Ποια θα είναι η επόμενη φορά που θα κοιτάξουμε προς το διάστημα;

Ο έναστρος ουρανός μαγνήτιζε το βλέμμα του αρχαίου ανθρώπου κάθε βράδυ και για όλη του την ζωή. Κατακλυζόταν καθημερινά από το ίδιο δέος και από τα ίδια αναπάντητα ερωτήματα. Μαγεμένος από το μεγαλείο αυτό που τον σκέπαζε ολοκληρωτικά, παθιαζόταν. Έβρισκε το κίνητρο για ένα ακόμα βήμα ανάπτυξης που θα τον έφερνε πιο κοντά σε αυτή την απεραντοσύνη. O απώτερος αυτός στόχος διατηρείται μέχρι σήμερα, το ενδιαφέρον όμως του μέσου ανθρώπου για το διάστημα έχει μειωθεί. Ο έναστρος νυχτερινός ουρανός πλέον «σβήνεται» από τα φώτα της πόλης και πολλά ερωτήματα που τον αφορούν έχουν πια απαντηθεί, αφαιρώντας έτσι πολλή από τη μαγεία του.

Τον Αύγουστο του 2012, ο κόσμος έμεινε άφωνος από την εντυπωσιακότατη προσεδάφιση στον Άρη, του πρώτου πυρινοκίνητου, ρομποτικού οχήματος σε μέγεθος αυτοκινήτου, που έφερε το όνομα «Curiosity» (“Περιέργεια”).

Σε καμία περίπτωση όμως δεν τον άγγιξε τόσο, όσο το πρώτο βήμα του Νηλ Άρμστρονγκ, του πρώτου ανθρώπου που πάτησε στη Σελήνη, την 21η Ιουλίου του 1969. Αυτή η μαγική στιγμή για την ανθρωπότητα, δεν έχει επαναληφθεί, ακόμα και αν οι προσσεληνώσεις ανθρώπων στην Σελήνη συνεχίστηκαν έως το 1972. Εκείνη την πρώτη φορά, ήταν σαν να έφτανε στο αποκορύφωμά της μια προσπάθεια δεκάδων αιώνων. Εκπληρωνόταν η επιθυμία δισεκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας κοίταξαν το φεγγάρι και αναρωτήθηκαν αρχικά «τι είναι αυτό» και κατόπιν «πώς θα ήταν να βρισκόμουν κι εγώ εκεί». Ίσως είναι η πρώτη και μοναδική έως τώρα περίπτωση, σε όλη την ιστορία μας, που για μια σύντομη χρονική στιγμή, τόσοι πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα ήρθαν τόσο κοντά νοητικά ο ένας με τον άλλον. Παρακολουθώντας την απευθείας μετάδοση από το έδαφος της Σελήνης, το «διάστημα» τους ένωσε έστω και για λίγα λεπτά.

Μέτα από αυτή την πρώτη προσσελήνωση, το παγκόσμιο ενδιαφέρον για θέματα διαστημικού περιεχομένου βρίσκεται σε μια συνεχή πτώση και η απήχηση που έχουν στον ευρύτερο πληθυσμό είναι φανερά μειωμένη. Γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την συνεχιζόμενη ανάπτυξη στην τεχνολογία και την έρευνα του διαστήματος.

Πέρα από τη σκιά του ρομαντισμού της διαρκούς ανθρώπινης αναζήτησης απαντήσεων, θα δούμε ότι την εποχή της αλματώδους ανάπτυξης και των μεγάλων επιτευγμάτων, όπως αυτό της προσσελήνωσης, ο «ψυχρός πόλεμος» μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας βρισκόταν στο απόγειό του, προσφέροντας έτσι ένα ισχυρό κίνητρο για τα εμπλεκόμενα κράτη. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι μετά τη δεκαετία του ‘70 και ακόμη περισσότερο κατόπιν της λήξης του «ψυχρού πολέμου» στις αρχές του ‘90, ο «αγώνας δρόμου» προς την κατάκτηση του διαστήματος επιβραδύνθηκε αρκετά. Παράλληλα με την επιβράδυνση αυτή μειώθηκε και το παγκόσμιο ενδιαφέρον, το οποίο αναπόφευκτα κατέληξε στο να αφαιρεθεί η υποστήριξη της πλειοψηφίας του κόσμου για τα απαιτούμενα τεράστια κονδύλια του όποιου κρατικού προϋπολογισμού, τα οποία όμως απαιτούνται για τη διατήρηση των ίδιων ρυθμών ανάπτυξης.

