότητα πολιτικούς, τουλάχιστον με σεβασμό προς τον πολίτη και τα χρήματα του.

Δεν μπορούμε πλέον να κοιτάμε πίσω και να μοιράζουμε ευθύνες. Δεν είναι παραγωγικό και δεν έχουμε και τον χρόνο και κάποιοι από μας ούτε καν την διάθεση. Όλες οι δυνάμεις μας πρέπει να συγκεντρωθούν στο τώρα και στο τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για το σύνολο που ζούμε. Έτσι ώστε κάποια στιγμή να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε την κοινωνία που οραματιζόμαστε. Μια χώρα σε μια «τέτοια» Ευρώπη.