Η Ιωάννα φτιάχνει μια βιβλιοθήκη για τους πρόσφυγες

* «Εντιμότατοι Φίλοι»: μια νέα στήλη με δικούς μας ανθρώπους (συνεργάτες, φίλους και γνωστούς) που κάνουν τις ζωές μας λίγο πιο φωτεινές.

Η Ιωάννα ανησυχεί μήπως φανεί σαν αυτούς τους τύπους «που κάνουν πάντα το καλό και φοράνε ροζ κι έχουν ροδαλά μάγουλα κι αγαπάνε το Χριστό». Την καταλαβαίνω: πολλά άρθρα αυτού του τύπου καταλήγουν σε «αγιογραφίες», αντί να προβάλουν την ουσία- στην προκειμένη περίπτωση, την πρωτοβουλία We Need Books.

Ελπίζω να μην την απογητεύσω. Το βέβαιο είναι ότι όταν γεννήθηκε η ιδέα για τους Εντιμότατους Φίλους, δεν μπορούσα να σκεφτώ κάποιον καλύτερο για την «πρεμιέρα» της στήλης από την φίλη και συνεργάτη μου, Ιωάννα Νισυρίου.

Όταν κάποιοι φώναζαν «αν θέλετε τους πρόσφυγες, να τους πάρετε σπίτια σας!», ήταν από τους πρώτους που απάντησαν στην πράξη, ανοίγοντας το σπίτι της στον Ναντίρ. Αλλά δεν σταμάτησε εκεί.

Το καλοκαίρι δημιούργησε την crowdfunding εκστρατεία We Need Books, που στοχεύει στη συγκέντρωση βιβλίων για τους πρόσφυγες. «Γιατί βιβλία;», ρωτάω την Ιωάννα, έχοντας στο νου μου τις καθημερινές εκκλήσεις για ρούχα, τρόφιμα και φάρμακα. «Όποιοι συνεισφέρουν στην κάλυψη αυτών των αναγκών καλώς κάνουν. Ειδικά για βρεφικές τροφές, βρεφικά παιχνίδια και παιδικά παπούτσια υπάρχει ακόμα μεγάλη ανάγκη», μου απαντά.

 «Τα βιβλία καλύπτουν άλλες βασικές ανάγκες. Την ανάγκη να αξιοποιηθεί δημιουργικά ο χρόνος, όλος αυτός ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους οι πρόσφυγες όντας εγκλωβισμένοι σε μια καθημερινότητα δυσοίωνη και χωρίς ερεθίσματα».

Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο η διαφυγή από την ρουτίνα. Τα βιβλία είναι ταυτόχρονα το καλύτερο ίσως μέσο «για συνέχιση της ιστορικής μνήμης, για επαφή με τον πατρογονικό τους πολιτισμό αλλά και για την εξοικείωση με τον δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης, για δημιουργία κοινών σημείων αναφοράς». Γι’ αυτό ανάμεσα στα βιβλία που θα αγοραστούν, «θα βρείτε Αφγανούς και Ιρανούς συγγραφείς και στοχαστές, ποιητικές συλλογές, ιστορικά και λαογραφικά συγγράματα. Θα βρείτε όμως και τον “Μικρό Πρίγκιπα”, την “Ιστορία Δύο Πόλεων”, τους “Άθλιους” και τα “Εκατό Χρόνια Μοναξιάς”».

Μέσα σε τρεις μήνες, έχουν συγκεντρωθεί τα χρήματα για την αγορά περίπου 130 βιβλίων στις μητρικές γλώσσες των προσφύγων. Από δωρεές έχουν προέλθει άλλα 100 βιβλία στα ελληνικά και τα αγγλικά, ενώ άλλα 400 βιβλία στα περσικά έρχονται σε δόσεις. Η πρώτη βιβλιοθήκη, στο κτίριο Αφίξεων του Ελληνικού, δεν θα αργήσει να στηθεί, καθώς έχει βρεθεί ο χώρος αλλά και οι άνθρωποι που θα οργανώσουν την καθημερινή της λειτουργία. Αρκεί τα βιβλία να φτάσουν με ασφάλεια από το Αφγανιστάν στην Ελλάδα- τα έξοδα αποστολής θα απορροφήσουν μεγάλο μέρος των χρημάτων που συγκεντρώνονται μέσω της πλατφόρμας Generocity.

Αν το όραμα της Ιωάννας πραγματοποιηθεί, δεν θα μιλάμε για μια απλή βιβλιοθήκη. Εκτός των παραπάνω, «προσπαθώ να βρω χορηγούς για την εκτύπωση των σχολικών τους βιβλίων, τουλάχιστον μαθηματικών, γλώσσας και αγγλικών τα οποία έχω σε PDF. Προσπαθώ επίσης να εξασφαλίσω και κάποια δωρεά ηλεκτρονικού υπολογιστή, τηλεόρασης και DVD, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν όσοι χρειάζονται διάφορα προγράμματα γλωσσομάθειας αλλά και να μπορούν να παρακολουθήσουν παιδικά προγράμματα στα ελληνικά και τα αγγλικά και ταινίες στις γλώσσες τους».

