Ο μύθος της ανάπτυξης της Ισπανίας

Αυτήν την περίοδο που γίνονται σκληρές διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα για την ρύθμιση του χρέους της και των άλλων υποχρεώσεων της, συχνά αναφέρεται στον ξένο Τύπο η επιτυχία της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και ιδιαίτερα αυτή της Ισπανίας, που δεν μπήκε καν σε Μνημόνιο και κατάφερε να μπει και πάλι στον δρόμο της ανάπτυξης.

Με ιδιαίτερο σεβασμό για τις θυσίες των λαών αυτών, οι οποίες τους επιβλήθηκαν από τις κυβερνήσεις τους και την Ευρώπη του ευρώ, σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να εξετάσει τι πραγματικά συμβαίνει με τις χώρες αυτές- και ιδιαίτερα με την Ισπανία πού επειδή είναι από τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η κατάσταση της έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ότι αυτή της Πορτογαλίας, για παράδειγμα.

Διαβάζουμε λοιπόν στον ξένο Τύπο, οικονομικό και γενικό, ότι η Ισπανία εξελίσσεται πολύ καλά. Συγκεκριμένα διαβάζουμε ότι είναι πάλι σε ανάπτυξη που για το 2015 προβλέπεται ότι θα φτάσει το 2.9%. Το μόνο που απειλεί την ανάπτυξη αυτή, κατά τον πρωθυπουργό της κ. Ραχόι, είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Αξίζει λοιπόν να αναλύσουμε την πρόοδο αυτή.

Το πρώτο που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι η Ισπανία θα έχει φέτος έλλειμμα της τάξεως του 5%. Με απλά λόγια, η Ισπανία για να αυξήσει το ΑΕΠ της κατά τρία ευρώ πρέπει να δανειστεί πέντε.

Η «πρόοδος» όμως δεν σταματά εδώ. Η ανεργία αυξήθηκε στο 23.7 % διότι χάθηκαν 114.000 θέσεις εργασίας, παρ’ όλο που το εργατικό δυναμικό μειώθηκε κατά 137.400 άτομα. Σημειώνεται ότι η ανεργία των νέων ξεπερνά το 50%. Πως δικαιολογείται ανάπτυξη με απώλεια θέσεων εργασίας;

Το εθνικό χρέος της Ισπανίας έφτασε αισίως στο 100% του ΑΕΠ και η χώρα φέτος πρέπει να πουλήσει 244 δις ευρώ ομόλογα, να ανανεώσει δηλαδή το 25% του χρέους της. Αυτό βέβαια τώρα μπορεί να γίνει ύστερα από την ποσοτική χαλάρωση του κ. Ντράγκι, η πλειονότητα των αγοραστών όμως είναι οι ισπανικές τράπεζες και τα ισπανικά ασφαλιστικά ταμεία. Η Ισπανία προβλέπεται να είναι ελλειμματική στο ορατό μέλλον και το ερώτημα βέβαια είναι πώς το χρέος αυτό θα εξυπηρετηθεί στο μέλλον, όταν κλείσει ο κρουνός της ΕΚΤ.

Τα χρόνια της κρίσης και της λιτότητας έφεραν το χρέος της Ισπανίας από το 36% το 2007 σε πάνω από 100% του ΑΕΠ το 2015. Εύλογο λοιπόν είναι να εικάσουμε ότι το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται σαν ποσοστό του ΑΕΠ αλλά και κατ’ απόλυτη τιμή.

Επειδή ο κ. Ραχόι θα έχει φέτος εκλογές, προσέλαβε 30.000 δημόσιους υπαλλήλους και συνεχίζει αυτές τις προσλήψεις, χαμηλώνει τους φόρους και αυξάνει τις συντάξεις και τις κοινωνικές παροχές. Αυτή η συνταγή είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει το έλλειμμα αλλά ο Ισπανός πρωθυπουργός ξέρει ότι αυτό θα είναι το πρόβλημα της επόμενης κυβέρνησης στην οποία αυτός δεν θα συμμετέχει. Το σχέδιο δηλαδή του κ. Ραχόι είναι η γνωστή συνταγή, να χάσει αξιοπρεπώς και να δυσκολέψει τον επόμενο πρωθυπουργό.

Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι μόνο ισπανικό. Η ανάπτυξη που παρατηρείται σε όλες της χώρες της Ευρωζώνης -εκτός της Γερμανίας- είναι σημαντικά μικρότερη από τα ελλείμματα τους. Τα πραγματικά επιτόκια εξυπηρέτησης του χρέους είναι μεγαλύτερα από το ποσοστό ανάπτυξης επί του ΑΕΠ.

Αυτή δεν είναι πραγματική ανάπτυξη αλλά τεχνητή, βασιζόμενη σε ελλείμματα που δημιουργούν χρέος, το οποίο τελικά δεν είναι εξυπηρετήσιμο όταν ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ.

Το χρέος της Πορτογαλίας έχει ξεπεράσει το 130% του ΑΕΠ και της Ιταλίας το 140% του ΑΕΠ. Όλα τα κράτη της Ευρωζώνης πλην Γερμανίας κινούνται ανοδικά ως προς το χρέος. Η χρηματοδότηση του χρέους των χωρών αυτών έγινε εφικτή και μάλιστα με πολύ χαμηλό επιτόκιο λόγω της ποσοτικής χαλάρωσης και των ελαχίστων επιτοκίων της ΕΚΤ.

Η ΕΚΤ ουσιαστικά αγοράζει ομόλογα των χωρών μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Αλλά η χαλάρωση αυτή δεν πρόκειται να διαρκέσει επ’ άπειρον. Ήδη στις ΗΠΑ η Fed σκέφτεται να ανεβάσει τα επιτόκια το φθινόπωρο. Όταν συμβεί το ίδιο και με την ΕΚΤ, της οποίας το πρόγραμμα λήγει το 2016, ποιος θα αγοράσει πλέον ομόλογα χωρών που το χρέος τους αυξάνει συνεχώς;

Βεβαίως οι κυβερνήσεις δεν βλέπουν ποτέ μακρύτερα από τον παρόντα χρόνο. Σκέπτονται ότι κάποια άλλη λύση θα βρεθεί τότε. Σε όλη την Ευρώπη, το σκεπτικό είναι ότι επειδή μπορεί να πεθάνουμε μια μέρα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αυτοκτονήσουμε σήμερα.

Εξαιρείται βέβαια μία χώρα.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr