Σε αναζήτηση ενός νέου παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου

Επτά χρόνια μετά την μεγάλη οικονομική κρίση η παγκόσμια οικονομία δεν έχει αναταχθεί ακόμη. Ακόμη και οι οικονομίες-ατμομηχανές όπως της Κίνας και της Γερμανίας αναπτύσσονται σε επιβραδυνόμενους ρυθμούς παρά το χαμηλό κόστος της ενέργειας και το σχεδόν μηδενικό κόστος του χρήματος.

Οι αριθμοί δείχνουν σαφώς την τάση. Το 1994 το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 28 τρισεκατομμύρια δολάρια και το παγκόσμιο χρέος 40 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το 2014 το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 78 τρισεκατομμύρια δολάρια και το παγκόσμιο χρέος ήταν 225 τρισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια, το 1994 το χρέος ήταν 142% του ΑΕΠ και το 2014 το χρέος ήταν 288% του ΑΕΠ.

Η μεγάλη αύξηση επήλθε βέβαια μετά την κρίση, όταν έγιναν τεράστιες ποσοτικές χαλαρώσεις στις ΗΠΑ αρχικά και πρόσφατα στην Ευρώπη και τα επιτόκια σχεδόν μηδενίστηκαν. Αυτό έγινε διότι θεωρήθηκε ότι η διευκόλυνση της κατανάλωσης θα έδινε νέα ώθηση στην οικονομία.

Ουσιαστικά η αύξηση του χρέους μπορεί να θεωρηθεί ένα στοίχημα για αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών, το οποίο δεν απέδωσε.

Η πλευρά της προσφοράς δεν εξετάσθηκε όσο εξετάσθηκε η πλευρά της ζήτησης γιατί οι οικονομίες όλων των χωρών συνέχισαν να λειτουργούν με την οικονομική αντίληψη που διαμορφώθηκε το 1989, γνωστή καί ως «τα δέκα σημεία της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον», που αντιστοιχούν περίπου στην γερμανική οικονομική πολιτική του σήμερα, των πολύ χαμηλών ελλειμμάτων, με αναμόρφωση των φόρων, φιλελευθεροποίηση του εμπορίου, ιδιωτικοποιήσεις και θετικά επιτόκια.

Το τελευταίο βέβαια έχει ήδη εγκαταλειφθεί. Η προσδοκία όμως ότι η εύκολη και προσβάσιμη χρηματοδότηση της ζήτησης θα είχε ανάλογες επιπτώσεις στην προσφορά με νέες επενδύσεις δεν επαληθεύθηκε, διότι η κινητήριος δύναμη μίας επένδυσης, που είναι το προσδοκώμενο κέρδος, δεν είναι έντονα ορατό για δύο κυρίως λόγους:

Ο πρώτος είναι ότι υπάρχει παραγωγικό δυναμικό που υπό-παράγει.

Ο δεύτερος είναι ότι το παγκόσμιο κοινό είναι ακόμη επηρεασμένο από τις συνέπειες της κρίσης και οι συγκρατημένοι μισθοί και κέρδη δεν ενθαρρύνουν μεγάλη ζήτηση και συνεπώς νέες επενδύσεις.

Έτσι οι παγκόσμιοι κεντρικοί τραπεζίτες μαζί με διακεκριμένους οικονομολόγους διερωτώνται για τις μελλοντικές τους κινήσεις για να αρχίσει η ανάπτυξη.

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ B. Coeure σε πρόσφατη διάλεξη του στο πανεπιστήμιο Berkley των ΗΠΑ είπε τρία πολύ σημαντικά πράγματα:

Το πρώτο είναι ότι προβληματίζεται για την παγκόσμια αναπτυξιακή δυναμική. “Η ικανότητα της παγκόσμιας οικονομίας να δημιουργήσει ανάπτυξη είναι αμφισβητήσιμη” δήλωσε.

Το δεύτερο είναι ότι ζητά μία νέα οικονομική συναίνεση παγκοσμίως, η οποία θα διερευνήσει βαθειά όχι μόνο την έλλειψη προόδου στην ανάπτυξη αλλά και θα δώσει νέα μέσα και εργαλεία στους διαμορφωτές της νέας οικονομικής πολιτικής.

Το τρίτο ήταν και το σημαντικότερο. “Αλλιώς διακινδυνεύουμε να διαμορφώνουμε την πολιτική μας με βάση ιδέες οι οποίες δεν είναι πλέον αξιόπιστες.”

Αυτό είναι μια βαριά δήλωση. Το πρώτο που ουσιαστικά αμφισβητεί είναι η διαμόρφωση οικονομικής πολιτικής στην βάση του γερμανικού μοντέλου. Αυτό είναι “ιδέα που δεν είναι πλέον αξιόπιστη”.

Το δεύτερο με το οποίο προβληματίζεται είναι η μεσοπρόθεσμη αξία της ποσοτικής χαλάρωσης.

Αυτές οι λιτές δηλώσεις κρύβουν ένα τεράστιο προβληματισμό για την παρούσα πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και επίσης την ανάγκη για μια νέα συμφωνημένη παγκόσμια οικονομική στρατηγική η οποία θα είναι αποτέλεσμα τεράστιων ερευνών και διαβουλεύσεων παγκοσμίως.

Ουσιαστικά είναι η μόνη λύση και απαιτεί παγκόσμια έρευνα και διαβούλευση η οποία θα είναι και έντονη και χρονοβόρα, γιατί όλα τα κράτη διαφέρουν ως προς το ποια οικονομικά τους συμφέροντα θεωρούν κύρια.

Οι δηλώσεις του κ. Coere, είναι ιδιαίτερης βαρύτητας γιατί είναι ένας διανοούμενος και μη δογματικός κεντρικός τραπεζίτης.

Με τα τύμπανα του πολέμου τα οποία θα ανατρέψουν πολλούς κρατικούς προϋπολογισμούς η νέα παγκόσμια συναίνεση είναι τόσο απαραίτητη όσο και δύσκολη.

Πάνω από όλα απαιτείται μία αξιόπιστη νέα οικονομική συλλογιστική.

Ζητείται νέο παγκόσμιο New Deal.

* Περισσότερα άρθρα στο www.kassandros.gr