Το We Need Books, όμως, δεν θα σταματήσει εκεί. «Όταν ολοκληρωθεί η δημιουργία της πρώτης πιλοτικής βιβλιοθήκης, σκοπός μου είναι να προχωρήσω στην επόμενη, μαζεύοντας πάλι χρήματα από την αρχή. Και μετά στην επόμενη».

Ρωτάω την Ιωάννα τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνθρωπο να ξεκινήσει ατομικά και από το μηδέν μια τέτοια πρωτοβουλία. «Δεν νιώθεις πια τόσο μόνος όταν ξεκινάς κάτι τέτοιο», μου απαντάει, υπενθυμίζοντας ότι η λέξη «αλληλεγγύη» δεν ακούστηκε ποτέ πριν τόσες φορές όσες τα τελευταία χρόνια.

«Κάποια στιγμή έκατσα κι εγώ να αναρωτηθώ σοβαρά ποια είμαι και κατά πόσο αυτό διαφέρει από το ποια θέλω να είμαι. Και αποφάσισα ότι θέλω να είμαι κάποια που θα κάνει κάτι, που θα προσπαθεί να είναι μέρος της λύσης. Κάθε μέρα, όπως μπορώ, όποιο κι αν είναι το πρόβλημα».

Τα crowdfunding campaigns, ωστόσο, αντιμετωπίζουν ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, ειδικά στην Ελλάδα: η υποστήριξη περιορίζεται πολύ συχνά στα “likes” και “shares”. Σταματάει, δηλαδή, πριν το μόνο ουσιαστικό κουμπί- αυτό της δωρεάς. Η εκστρατεία της Ιωάννας δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. «Εννοείται ότι το διαπίστωσα αυτό το φαινόμενο στη δική μου καμπάνια από πολύ νωρίς! Αλλά τέτοια ήμουν κι εγώ. Κάποια στιγμή με έπιασα να πατάω το “like” σε κάτι καλό που είχε κάνει κάποιος άλλος και πάγωσα. Τι είναι αυτό το “like”; Πόσοι κρυβόμαστε πίσω του; Για να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο χρειάζεται κάτι παραπάνω και χρειάζεται κάθε μέρα. Ας είναι μικρό. Αλλά να γίνει μέρος της ζωής μας».

Σε κάθε περίπτωση, κάποιοι φτάνουν στο πολυπόθητο “donate”. Και πολλοί άλλοι αφιερώνουν κάθε μέρα χρόνο, χρήμα και ενέργεια για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες (και όχι μόνο), με άλλους τρόπους. Την ίδια στιγμή όμως, «αγανακτισμένοι» γονείς βάζουν λουκέτα στα σχολεία για να μη συνυπάρξουν τα παιδιά τους με προσφυγόπουλα. Ποιοι είμαστε τελικά; Ένας λαός «υποψήφιος για Νόμπελ» ή ένας λαός άσπλαχνων ρατσιστών;

Η Ιωάννα πιστεύει ότι «οι Έλληνες κουβαλάμε τα τραύματα και τα συμπλέγματά μας σαν παράσημα. Αντί να τα ξορκίσουμε να πάνε στο καλό, τα μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές σαν οικογενειακά κειμήλια», ενώ δεν βοηθάει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, η νοοτροπία της αποποίησης ευθυνών, και το «παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα που εστιάζει στο εφήμερο, στο κέρδος και την κατανάλωση». Όποια κι αν είναι η ερμηνεία, δυσκολεύεται πάρα πολύ να μπει «στο μυαλό του ανθρώπου που θα εμποδίσει ένα παιδί -που μάλιστα έχει περάσει ήδη τόσα συγκλονιστικά εμπόδια για να βρεθεί τώρα εδώ- από το να πάει σχολείο».

«Αναγνωρίζω ότι είμαστε σπλαχνικοί, είμαστε και ρατσιστές. Το θέμα είναι να μη φτάσουμε στο σημείο να θεωρείται ο ρατσισμός “άποψη” με την ανοχή της κοινωνίας, με την ανοχή των νοικοκυρέων, του γείτονα, της δασκάλας. Υπό καμία συνθήκη δεν μπορεί να δικαιολογηθεί αυτό.»

Υπάρχει όμως και μια μεγαλύτερη απειλή. «Η απάθεια- με εξοργίζει. Θεωρώ, όχι αβάσιμα, ότι είναι το πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό σε μια κοινωνία- πολύ πιο επικίνδυνο και από το ρατσισμό. Αλλά πιστεύω ότι μπορεί να νικηθεί. Μάντεψε πώς.»

* Αν δεν το μαντέψατε ήδη, μπορείτε να συμβάλλετε στη συγκέντρωση βιβλίων για τους πρόσφυγες μέσω της πλατφόρμας Generocity. Θα βρείτε επίσης το We Need Books στο Facebook.

Φωτογραφίες: Θεόφιλος Βενάρδος