Η μείωση του ρυθμού όμως δεν εκμηδενίστηκε και μέσα σε αυτό το διάστημα συνεχίστηκε η επίπονη προσπάθεια της ανάπτυξης του κλάδου αυτού. Η συνέχιση αυτή μας φέρνει στο σήμερα, να βρισκόμαστε λίγο πριν την Ανατολή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για το διαστημικό μέλλον της ανθρωπότητας. Η απαραίτητη γνώση για την ανάπτυξη του διαστημικού κλάδου είναι πλέον διαθέσιμη σε περισσότερες χώρες. Ο ανταγωνισμός των χωρών για την εύρεση νέων πλουτοπαραγωγικών πηγών, πήρε την θέση του «ψυχρού πολέμου» και ένας αγώνας με περισσότερους παίχτες έχει ήδη ξεκινήσει. Πέρα από την στρατιωτική υπεροχή, το οικονομικό κίνητρο είναι πλέον ορατό, είτε πρόκειται από την εμπορική εκμετάλλευση ενός δορυφόρου, την τουριστική εκμετάλλευση μια διαστημικής πτήσης ή ακόμα και για τον ορυκτό πλούτο ενός άλλου πλανήτη. Όσο ένας κλάδος πλησιάζει τη δυνατότητα να παράγει περισσότερα από όσα ξοδεύει, τόσο και ο ρυθμός ανάπτυξής του θα αυξάνεται.

Αλλά ποιο είναι εκείνο το επόμενο διαστημικό νέο, το οποίο αναμένεται να συγκλονίσει και πάλι τον κόσμο και να αναζωπυρώσει το αρχέγονό του ενδιαφέρον; Λένε ότι ίσως θα είναι το πρώτο βήμα του ανθρώπου στον Άρη. Αναρωτιέμαι ποια ατάκα θα σκεφτεί αυτός ο άνθρωπος τη στιγμή που θα πατήσει για πρώτη φορά το πόδι του στον Άρη, μιας και αυτή του Νηλ Άρμστρονγκ δεν ξεπερνιέται εύκολα («Ένα μικρό βήμα για ένα άνθρωπο, ένα μεγάλο βήμα για την ανθρωπότητα»). Αυτό το ταξίδι, υπολογίζεται ότι θα λάβει χώρα έως το 2025 με 2030, αν και πολλοί το περιμένουν νωρίτερα λόγω του αυξανόμενου διακρατικού ανταγωνισμού αλλά και των αλμάτων της τεχνολογικής μας εξέλιξης.

Άλλο διαστημικό νέο που θα τραβήξει την παγκόσμια προσοχή, θα είναι η ανακάλυψη κάποιας μορφής ζωής σε έναν άλλον πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος ακόμα και υπό την μορφή κάποιου βακτηρίου. Ανάλογου ενδιαφέροντος ανακάλυψη θα είναι και η εκείνη κάποιου απολιθώματος μιας τέτοιας μορφής ζωής, σε άλλον πλανήτη. Στην κορυφή της λίστας των υποψηφίων βρίσκεται πέρα από τον Άρη και η Ευρώπη, φεγγάρι του πλανήτη Δία, της οποίας ο σκοτεινός ωκεανός που βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνειά της, φαίνεται να προκαλεί έντονο ενδιαφέρον στους επιστήμονες.

Στα επόμενα διαστημικά νέα που θα μας συνεπάρουν, ελπίζουμε πως δεν θα συγκαταλέγεται ένας αστεροειδής αξιοσημείωτου μεγέθους, ο οποίος θα βρεθεί σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη. Για τους επιστήμονες όμως, αυτή η είδηση είναι η μοναδική σίγουρη. Το ερώτημα σε αυτή την περίπτωση δεν είναι το «αν», αλλά το «πότε».

Όσο πιο πολύ διεισδύουμε σε αυτή τη συμπαντική ζούγκλα, τόσο περισσότερα θα είναι και τα νέα από το διάστημα που θα καταφέρνουν να καθηλώνουν την ανθρωπότητα. Έχουμε μόλις κάνει ένα μικρό βήμα σε μια απειρομεγέθη απόσταση. Ίσως ο άνθρωπος να μπορέσει να υπολογίσει με ακρίβεια το μέγεθος του σύμπαντος με τα μαθηματικά, αλλά θα είναι τόσο μεγάλο, που το μυαλό του, δεν θα μπορέσει ποτέ να το φανταστεί. Η πραγματικότητα του σύμπαντος δηλαδή, μπορεί να ξεπεράσει την ανθρώπινη φαντασία. Η κλασική αναλογία που χρησιμοποιείται για να βοηθήσει λίγο την σύλληψη του μεγέθους του, είναι αυτή που λέει ότι ο το σύμπαν περιέχει περισσότερα άστρα και πλανήτες απ’ όσοι είναι οι κόκκοι άμμου του πλανήτη μας.

Ο άνθρωπος ήταν και θα είναι πάντα ερωτευμένος με τον νυχτερινό ουρανό και τα μυστήριά του. Οι εξελίξεις στο άμεσο μέλλον αναμένεται να μας το θυμίσουν αυτό.

ΥΓ. Μέσα στο άπειρο αυτό σκηνικό, κάθε φορά που έχω την ευκαιρία να κοιτώ τον νυχτερινό έναστρο ουρανό, μακριά από τις κουρτίνες της πόλης, σκέπτομαι αυτόν τον «πρώτο» άνθρωπο. Τον φαντάζομαι να κοιτάζει αποσβολωμένος, πλημμυρισμένος από απορία. Τον αισθάνομαι να νιώθει μια έλξη και να είναι σχεδόν υπνωτισμένος από αυτή την απέραντη ομορφιά. Σηκώνει το χέρι του σαν να θέλει να την αγγίξει. Σχεδόν την ακούει να τον καλεί.